Bài 29. Tổng kết về ngữ pháp

Tiếng Việt 9
Người thực hiện: Nguyễn Thị An
Trường THCS Hải Thanh
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Chỉ người, vật, hiện tượng, khái niệm. . .
Ch? h�nh d?ng, tr?ng thỏi c?a s? v?t.

Chỉ đặc di?m, tớnh ch?t c?a s? v?t, h�nh d?ng tr?ng thỏi.

Bài tập 1: Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, từ nào là động từ, từ nào là tính từ ?
a) Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được.
( Nguyễn Đình Thi_ Tiếng nói văn nghệ)
hay,
đ?c,
lần,
b) Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. ( Kim Lân_ Làng)
nghĩ ngợi,
c) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh , đập đá, làm phụ hồ cho nó. ( Kim Lân - Làng)
lăng,
phục dịch,
làng,
đ?p,
d) Đối với cháu, thật là đột ngột … ( Nguyễn Thành Long_Lặng lẽ Sa pa)
e)Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.
( Nam Cao - Lão Hạc)
đột ngột,
phải,
sung sướng,
Bài tập 2: Hãy thêm từ sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc loại từ nào?
a) những, các, một b) hãy, đã, vừa c) rất, hơi, quá
/. . . . …./
hay
/. . . . . ./
/. . . . . ./
/. . . …./
đọc
lần
nghĩ ngợi
/. . . …../
(cái)lăng
/. . . …../
/ ……..../
/. . . …../
phục dịch
làng
đập
/. . . …../
/. . . …../
/. . . …../
/. . ….. . ./
đột ngột
ông(giáo)
phải
sung sướng
(Nhóm 1)
(Nhóm 2)
(Nhóm 3)
rất
đã
một
hãy
các
vừa
những
đã
rất
một
hơi
quá
/ . . . …./
hay
/.... . . . . ./
/. . . . . ..../
/. . . …./
đọc
lần
nghĩ ngợi
/. . . …...../
(cái)lăng
/. . . …..../
/ ……..../
/.... . . …../
phục dịch
làng
đập
/. . . …...../
/. . . …..../
/. . . …...../
/. . …..... ./
đột ngột
ông(giáo)
phải
sung sướng
rất
đã
một
hãy
các
vừa
những
đã.
rất
một
hơi
quá
Danh từ
Động từ
Tính từ
Hãy sắp xếp lại những từ sau dấu /..../ vào 3 cột danh từ, động từ, tính từ.
Danh từ
Động từ
Tính từ
hay
đột ngột
phải
sung sướng
rất
rất
hơi
quá
lần
(cái)lăng
làng
ông(giáo)
một
các
những
một
đã
hãy
vừa
đã
đọc
nghĩ ngợi
phục dịch
đập
Quan sát bảng tập hợp và rút ra nhận xét :DT,ĐT,TT có khả năng kết hợp với những từ nào ở phía trước ?
Bài 3,4
Bảng tổng kết về khả năng kết hợp của DT,ĐT,TT
một, những, các ....
hãy, đã, vừa...
rất, hơi, quá...
Những từ nào có thể kết hợp phía sau của danh từ, động từ, tính từ ?
ấy, kia, này, đó.
rồi, xong, đi, .
tuyệt, quá, lắm,.
a. Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn.Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động
b. Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
c. Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô gái ngồi trước mặt đằng kia
Bài tập 5:
Các từ in đậm vốn thuộc từ nào và ở đây chúng dùng như từ thuộc từ loại nào?
Trả lời:
a. Từ “tròn” vốn là TT, trong câu văn này “tròn” được dùng như từ loại §T
b. Từ “lí tưởng” vốn là DT….., được dùng như từ loại TT.
c. Từ “ băn khoăn ” vốn là §T,…được dùng như từ loại DT.
Đây là hiện tượng chuyển loại từ.
5. BT5:
a. Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.
b. Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
TÍNH TỪ  ĐỘNG TỪ
DANH TỪ  TÍNH TỪ
c. Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội họa không nhận xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia.
TÍNH TỪ  DANH TỪ
II. CÁC TỪ LOẠI KHÁC
ba quyển sách
Số từ
bàn số hai
những quyển sách
 Lượng từ
Tôi và ông ấy
 Đại từ
Cái bàn này
 Chỉ từ
Mùa xuân đã đến.
Cây bút rất đẹp.
Phó từ
Nó ăn những hai bát cơm.
 Trợ từ
Làm thế nào để phân biệt
số từ và lượng từ ?
Làm thế nào để
phân biệt đại từ
và chỉ từ ?
Làm thế nào để phân biệt
phó từ và trợ từ ?
1. BT1:
Xếp các từ in đậm vào bảng sau:
a. Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ ở tầng dưới lần lượt chạy lên.
b. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy.
chỉ
ba
cả
ở
của
tôi
bao nhiêu
nhưng
bao giờ
như
ấy
1. BT1:
Xếp các từ in đậm vào bảng sau:
c. Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt – cái giống hoa ngay khi mới nở, màu sắc đã nhợt nhạt.
d. Trời ơi, chỉ còn có năm phút !
chỉ
ba
cả
ở
của
tôi
bao nhiêu
nhưng
bao giờ
như
ấy
bấy giờ
những
đã
ngay
mới
đã
Trời ơi
chỉ
năm
1. BT1:
Xếp các từ in đậm vào bảng sau:
chỉ
ba
cả
ở
của
tôi
bao nhiêu
nhưng
bao giờ
như
ấy
bấy giờ
những
đã
ngay
mới
đã
Trời ơi
chỉ
năm
e. Quê anh ở đâu thế ? – Hoạ sĩ hỏi.
g. Đã bao giờ Tuấn … sang bên kia chưa hả ?
h. – Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế ?
đâu
hả
đang
2. BT 2:
Tìm những từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn. Cho biết các từ ấy thuộc từ loại gì ?
à
ư
hả
hử
TÌNH THÁI TỪ
B. CỤM TỪ
Thế nào là cụm danh từ ?
Mấy quyển sách
DT
 CỤM DANH TỪ
Thế nào là cụm động từ ?
… sẽ đi ngay
ĐT
 CỤM ĐỘNG TỪ
Thế nào là cụm tính từ ?
… rất đẹp
 CỤM TÍNH TỪ
TT
B. CỤM TỪ
1. BT1:
Tìm phần trung tâm của các cụm danh từ in đậm.
a. … tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó …
… một nhân cách rất Việt Nam …
… một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
b. … những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng.
c. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy…
2. BT 2:
Tìm phần trung tâm của các cụm động từ in đậm.
a. … đã đến gần anh .
… sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
b. … vừa lên cải chính …
3. BT 3:
Tìm phần trung tâm của các cụm tính từ in đậm.
a. … rất Việt Nam
… rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông …
… rất mới, rất hiện đại …
b. … sẽ không êm ả …
c. … phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn.
- Học ghi nhớ
- Chuẩn bị: LT viết biên bản.

Các em nhớ !
HẸN GẶP LẠI