Bài 3. Ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng

1. Trong môi trường trong suốt và đồng tính thí ánh sáng
Kiểm Tra bài cũ
Luôn truyền theo đường thẳng
Luôn truyền theo đường cong
Luôn truyền theo đường thẳng
Luôn truyền theo đường gấp khúc
Có thể truyền theo đường cong hoặc đường gấp khúc
2. Chùm tia song song là chùm tia gồm
Các tia sáng không giao nhau
Các tia sáng gặp nhau ở vô cực
Các câu A, B. C đều đúng
Các câu A, B. C đều đúng

C�c tia s�ng kh�ng h�i tơ cịng kh�ng ph�n kì
KIỂM TRA BÀI CŨ
* Đánh dấu “X” vào ô thích hợp

a) Chùm sáng song song gồm các tia sáng loe rộng ra trên
đường truyền của chúng
Đ S
b) Chïm s¸ng héi tô gåm c¸c tia s¸ng giao nhau trªn
®­êng truyÒn cña chóng
c) Chùm phân kỡ gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền
của chúng
X
X
X


N?i dung ghi b?ng
B?ng nháp


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
* Thí nghiệm 1
+ đặt một nguồn sáng nhỏ trước một màn chắn. Trong khoảng từ bóng đèn đến màn chắn,đặt một miếng bỡa. Quan sát vùng sáng vùng tối trên màn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
* Thí nghiệm 1

* Thí nghiệm 1:
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
+ C1: H·y chØ ra trªn mµn ch¾n vïng s¸ng, vïng tèi. Gi¶i thÝch vì sao c¸c vïng ®ã l¹i tèi hoÆc s¸ng?
+ PhÇn mµu ®en hoµn toµn kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi vì ¸nh s¸ng truyÒn theo ®­êng th¼ng, bÞ vËt ch¾n chÆn l¹i.
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ ...................... tíi gäi lµ bãng tèi.
* Nhận xét
nguồn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
+ đặt một nguồn sáng nhỏ trước một màn chắn. Trong khoảng từ bóng đèn đến màn chắn,đặt một miếng bỡa. Quan sát vùng sáng vùng tối trên màn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Thí nghiệm 2:
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
+ C2: H·y chØ ra trªn mµn ch¾n vïng nµo lµ bãng tèi, vïng nµo ®­îc chiÕu ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ. NhËn xÐt ®é s¸ng vïng cßn l¹i so víi hai vïng trªn vµ gi¶i thÝch vì sao cã sù kh¸c nhau ®ã?
+ Vïng 1 lµ vïng bãng tèi, vïng 3 nhËn ®­îc ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ, vïng 2 chØ nhËn ®­îc mét phÇn ¸nh s¸ng tõ nguån s¸ng nªn kh«ng s¸ng b»ng vïng 3.
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
1
2
3


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Thí nghiệm 2:
+ C2: H·y chØ ra trªn mµn ch¾n vïng nµo lµ bãng tèi, vïng nµo ®­îc chiÕu ¸nh s¸mg ®Çy ®ñ. NhËn xÐt ®é s¸ng vïng cßn l¹i so víi hai vïng trªn vµ gi¶i thÝch vì sao cã sù kh¸c nhau ®ã?
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
1
2
3
+ Vïng 1 lµ vïng bãng tèi, vïng 3 nhËn ®­îc ¸nh s¸ng ®Çy ®ñ, vïng 2 chØ nhËn ®­îc mét phÇn ¸nh s¸ng tõ nguèn s¸ng nªn kh«ng s¸ng b»ng vïng 3.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ .......................
một phần
.............................. tới gọi là bóng nửa tối.

của nguồn sáng
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc
* NhËt thùc
- Quan sát hiện tượng nhật thực
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
M?t Trang
Trỏi D?t
Nh?t th?c to�n ph?n
Nh?t th?c m?t ph?n
M?t tr?i
* NhËt thùc
- Quan sát hiện tượng nhật thực


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng b×a. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc
* NhËt thùc
- Quan sát hiện tượng nhật thực
Trỏi D?t
M?t Trang
M?t Trời
+ C3: Giải thích vỡ sao đứng ở nơi có nhật thực toàn phần ta không nhỡn thấy Mặt Trời và thấy trời tối lại?.

- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt Trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
+ Nơi có nhật thực toàn phần nằm trong vùng bóng tối của Mặt Trang, Mặt Trang che khuất không cho ánh sáng Mặt Trời chiếu đến, vỡ thế ta đứng ở đó, ta không nhỡn thấy ánh sáng Mặt Trời và trời tối lại.
Di?u ki?n d? có nh?t th?c?


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc

- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc
* NguyÖt thùc
- Quan sát hiện tượng nguyệt thực

- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
M?t tr?i
Trái d?t
M?t trang
* NguyÖt thùc
- Quan sát hiện tượng nguyệt thực


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc
* NguyÖt thùc
- Quan sát hiện tượng nguyệt thực

* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
A
1
2
3
M?t tr?i
Trái đất
M?t Trang
* NguyÖt thùc
- Quan sát hiện tượng nguyệt thực
+ C4: Hãy chỉ ra trên H3.4 Mặt Trang ở vị trí nào thỡ người đứng ở trên điểm A trên Trái đất thấy trang sáng, thấy có nguyệt thực?
+ Vị trí 1: Có nguyệt thực
+ Vị trí 2 và vị trí 3: Trang sáng


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc

* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt Trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
- Mặt Trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Trái Dất nằm gi?a Mặt trang và Mặt Trời
Di?u ki?n d? có nguy?t th?c?


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc

* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
- Mặt Trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Trái Dất nằm gi?a Mặt trang và Mặt Trời
III. V?n d?ng
Bóng tối và bóng nửa tối thu bị hẹp dần lại. Khi tấm bìa gần màn chắn thì bóng nửa tối biến mất, chỉ còn bóng tối.
Vì kích thước nguồn sáng của đèn ống lớn, nên khi ta che thì ánh sáng từ đèn vẫn còn tạo ra ít nhÊt là bóng nửa tối, nên ta vẫn đọc sách được. Còn đèn dây tóc có kích thước nguồn sáng nhỏ, không tạo ra bóng nửa tối được mà chỉ tạo ra bóng tối nên ta không thể đọc sách được.
- Trong sinh hoạt và học tập cần đảm bảo đủ ánh sáng , không có bóng tối. Vỡ vậy cần lắp đạt nhiều bóng đèn nhỏ thay bằng một bóng đèn lớn


I.Bóng tối - Bóng nửa tối
+ Thí nghiệm 1
* Nhận xét
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng kh«ng nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ nguån tíi gäi lµ bãng tèi.
* Thí nghiệm 2:
+ Thay đèn pin trong thí nghiệm trên bằng một ngọn đèn điện sáng (nguồn sáng rộng), Hãy quan sát trên màn chắn ba vùng sáng tối khác nhau.
* NhËn xÐt
+ Trªn mµn ch¾n phÝa sau vËt c¶n cã mét vïng chØ nhËn ®­îc ¸nh s¸ng tõ mét phÇn cña nguån s¸ng tíi gäi lµ bãng nöa tèi
II. Nhật thực - nguyệt thực
* NhËt thùc

* NguyÖt thùc
+ ®Æt mét nguån s¸ng nhá tr­íc mét mµn ch¾n. Trong kho¶ng tõ bãng ®Ìn ®Õn mµn ch¾n,®Æt mét miÕng bìa. Quan s¸t vïng s¸ng vïng tèi trªn mµn
- Mặt trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Mặt trang nằm gi?a Trái Dất và Mặt Trời
- Mặt Trời, Mặt Trang và Trái Dất thẳng hàng
- Trái Dất nằm gi?a Mặt trang và Mặt Trời
III. V?n d?ng
* Tại sao nhật thực chỉ xảy ra trong vòng vài phút còn nguyệt thực xảy ra hàng giờ?
Do Trái Đất lớn hơn Mặt Trăng nên vùng tối do Trái Đất tạo ra lớn hơn vùng tối do Mặt Trăng tạo ra
- Đọc phần có thể em chưa biết.
- Làm bài tập từ bài 3.1 đến bài 3.6 trong SBT.
- Đọc trước bài 4 SGK
? Vì sao không xảy ra nguyệt thực 1 phần.