Bài 3. Ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng

Bình An
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

Đặng Hữu Hoàng
VẬT LÝ 7
GV: Lê Văn Khôi



KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi: Em hãy phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng?
Đáp án:
Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng



BÀI TẬP
Câu 2: Chùm tia song song là chùm tia gồm:
Các tia sáng không giao nhau.
Các tia sáng gặp nhau ở vô cực.
Các tia sáng không hội tụ cũng không phân kì
Các câu A, B, C đều đúng



BÀI 3: ỨNG DỤNG ĐỊNH LUẬT

TRUYỀN THẲNG CỦA ÁNH SÁNG



Bài 3: ỨNG DỤNG ĐỊNH LUẬT TRUYỀN THẲNG CỦA ÁNH SÁNG
Thí nghiệm 1
I. Bóng tối – Bóng nửa tối:
Đặt một nguồn sáng nhỏ( bóng đèn pin đang sáng) trước một màn chắn. Trong khoảng từ bóng đèn đến màn chắn, đặt một miếng bìa ( Hình 3.1). Quan sát vùng sáng, vùng tối trên màn.
HÌNH 3.1
C1: Hãy chỉ ra trên màn chắn vùng sáng, vùng tối. Giải thích vì sao các vùng đó lại tối hoặc sáng?
Đáp án C1: Vùng tối có màu đen: vì không có ánh sáng từ bóng đèn pin truyền tới.
Vùng sáng có màu trắng: vì nó nhận được ánh sáng từ bóng đèn pin truyền tới.
Nhận xét
Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có một vùng không nhận được ánh sáng từ ................... tới gọi là bóng tối.
nguồn sáng
Vậy: Bóng tối nằm ở phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.
Thí nghiệm 2:
Thay đèn pin trong thí nghiệm ở hình 3.1 bằng một ngọn đèn điện sáng ( nguồn sáng rộng), hãy quan sát trên màn chắn ba vùng phủ sáng, tối khác nhau ( Hình 3.2)
Hình 3.2
Hình 3.2
C2: Hãy chỉ ra trên màn chắn vùng nào là bóng tối, vùng nào được chiếu sáng đầy đủ. Nhận xét độ sáng của vùng còn lại so với hai vùng trên và giải thích vì sao có sự khác nhau đó?.
Đáp án C2: Vùng tối có màu đen: vì không có ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới.
Vùng sáng mờ hơi tối: vì ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới rất ít.
Vùng sáng có màu trắng: vì nó nhận được ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới.
Nhận xét
Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có một vùng chỉ nhận được ánh sáng từ ...............tới gọi là bóng nửa tối.
một phần của nguồn sáng
Vậy: Bóng nửa tối nằm ở phía sau vật cản, nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới.



II. Nhật thực – Nguyệt thực









C3:Giải thích vì sao khi đứng ở nơi có nhật thực toàn phần ta lại không thấy mặt trời và thấy trời tối lại?
Đáp án:
Vì lúc này ta đang đứng trong vùng bóng đen của Mặt Trăng, không có ánh sáng Mặt Trời chiếu tới trái đất, ta thấy trời tối lại.









C4: Hãy chỉ ra, trên hình 3.4, Mặt Trăng ở vị trí nào thì người đứng ở điểm A trên Trái Đất thấy trăng sáng, thấy có nguyệt thực.
Mặt trăng ở vị trí 2 và 3 thì thấy trăng sáng.
Mặt trăng ở vị trí 1 thì thấy nguyệt thực.
Đáp án:



III. Vận dụng:
C5: Làm lại thí nghiệm hình 3.2. Di chuyển miếng bìa từ từ lại gần màn chắn. Quan sát bóng tối và bóng nửa tối trên màn, xem chúng thay đổi thế nào?.
Đáp án:
Bóng tối và bóng nửa tối thu bị hẹp dần lại. Khi tấm bìa gần màn chắn thì bóng nửa tối biến mất, chỉ còn bóng tối.



C6: Ban đêm khi dùng một quyển vở che kín một bóng đèn dây tóc đang sáng, trên bàn sẽ tối, có khi không thể đọc sách được. Nhưng nếu dùng quyển vở che đèn ống thì ta vẫn đọc được. Giải thích vì sao lại có sự khác nhau đó?
III. Vận dụng:
Đáp án: Vì kích thước nguồn sáng của đèn ống lớn, nên khi ta che thì ánh sáng từ đèn vẫn còn tạo ra ít nhât là bóng nữa tối, nên ta vẫn đọc sách được. Còn đèn dây tóc có kích thước nguồn sáng nhỏ, không tạo ra bóng nữa tối được mà chỉ tạo ra bóng tối nên ta không thể đọc sách được.



GHI NHỚ
Bóng tối nằm ở phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.
Bóng nửa tối nằm ở phía sau vật cản, nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới.
Nhật thực toàn phần ( hay một phần) quan sát được ở chỗ có bóng tối ( hay bóng nửa tối) của Mặt Trăng trên Trái Đất.
Nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất không được Mặt Trời chiếu sáng.



BÀI TẬP
Bài 1: Hiện tượng nhật thực là hiện tượng:
Hình thành bóng đen trên Trái Đất khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Mặt Trăng khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Trái Đất khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Mặt Trăng khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời.




BÀI TẬP
Bài 2: Đứng trên mặt đất, trường hợp nào dưới đây ta có nguyệt thực?
Ban đêm, khi nơi ta đứng không nhận được ánh sáng Mặt Trời.
Ban đêm, khi Mặt Trăng không nhận được ánh sáng Mặt Trời và bị Trái Đất che khuất.
Khi Mặt Trời che khuất Mặt Trăng, không cho ánh sáng từ Mặt Trăng tới Trái Đất.
Khi Mặt Trăng che khuất Mặt Trời, ta chỉ nhìn thấy phía sau Mặt Trăng tối đen.




DẶN DÒ
Về nhà học bài.
Làm bài tập trong SBT.
Chuẩn bị trước bài 4: Ứng dụng của định luật truyền thẳng.



THE END