Bài 29. Tổng kết về ngữ pháp

a
a
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Tiết 147
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Kỉ niệm ngày Quốc tế Phụ nữ 08/03 và Đoàn TNCS Hồ Chí Minh 26/3
Nguyễn Ngọc Tuấn
03/2011
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 147 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
kiểm tra bài cũ
“ Con người này đã cứu sống nó, đó là một lẽ; nhưng hơn thế
nữa, anh là một ông chủ lí tưởng”, đâu là thành phần phụ chú ?
a. Con người này đã cứu sống nó. b. đó là một lẽ
c. nhưng hơn thế nữa d. anh là một ông chủ lí tưởng
2. Câu văn : “ Con người này đã cứu sống nó, đó là một lẽ; nhưng
hơn thế nữa, anh là một ông chủ lí tưởng” thuộc kiểu câu gì ?
a. Câu ghép chính phụ. b. Câu ghép đẳng lập.
c. Câu ghép chuỗi. d. Câu phức thành phần chủ ngữ.
? Thế nào là thành phần biệt lập ? Hãy kể tên các loại thành phần biệt lập ?
? Thế nào là nghĩa tường minh và hàm ý ?
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 147 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
A. TỪ LOẠI
I. DANH TỪ, ĐỘNG TỪ, TÍNH TỪ
Danh từ
2/… hay … cái ( lăng ) … đột ngột
… đọc … phục dịch … ông ( giáo )
… lần … làng … phải
… nghĩ ngợi … đập … sung sướng
Động từ
1/ a.Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được.

( Nguyễn Đình Thi – Tiếng nói của văn nghệ )
Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. ( Kim Lân – Làng )

c. Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.
( Kim Lân – Làng )
d. Đối với cháu, thật là đột ngột. (Nguyễn Thành Long – Lặng lẽ Sa Pa )

e. Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. ( Nam Cao – Lão
Hạc )
Danh từ
Danh từ
Động từ
Động từ
Tính từ
Tính từ
Động từ
Tính từ
Danh từ kết hợp với : những, các, một
Động từ kết hợp với : hãy, đã, vừa…
Tính từ kết hợp với : rất, hơi, quá.
? Xác định danh từ, động từ, tính từ trong các câu trên ?
Tính từ
? Cho biết khả năng kết hợp của danh từ, động từ và tính từ ?
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 147 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
BÀNG TỔNG KẾT VỀ KHẢ NĂNG KẾT HỢP
Những, các, một,
nhiều…
Hãy, đã, vừa
không, chưa…
Rất, hơi, quá,
cực kì
Quá, lắm,
cực kì
Này, nọ, kia,
ấy
Đươc, ngay
? Điền các từ có thể kết hợp với danh từ, động từ, tính từ vào những cột để trống ?
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 147 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
Nghe gọi, con bé giật mình, tròn nắt nhìn. Nó ngơ ngác,
lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
( Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược ngà )
b. Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
( Nguyễn thành Long – Lặng lẽ Sa Pa )
c. Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội họa không nhận
xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia.
( Nguyễn thành Long – Lặng lẽ Sa Pa )
( a ) tròn ( tính từ ) => động từ.
( b ) lí tưởng ( danh từ) => tính
từ.
( c ) băn khoăn ( tính từ ) =>
danh từ
? THẢO LUẬN
Cho biết các từ in đậm vốn thuộc từ loại nào ? Ờ trường hợp này chúng được dùng như từ thuộc từ loại nào ?
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 147 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
hướng dẫn tự học
Chuẩn bị các kiến thức về : các từ loại khác, các
loại cụm từ nhằm giúp các em học tốt tiết sau.
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
chân thành cảm ơn quý thầy, cô và học sinh !
Nguyễn Ngọc Tuấn
03/2011
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Tiết 148
Nguyễn Ngọc Tuấn
03/2011
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Khởi động
Trong các từ sau, từ nào không phải là danh
từ chung ?
a. bàn. b. ghế. c. cái. d. bút.
2. Tình thái từ dùng để tạo câu cầu khiến là :
a. đi, nào, với… b. ừ, à, hử, hả, chăng…
c. thay, sao d. ạ, nhé, cơ, mà…
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 148 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
II. CÁC TỪ LOẠI KHÁC
Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên.
( Nguyễn Minh Châu, Bến quê )
b. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay,
nhưng chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy. ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà )
c. Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi
mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. ( Nguyễn Minh Châu, Bến quê )
d. – Trời ơi, chỉ còn có năm phút ! ( Nguyễn thành Long, Lăng lẽ Sa Pa )
e.- Quê anh ở đâu thế ? – Họa sĩ hỏi. ( Nguyễn thành Long, Lăng lẽ Sa Pa )
g. – Đã bao giờ Tuấn…sang bên kia chưa hả ? ( Nguyễn Minh Châu, Bến quê )
h. – Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế ? ( Nguyễn Minh Châu, Bến quê )
Ba,
năm
Những
BẢNG TỔNG KẾT VỀ CÁC TỪ LOẠI KHÁC
? Hãy xếp các từ in đậm trong những câu trên vào cột thích hợp của bảng tổng kết ?
Rồi, bao
nhiêu, bao giờ,
bấy giờ
ấy, đâu
Đã, mới,
đã, đang
ở, của,
nhưng,
như
Chỉ, cả,
ngay,
chỉ
Hả
Trời ơi
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 148 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
B. CỤM TỪ
Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa


dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một


lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng đồng thời rất mới, rất hiện


đại. ( Lê Anh Trà, Phong cách Hồ chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị )
b. Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng. ( Kim Lân, Làng )


c. Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người
mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. ( Kim Lân, Làng )
* Từ chuyên dùng cuối câu để tạo câu nghi vấn là : à, ư, hử, hở, hả… => tình thái từ.
? Tìm những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn ? Cho biết các từ ấy thuộc từ loại nào ?
? THẢO LUẬN
Cho biết tên của các cum từ in đậm ? Tìm phần trung tâm của các cụm từ này ? Nêu dấu hiệu nhận biết tên của các cụm từ đó ?
------------
Tr t
-----
Tr t
----------
Tr t
----------
Tr.t
-----
Tr t
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 148 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc chắn anh nghĩ rằng,


con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh. ( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc
lược ngà )

b. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính… ( Kim Lân, Làng )
---
Tr t
a
? Tìm phần trung tâm của các cụm từ in đậm ? Nêu tên của các cụm từ này và cho biết dấu hiệu nhận biết ?
---
Tr t
---
Tr t
---
Tr t
a.Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa
dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một


lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng đồng thời rất mới, rất


hiện đại. ( Lê Anh Trà, Phong cách Hồ chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị )
? Tìm phần trung tâm của các cụm từ in đậm ? Nêu tên của các cụm từ này và cho biết dấu hiệu nhận biết ?
---------
Tr t
---------
Tr t
---------
Tr t
---------
Tr t
------
Tr t
--------
Tr t
a
a
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Tiết 148 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
b. Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến bất lực.
( Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi )


c. Không, lời gửi của một Nguyễn Du, một Tôn- xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng



phong phú và sâu sắc hơn. ( Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói văn nghệ )
--------
Tr t
-------
Tr t
-------
Tr t
-------
Tr t
a
a
hướng dẫn tự học
Tiết 148 - TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP - 9
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Viết đoạn văn, chỉ ra được các từ loại đã học có
trong đoạn văn ấy.
2. Tiếp tục ôn kiến thức về : các thành phần câu, các
Kiểu câu, biến đổi câu ( từ 6 -> 9 ). Đó là những kiến
Thức cơ bản để học bài “ Tổng kết về ngữ pháp” ( tt )
a
a
Cảm ơn quý thầy cô và học sinh đến dự !
NGUYỄN NGỌC TUẤN - 2011
Nguyễn Ngọc Tuấn
03/2011