Bài 3. Các phương châm hội thoại (tiếp theo)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY
CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP!
MÔN NGỮ VĂN 9
NH: 2016-2017
GV: NGUYỄN THỊ KIỀU
KIỂM TRA MIỆNG:
Câu 1:
Câu 1: Em hãy nối thông tin cột A với B để có nhận định đúng
về các phương châm hội thoại?
A
B
1.Phương châm về lượng
2.Phương châm về chất
3.Phương châm quan hệ
4.Phương châm cách thức
5.Phương châm lịch sự
a.Nói đúng đề tài giao tiếp
e.Nói ngắn gọn, rành mạch
b.Tôn trọng đối tượng giao tiếp
c.Nói đủ nội dung
d.Nói có bằng chứng xác thực
1c-2d-3a-4e-5b
KIỂM TRA MIỆNG:
Câu 2:Những câu sau liên quan đến phương châm hội thoại nào ?
Hoa thơm ai nỡ bỏ rơi
Người khôn ai nỡ nói nhau nặng lời.

b. Nói có sách, mách có chứng.

c. Nói gần nói xa chẳng qua nói thật.
Phương châm lịch sự
Phương châm về chất
Phương châm cách thức
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
I. Quan hệ giữa phương châm hội thoại với tình huống giao tiếp:
1.Ví dụ / 36
Truyện cười: CHÀO HỎI
Anh chàng nọ ở nhà vợ tại một vùng quê, được người nhà dặn là phải luôn chào hỏi mọi người xung quanh.
Một hôm, anh ta ra đường và thấy một người đang đốn cành trên một cây cao, liền ra dấu gọi.
Người kia dừng việc, lật đật trèo xuống, hỏi:
Có chuyện gỡ thế?
Có gỡ đâu! Bác làm việc vất vả l?m phải không?
( Truyện cười dân gian Việt Nam)
Câu hỏi của chàng rể tuân thủ phương châm lịch sự. Vì thể
hiện sự quan tâm đến người khác.
Sử dụng không đúng lúc, không đúng chỗ.
Hậu quả: Quấy rối, gây phiền hà cho người khác.
*Bài học:
- Cần chú ý đến đặc điểm của tình huống giao tiếp. Vì một câu
nói có thể thích hợp trong tình huống này nhưng không thích hợp
trong một tình huống khác.
2. Ghi nhớ: (SGK – 36).
II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
Ví dụ 1/ 37
An: -Cậu có biết bơi không?
Ba:- Biết chứ! Thậm chí còn bơi giỏi nữa.
An: -Cậu học bơi ở đâu vậy?
Ba:- Dĩ nhiên là ở dưới nước chứ còn ở đâu.
Vi phạm phương châm về lượng.
a.
b.
Truyện Lợn cưới áo mới
Vi phạm phương châm về lượng.
c.
Truyện Quả bí khổng lồ
Vi phạm phương châm về chất.
d.
Ông nói gà bà nói vịt
Vi phạm phương châm quan hệ.
e.
Dây cà ra dây muống
Vi phạm phương châm cách thức.
f.
Câu chuyện : Người ăn xin
Vi phạm phương châm lịch sự
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
II. Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:
Ví dụ 2/ 37
An: - Cậu có biết chiếc máy bay đầu tiên được chế tạo vào năm nào không?
Ba: - Đâu khoảng đầu thế kỷ XX
Câu trả lời của Ba không đáp ứng yêu cầu của An.Do để tuân thủ phương châm về chất nên Ba đã vi phạm phương châm về lượng .
Ví dụ 3/ 37
Phương châm về chất không được tuân thủ.
Ví dụ 4/ 37
Tiền bạc chỉ là tiền bạc
Xét về nghĩa tường minh thì phương châm về lượng không được tuân thủ. Xét về nghĩa hàm ý thì phương châm về lượng vẫn được tuân thủ.
Ghi nhớ: (SGK – 37).
Tiết 13 CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI (tt)
II. Luyện tập:
Phương châm cách thức bị vi phạm vì với cậu bé năm tuổi không biết đâu là cuốn Tuyển tập truyện ngắn Nam Cao.
Bài 1/38
Bài 2/38
Không tuân thủ phương châm lịch sự vì khi khách đến nhà phải chào hỏi rồi mới nói chuyện.
NẾU MUỐN THÀNH CÔNG
Hãy nắm chắc bí quyết của giao tiếp: PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI.
Hãy vận dụng các phương châm hội thoại một cách khéo léo, không cứng nhắc.
Chú ý đến tình huống giao tiếp.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
 Đối với bài học ở tiết học này:
- Học 2 ghi nhớ/ 36-37
- Hoàn thành vở bài tập.
- Viết một mẫu hội thoại thể hiện trường hợp không tuân thủ
phương châm hội thoại vì người nói thiếu văn hóa giao tiếp.
 Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Xưng hô trong hội thoại
- Đọc và trả lời các câu hỏi phần I. Từ ngữ xưng hô và việc sử dụng từ ngữ xưng hô.
- Tìm những đại từ nhân xưng trong Tiếng Việt ?
- Xác định từ ngữ xưng hô trong 2 đoạn trích/38-39