Bài 29. Tổng kết về ngữ pháp

DẠY TỐT
HỌC TỐT
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ VÀ THĂM LỚP
NGƯỜI THỰC HIỆN : PHAN VĂN PHONG
GV TRƯỜNG TH & THCS HUỲNH THÚC KHÁNG
MÔN NGỮ VĂN LỚP 9
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
TIẾT 148-149:
MÔN NGỮ VĂN LỚP 9
Xác định thành phần biệt lập trong các câu sau, cho biết đó là các thành phần biệt lập gì?
a) Chao ôi! Bắt gặp một người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác……
(Lặng lẽ SaPa- Nguyễn Thành Long)


b) Buy- Phông chỉ thấy con cừu là ngu ngốc và sợ sệt. “Chính vì sợ hãi - ông nói - mà chúng hay tụ tập thành bầy.”
(Chó Sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn La- Phông-Ten, H.Ten)
=>Thành phần cảm thán
=> Thành phần phụ chú
Kiểm tra bài cũ
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
TIẾT 148-149:
I. Danh từ, động từ, tính từ.
A. Từ loại.
a. Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua
một lần mà bỏ xuống được.
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
b. Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào.
(Kim Lân, Làng)
Bài tập 1: Cỏc t? in d?m sau dõy, t? n�o l� danh t?, t? n�o l� d?ng t?, t? n�o l� tớnh t??
( TT )
( ĐT )
( DT )
( ĐT )
d. Đối với cháu, thật là đột ngột (...)
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e. – Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng
mình thì thế là sung sướng. (Nam Cao, Lão Hạc)
c. Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng
gánh gạch, đập đá, làm phụ hồ cho nó.
(Kim Lân, Làng)
( DT )
( ĐT )
( DT )
( ĐT )
( TT )
( TT )
( TT )
Bài 2: Ch?n m?t t? trong ba nhúm t? sau d? di?n v�o ch? tr?ng cho thớch h?p:
/ ............ / hay
/ ............ / đọc
/ ............ / lần
/ ............ / nghĩ ngợi
những
các
một
hãy
đã
vừa
rất
hơi
quá
rất
hãy
một
vừa
/ ............ / cái (lăng)
/ ............ / phục dịch
/ ............ / làng
/ ............ / đập
những
các
một
hãy
đã
vừa
rất
hơi
quá
những
đã
các
hãy
/ ............ / đột ngột
/ ............ / ông (giáo)
/ ............ / ph?i
/ ............ / sung sướng
những
các
một
hãy
đã
vừa
rất
hơi
quá
quá
một
quá
rất
Bài 3: Hóy cho bi?t danh t?, d?ng t?, tớnh t? cú th? d?ng sau nh?ng t? n�o?
Danh từ có thể đứng sau: những, các, một.
Động từ có thể đứng sau: hãy, đã, vừa.
Tính từ có thể đứng sau: rất, hơi, quá.
Bài 4
Bảng tổng kết về khả năng kết hợp của danh từ, động từ, tính từ
Động từ: đọc, nghĩ ngợi, đập, phục dịch…
Danh từ: lần, lăng, làng, ông giáo
-Số từ (một, hai…)
-Lượng từ (những, các, mỗi, mọi,từng,)
Chỉ từ: (này, kia, ấy, nọ, đó, đây...)
-Phó từ chỉ thời gian (đã, đang, sẽ, vừa, sắp,…)
-Phó từ chỉ sự cầu khiến (hãy, đừng chớ)
- Phó từ chỉ sự hoàn thành: (xong, rồi)
-Phó từ chỉ hướng (lên, xuống, ra, vào,…)
-Các phó từ chỉ mức độ: (rất,khá ,hơi, quá, lắm,…)
Tính từ: hay, đột ngột, phải, sung sướng, …
-Phó từ chỉ mức độ: (quá, lắm, cực kì, …)
Bài 5: Cỏc t? in d?m (màu đỏ) v?n thu?c t? lo?i n�o v� ? dõy chỳng du?c dựng nhu t? thu?c t? lo?i n�o ?
Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn.
Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không
ghìm nổi xúc động.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
- Tròn
Tính từ
( ĐT )
b. Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lý tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa)
c. Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội họa không
nhận xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa)
- Lý tưởng
Danh từ
( TT )
- Băn khoăn
Tính từ
( DT )
Các từ loại khác là những từ loại nào? Cho biết khái niệm của từng từ loại.
II. Các từ loại khác
Các từ loại khác:
-Số từ: là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. vd: một, hai…
-Lượng từ: là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
vd: những, mấy, các…
-Đại từ: là những từ trỏ người, sự vật,hoạt động, tính chất…hoặc dùng để hỏi vd: tôi, anh, mày,chúng ta, chúng tôi…
-Chỉ từ: là những từ trỏ sự vật nhằm xác định vị trí trong không gian hoặc thời gian vd: ấy, kia, này…
-Phó từ: là những từ chuyên đi kèm với động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ vd: đã, mới , đang…
-Quan hệ từ: là những từ biểu thị ý nghĩa quan hệ sở hữu,so sánh,nhân quả…giữa các bộ phận của câu, giữa câu và câu trong đoạn văn
Vd: tuy…nhưng,không những…mà còn
-Trợ từ: là những từ chuyên đi kèm để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật sự việc được nói đến ở từ ngữ đó
vd: những, có, đích , chính, ngay…
-Tình thái từ: là những từ thêm vào câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến,câu cảm thán để biểu thị sắc thái tình cảm người nói
vd: đi, nào, với, ạ…
-Thán từ: là những từ để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp vd: a, ôi, than ôi…
chỉ
ba
cả
ở
của
tôi
bao nhiêu
nhưng
bao giờ
như
ấy
bấy giờ
những
đã
ngay
mới
đã
Trời ơi
chỉ
năm
đâu
hả
đang
1. Bảng tổng kết về các từ loại khác:
Bài 1
Bài 2. Những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo thành câu nghi vấn :
 à, ư, hử, hở, hả, nhỉ…
Tình thái từ
Ví dụ:
- Hôm nay là ngày mấy rồi em nhỉ?
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
MÔ HÌNH CẤU TẠO CỦA CÁC CỤM TỪ
1. Cụm danh từ:
2. Cụm tính từ:
3. Cụm động từ:
Tìm phần trung tâm của cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
- tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó
ảnh hưởng
tất cả, những
đó
-một nhân cách rất Việt Nam
nhân cách
một
-một lối sống rất bình dị … rất hiện đại
lối sống
một
Câu a
Bài 1.
b. Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng.
(Kim Lân, Làng)
c. Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng.
Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản
cư lên ấy vẫn dõi theo.
(Kim Lân, Làng)
ngày
Tiếng
Bài 2. Tìm phần trung tâm cụm động từ.
Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong
nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy
xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính ...
(Kim Lân, Làng)
đến
lên
chạy
ôm
Bài 3. Tìm phần trung tâm các cụm từ in đậm.
...để trở thành một nhân cách rất Việt Nam,
một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam,
rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời
rất mới, rất hiện đại.
(Lê Anh Trà, Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
Việt Nam
bình dị
phương Đông
mới
hiện đại
Việt Nam
Cụm tính từ
b. Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
c. Không, lời gửi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn.
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
êm ả
phức tạp
phong phú
sâu sắc
Dấu hiệu: Có thể thêm “rất” vào phía trước phần trung tâm
CỦNG CỐ
- Đại diện các tổ lên bảng trình bày sơ đồ tư duy: tổng kết kiến thức đã học về từ loại và cụm từ.
( theo sự phân công chuẩn bị bài ở tiết học trước )
* Chuẩn bị bài mới:
Soạn bài: Luyện tập viết biên bản
1. Đặc điểm của một biên bản ?
2. Nêu bố cục phổ biến của một biên bản ?
3. Chuẩn bài tập 2, 3.
Xin chân thành cảm ơn
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC