Bài 29. Tổng kết về ngữ pháp

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY
CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP!
Là những từ chỉ vật (người, vật, hiện tượng, khái niệm)
Là những từ chỉ hoạt động, trạng thái của sự vật

Là những từ chỉ đặc điểm, tính chất của sự vật, hoạt động, trạng thái

I. Danh từ, động từ, tính từ:
A- TỪ LOẠI:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Em hãy nhắc lại ý nghĩa khái quát của danh từ, động từ, tính từ?
1. Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, từ nào là động từ, từ nào là tính từ?
Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được. ( Nguyễn Đình Thi,Tiếng nói văn nghệ)
b) Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. ( Kim Lân,Làng)
c) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó. ( Kim Lân, Làng)
d) Đối với cháu, thật là đột ngột […]. ( Nguyễn Thành Long,Lặng lẽ Sa pa)
e)Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. ( Nam Cao, Lão Hạc)
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
TT
ĐT
DT
ĐT
DT
ĐT
DT
ĐT
TT
TT
TT
2: Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc từ loại nào.
những, các, một b) hãy, đã, vừa c) rất, hơi, quá
/. . . . . …./
hay
/. . . . . …./
/. . . . . …./
/. . . …./
đọc
lần
nghĩ ngợi
/. . . …../
cái(lăng)
/. . . …../
/. . . ……..../
/. . . …../
phục dịch
làng
đập
/. . . …../
/. . . …../
/. . . …../
/. . ….. . ./
đột ngột
ông(giáo)
phải
sung sướng
rất
đã
một
hãy
một
vừa
những
đã
rất
một
rất
quá,rất
một lần
một cái (lăng)
những làng
một ông (giáo)
đã đọc
đã đập
hãy nghĩ ngợi
vừa phục dịch
rất hay
rất đột ngột
rất phải
quá sung sướng
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
Danh từ
làng, lần, lăng…
Động từ
đập, nghĩ ngợi, phục dịch …
hãy, chớ, đừng, vừa, mới, sắp,…
 Các phó từ
những, các, một, mỗi, mọi, từng …
 Các từ chỉ số lượng
Tính từ
hãy, đột ngột, sung sướng…
rất, hơi quá, lắm, cũng …
 Các phó từ chỉ mức độ
Kết hợp về phía trước
Từ loại
3. Danh từ, động từ, tính từ có thể đứng sau các từ :
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
này, ấy, nọ, kia, đó…
 Chỉ từ
Danh từ
(làng, lần, lăng…)
Động từ
(đập, nghĩ ngợi, phục dịch…)
Tính từ
(hãy, đột ngột, sung sướng…)
quá, lắm, tuyệt, cực kì …
 Phó từ chỉ mức độ
rồi, xong, vào, lên…
 Phó từ
Danh từ, động từ, tính từ có thể đứng trước các từ :
Từ loại
Kết hợp về phía sau
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
4. BẢNG TỔNG KẾT VỀ KHẢ NĂNG KẾT HỢP CỦA DT, ĐT, TT
Các từ chỉ số lượng: những, các, một , mỗi, mọi, từng …
Các phó từ: hãy, chớ, đừng, đang, sẽ, vừa …
Các phó từ chỉ mức độ: rất, tuyệt,hơi, quá…
Chỉ từ: đó, này, kia, ấy, nọ, …
Phó từ: đi, lên, vào, xong, rồi …
Phó từ : quá, lắm, cực kì, tuyệt …
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
Em hãy lập bảng tổng kết về khả năng kết hợp của danh từ, động từ, tính từ ?
THẢO LUẬN NHÓM ( 3 phút )
5. Trong những đoạn trích sau đây, các từ in đậm vốn thuộc từ loại nào và ở đây chúng được dùng như từ thuộc từ loại nào?
Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
b) Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
c)Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô gái ngồi trước mặt đằng kia.
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
A- TỪ LOẠI:
→ “tròn” là TT, ở câu (a) nó được dùng như ĐT.
→ “lí tưởng” là DT, ở câu (b) nó được dùng như TT.
→ “băn khoăn ” là TT, ở câu (c) nó được dùng như DT.
Qua tìm hiểu những đoạn trích trên em rút ra nhận xét gì về hiện tượng chuyển loại từ?
Lưu ý: Trong một số trường hợp ba từ loại danh từ, động từ, tính từ có hiện tượng chuyển loại từ.
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
II. Các từ loại khác:
a/ Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên. . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
A- TỪ LOẠI:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
b/ Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy. . (Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
II. Các từ loại khác:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm ( màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
c/ Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt. . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
A- TỪ LOẠI:
I. Danh từ, động từ, tính từ:
II. Các từ loại khác:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
d/ - Trời ơi, chỉ còn có năm phút ! . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
- Trời ơi
- năm
- chỉ
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
II. Các từ loại khác:
A- TỪ LOẠI:
e/ - Quê anh ở đâu thế ? - Hoạ sĩ hỏi. . (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
- năm
- đâu
-Trời ơi
- chỉ
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
A- TỪ LOẠI:
II. Các từ loại khác:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
g/ - Đã bao giờ Tuấn… sang bên kia chưa hả ? . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
-Trời ơi
- năm
- đâu
- hả
- chỉ
ỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
A- TỪ LOẠI:
II. Các từ loại khác:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
h/ - Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế ? . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
- Trời ơi
- năm
- đâu
- hả
- đang
- chỉ
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
II. Các từ loại khác:
A- TỪ LOẠI:
1. Hãy sắp xếp các từ in đậm (màu xanh) trong những câu sau đây vào cột thích hợp (theo bảng mẫu) ở dưới.
- chỉ - cả
- ở
- ba
- tôi - bao nhiêu - bao giờ
- của - nhưng - như
- ấy
- bấy giờ
- những
- đã - mới - đã
- ngay
- Trời ơi
- năm
- đâu
- hả
- đang
- chỉ
BẢNG THỐNG KÊ CÁC TỪ LOẠI KHÁC (Ngoài ba từ loại chính)
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
I. Danh từ, động từ, tính từ:
II. Các từ loại khác:
A- TỪ LOẠI:
2. Tìm những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn. Cho biết các từ ấy thuộc từ loại nào?
2. Những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn các từ: à, ư, hử, hả, hở, …. chúng thuộc loại tình thái từ.
B. C?M T? :
T?NG K?T V? NG? PH�P
1. Tìm phần trung tâm của các cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ.
a.... tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó ..., một
nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị,
rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng
đồng thời rất mới, rất hiện đại.
(Lê Anh Trà, Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
ảnh hưởng
nhân cách
lối sống
T?NG K?T V? NG? PH�P
b. Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng.
(Kim Lân, Làng)
c. Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng.
Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản
cư lên ấy vẫn dõi theo.
(Kim Lân, Làng)
ngày
Tiếng
2. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm động từ.
T?NG K?T V? NG? PH�P
Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong
nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy
xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)
b. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính ...
(Kim Lân, Làng)
đến
lên
chạy
ôm
T?NG K?T V? NG? PH�P
3. Tìm phần trung tâm của các cụm từ in đậm. Chỉ ra những yếu tố phụ đi kèm với nó.
...để trở thành một nhân cách rất Việt Nam,
một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam,
rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời
rất mới, rất hiện đại.
(Lê Anh Trà, Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
Việt Nam
bình dị
phương Đông
mới
hiện đại
Việt Nam
Cụm tính từ
b. Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
c. Không, lời gởi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn.
(Nguyễn Đình Thi, Tiếng nói của văn nghệ)
T?NG K?T V? NG? PH�P
êm ả
phức tạp
phong phú
sâu sắc
Dấu hiệu: Có thể thêm “rất” vào phía trước phần trung tâm
TRÒ CHƠI XEM HÌNH
XÁC ĐỊNH DANH TỪ, ĐỘNG TỪ, TÍNH TỪ
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
2. Soạn trước các bài tập ở phần cụm từ.
1. Ôn lại các kiến thức vừa tổng kết về các từ loại.
3. Tìm hiểu cụm từ thông qua việc tìm phần trung tậm của các cụm từ.
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN
QUÝ THẦY CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH
TIẾT HỌC CỦA CHÚNG TA ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC