Bài 3. Ứng dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng

vật lý - lớp 7
Giáo viên: Huỳnh Thị Châu Thanh
Trường THCS Quảng Phú
Kiểm tra bài cũ
? Hãy phát biểu nội dung của định luật truyền thẳng của ánh sáng?
Trả lời:
Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng



Thí nghiệm 1
Đặt một nguồn sáng nhỏ( bóng đèn pin đang sáng) trước một màn chắn. Trong khoảng từ bóng đèn đến màn chắn, đặt một miếng bìa ( Hình 3.1). Quan sát vùng sáng, vùng tối trên màn.
HÌNH 3.1
C1: Hãy chỉ ra trên màn chắn vùng sáng, vùng tối. Giải thích vì sao các vùng đó lại tối hoặc sáng?
Đáp án C1: Vùng tối có màu đen: vì không có ánh sáng từ bóng đèn pin truyền tới.
Vùng sáng có màu trắng: vì nó nhận được ánh sáng từ bóng đèn pin truyền tới.
Nhận xét
Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có một vùng không nhận được ánh sáng từ ................... tới gọi là bóng tối.
nguồn sáng
Vậy: Bóng tối nằm ở phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.
Thí nghiệm 2:
Thay đèn pin trong thí nghiệm ở hình 3.1 bằng một ngọn đèn điện sáng ( nguồn sáng rộng), hãy quan sát trên màn chắn ba vùng phủ sáng, tối khác nhau ( Hình 3.2)
Hình 3.2
Hình 3.2
C2: Hãy chỉ ra trên màn chắn vùng nào là bóng tối, vùng nào được chiếu sáng đầy đủ. Nhận xét độ sáng của vùng còn lại so với hai vùng trên và giải thích vì sao có sự khác nhau đó?.
Đáp án C2: Vùng tối có màu đen: vì không có ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới.
Vùng sáng mờ hơi tối: vì ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới rất ít.
Vùng sáng có màu trắng: vì nó nhận được ánh sáng từ bóng đèn điện truyền tới.
Nhận xét
Trên màn chắn đặt phía sau vật cản có một vùng chỉ nhận được ánh sáng từ ...............tới gọi là bóng nửa tối.
một phần của nguồn sáng
Vậy: Bóng nửa tối nằm ở phía sau vật cản, nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới.
Hiện tượng nhật thực
? Khi nào xảy ra nhật thực?
Mặt trăng
Trái Đất
MẶT TRỜI
? Đứng ở chỗ nào ta thấy nhật thưc toàn phần? Chỗ nào ta thấy nhật thực một phần?
Nhật thực toàn phần
Nhật thực một phần
Mặt trăng
Trái Đất
Hình 3.3
MẶT TRỜI
C3: Giải thích vì sao đứng ở nơi có nhật thực toàn phần ta lại không nhìn thấy mặt trời và thấy trời tối lại.




Vì lúc này ta đang đứng trong vùng bóng đen của Mặt Trăng, không có ánh sáng Mặt Trời chiếu tới trái đất, ta thấy trời tối lại.
Hiện tượng nguyệt thực
Mặt trăng
Trái Đất
MẶT TRỜI
? Khi nào xảy ra nguyệt thực?
Mặt trăng
Trái Đất
Hình 3.4
2
3
1
A
MẶT TRỜI
C4: Hãy chỉ ra trên hình mặt trăng ở vị trí nào thì người đứng ở điểm A trên trái đất trăng sáng, thấy có nguyệt thực.



Mặt trăng ở vị trí 2 và 3 thì thấy trăng sáng.
Mặt trăng ở vị trí 1 thì thấy nguyệt thực.



Vận dụng:
C5: Làm lại thí nghiệm hình 3.2. Di chuyển miếng bìa từ từ lại gần màn chắn. Quan sát bóng tối và bóng nửa tối trên màn, xem chúng thay đổi thế nào?.
Đáp án:
Bóng tối và bóng nửa tối thu bị hẹp dần lại. Khi tấm bìa gần màn chắn thì bóng nửa tối biến mất, chỉ còn bóng tối.



C6: Ban đêm khi dùng một quyển vở che kín một bóng đèn dây tóc đang sáng, trên bàn sẽ tối, có khi không thể đọc sách được. Nhưng nếu dùng quyển vở che đèn ống thì ta vẫn đọc được. Giải thích vì sao lại có sự khác nhau đó?
Đáp án: Vì kích thước nguồn sáng của đèn ống lớn, nên khi ta che thì ánh sáng từ đèn vẫn còn tạo ra ít nhât là bóng nữa tối, nên ta vẫn đọc sách được. Còn đèn dây tóc có kích thước nguồn sáng nhỏ, không tạo ra bóng nữa tối được mà chỉ tạo ra bóng tối nên ta không thể đọc sách được.



GHI NHỚ
Bóng tối nằm ở phía sau vật cản, không nhận được ánh sáng từ nguồn sáng truyền tới.
Bóng nửa tối nằm ở phía sau vật cản, nhận được ánh sáng từ một phần của nguồn sáng truyền tới.
Nhật thực toàn phần ( hay một phần) quan sát được ở chỗ có bóng tối ( hay bóng nửa tối) của Mặt Trăng trên Trái Đất.
Nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng bị Trái Đất che khuất không được Mặt Trời chiếu sáng.



BÀI TẬP
Bài 1: Hiện tượng nhật thực là hiện tượng:
Hình thành bóng đen trên Trái Đất khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Mặt Trăng khi Mặt Trăng nằm giữa Trái Đất và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Trái Đất khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời.
Hình thành bóng đen trên Mặt Trăng khi Trái Đất nằm giữa Mặt Trăng và Mặt Trời.




BÀI TẬP
Bài 2: Đứng trên mặt đất, trường hợp nào dưới đây ta có nguyệt thực?
Ban đêm, khi nơi ta đứng không nhận được ánh sáng Mặt Trời.
Ban đêm, khi Mặt Trăng không nhận được ánh sáng Mặt Trời và bị Trái Đất che khuất.
Khi Mặt Trời che khuất Mặt Trăng, không cho ánh sáng từ Mặt Trăng tới Trái Đất.
Khi Mặt Trăng che khuất Mặt Trời, ta chỉ nhìn thấy phía sau Mặt Trăng tối đen.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK
Đọc phần có thể em chưa biết.
Làm các bài tập 3.1  3.12 trong SBT.
Xem trước bài mới: “Định luật phản xạ ánh sáng”.
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
phambayss.violet.vn
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
phambayss.violet.vn
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
phambayss.violet.vn
Một số hình ảnh về hiện tượng nhật thưc nguyệt thực
phambayss.violet.vn