Bài 29. Tổng kết về ngữ pháp

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 9
Giáo viên: Tiến Lê
Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Xác định thành phần biệt lập trong các câu sau, cho biết đó là các thành phần biệt lập gì?
a) Chao ôi! bắt gặp một người như anh ta là một cơ hội hãn hữu cho sáng tác……
(Lặng lẽ SaPa- Nguyễn Thành Long)

b) Buy- Phông chỉ thấy con cừu là ngu ngốc và sợ sệt. “Chính vì sợ hải- ông nói- mà chúng hay tụ tập thành bầy.”
(Chó Sói và Cừu trong thơ ngụ ngôn La- Phông-Ten, H.Ten)
=>Thành phần cảm thán
=> Thành phần phụ chú
Kiểm tra bài cũ
Câu 2: Xác định phép liên kết trong đoạn văn sau, cho biết đó là phép liên kết gì?
Cao điểm bây giờ thật vắng. Chỉ có Nho và Chị Thao. Và bom. Và tôi ngồi đây. Và cao xạ đặt bên kia quả đồi.
(Những ngôi sao xa xôi- Lê Minh Khuê)
=>Từ “và ”: Phép nối, phép lặp.
=> Từ “chỉ có”: Phép nối.
Giới thiệu bài mới
Tiết học hôm nay sẽ giúp các em hệ thống hóa kiến thức về các từ loại và cụm từ mà các em đã học các năm học trước (danh từ, động từ, tính từ, cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ và các từ loại khác)
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Tiết 149,150- Bài:
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
Câu 1:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Từ loại chính gồm có những từ loại nào?
Trong số các từ in đậm sau đây, từ nào là danh từ, từ nào là động
từ, từ nào là tính từ?
a/Một bài thơ hay không bao giờ ta đọc qua một lần mà bỏ xuống được. (Nguyễn Đình Thi- Tiếng nói văn nghệ)
b/ Mà ông, thì ông không thích nghĩ ngợi như thế một tí nào. (Kim Lân- Làng)
c/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh , đập đá, làm phu hồ cho nó. (Kim Lân - Làng)
d/ Đối với cháu, thật là đột ngột … (Nguyễn Thành Long_Lặng lẽ Sa pa)
e/ Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. (Nam Cao - Lão Hạc)
hay,
đọc,
lần,
nghĩ ngợi,
lăng,
phục dịch,
làng
đập
đột ngột,
phải,
sung sướng.
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
Câu 2:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Hãy thêm từ sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc loại từ nào?
hay, đọc, lần, nghĩ ngợi, cái lăng, phục dịch, làng, đập, đột ngột, ông giáo, phải, sung sướng
a/ những, các, một
b/ hãy, đã, vừa
c/ rất, hơi, quá
hay,
đọc,
lần,
nghĩ ngợi,
cái lăng,
phục dịch,
làng,
đập,
đột ngột,
ông giáo,
phải,
sung sướng
=>Tính từ
=>Động từ
=>Danh từ
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
Câu 3:
- Danh từ thường đứng sau những từ: những, các, một
- Động từ thường đứng sau những từ:hãy, đã, vừa.
- Tính từ thường đứng sau những từ: rất, hơi, quá.
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Hãy cho biết danh từ, động từ, tính từ đứng sau những từ nào?
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
Câu 4:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Bảng tổng kết về khả năng kết hợp của danh từ, động từ, tính từ
Động từ: đọc, nghĩ ngợi, đập, phục dịch…
Danh từ: lần, lăng, làng, ông giáo
-Số từ (một, hai…)
-Lượng từ (những, các, mỗi, mọi,từng,)
Chỉ từ: (này, kia, ấy, nọ, đó, đây...)
-Phó từ chỉ thời gian (đã, đang, sẽ, vừa, sắp,…)
-Phó từ chỉ sự cầu khiến (hãy, đừng chớ)
- Phó từ chỉ sự hoàn thành: (xong, rồi)
-Phó từ chỉ hướng (lên, xuống, ra, vào,…)
-Các phó từ chỉ mức độ: (rất,khá ,hơi, quá, lắm,…)
Tính từ: hay, đột ngột, phải, sung sướng, …
-Phó từ chỉ mức độ: (quá, lắm, cực kì, …)
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
Câu 5:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Các từ in đậm vốn thuộc từ nào và ở đây chúng dùng như từ thuộc từ loại nào?
a) Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn.Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. (Nguyễn Quang Sáng_-Chiếc lược ngà)
b) Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ.
(Nguyễn Thành Long-Lặng lẽ Sa pa)
c)Những băn khoăn ấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô gái ngồi trước mặt đằng kia
(Nguyễn Thành Long-Lặng lẽ Sa pa)

a-từ “tròn” là tính từ được dùng như động từ
b-từ “lí tưởng” là danh từ được dùng như tính từ
c-từ “băn khoăn” là tính từ được dùng như danh từ
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
II- Các từ loại khác:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Các từ loại khác là những từ loại nào? Cho biết khái niệm của từng từ loại.
Các từ loại khác:
-Số từ: là những từ chỉ số lượng và thứ tự của sự vật. vd: một, hai…
-Lượng từ: là những từ chỉ lượng ít hay nhiều của sự vật
vd: những, mấy, các…
-Đại từ: là những từ trỏ người, sự vật,hoạt động, tính chất…hoặc dùng để hỏi vd: tôi, anh, mày,chúng ta, chúng tôi…
-Chỉ từ: là những từ trỏ sự vật nhằm xác định vị trí trong không gian hoặc thời gian vd: ấy, kia, này…
-Phó từ: là những từ chuyên đi kèm với động từ, tính từ để bổ sung ý nghĩa cho động từ, tính từ vd: đã, mới , đang…
-Quan hệ từ: là những từ biểu thị ý nghĩa quan hệ sở hữu,so sánh,nhân quả…giữa các bộ phận của câu, giữa câu và câu trong đoạn văn
Vd: tuy…nhưng,không những…mà còn
-Trợ từ: là những từ chuyên đi kèm để nhấn mạnh hoặc biểu thị thái độ đánh giá sự vật sự việc được nói đến ở từ ngữ đó
vd: những, có, đích , chính, ngay…
-Tình thái từ: là những từ thêm vào câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến,câu cảm thán để biểu thị sắc thái tình cảm người nói
vd: đi, nào, với, ạ…
-Thán từ: là những từ để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người nói hoặc dùng để gọi đáp vd: a, ôi, than ôi…
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
II- Các từ loại khác:
Câu 1:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Xếp các từ in đậm trong những câu sau vào cột thích hợp theo bảng mẫu: a.Một lát sau không phải chỉ có ba đứa mà cả một lũ trẻ con ở tầng dưới lần lượt chạy lên (Nguyễn Minh Châu- Bến quê )
b.Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ, tôi bị xúc động như lần ấy.
(nguyễn Quang Sáng , Chiếc lược ngà)
c. Ngoài cửa sổ bấy giờ những bông hoa bằng lăng đã thưa thớt - cái giống hoa ngay khi mới nở , màu sắc đã nhợt nhạt.
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
d. - Trời ơi, chỉ còn có năm phút! (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
e. - Quê anh ở đâu thế?_họa sĩ hỏi (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
g. - Đã bao giờ tuấn …sang bên kia chưa hả?
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
h. - Bố đang sai con làm cái việc gì lạ thế? (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
chỉ,
ba
cả
ở,
của
tôi
bao nhiêu
nhưng
bao giờ
như
ấy.
bấy giờ
những
đã
mới
Trời ơi,
năm
đâu
hả
đang
Tiết 149, 150- Bài:
A- TỪ LOẠI:
I- Danh từ, động từ, tính từ:
II- Các từ loại khác:
Câu 2:
Những từ dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn như: à, ư, hử, hả..các từ ấy là tình thái từ
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Tìm các từ đứng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn. Các từ ấy thuộc từ loại nào?
Tiết 149, 150- Bài:
B- CỤM TỪ:
I- Cụm danh từ:
1- Khái niệm:
2- Luyện tập:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Thế nào là cụm danh từ?
=> Cụm danh từ là một tổ hợp từ do danh từ và các từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng. (Kim Lân , Làng)
C/ Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chố khác , rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. (Kim Lân , Làng)
- tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó
ảnh hưởng
tất cả, những
đó
-một nhân cách rất Việt Nam
nhân cách
một
-một lối sống rất bình dị … rất hiện đại
lối sống
một
Câu a
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng. (Kim Lân , Làng)
C/ Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chố khác , rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. (Kim Lân , Làng)
Câu b
- những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng
ngày
những
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm danh từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm danh từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Ông khoe những ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng. (Kim Lân , Làng)
C/ Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chố khác , rồi đi thẳng. Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy vẫn dõi theo. (Kim Lân , Làng)
Câu c
- Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấy
Tiếng
ấy
Tiết 149, 150- Bài:
B- CỤM TỪ:
II- Cụm động từ:
1- Khái niệm:
2- Luyện tập:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Thế nào là cụm động từ?
=> Cụm động từ là một tổ hợp từ do động từ và các từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm động từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm động từ.
a. Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
(Nguyễn Quang Sáng , Chiếc lược ngà)
b. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính…
(Kim Lân, Làng)
- đã đến gần anh
đến
đã
gần anh
-sẽ chạy xô vào lòng anh
chạy xô
sẽ
-sẽ ôm chặt lấy cổ anh
ôm chặt
sẽ
Câu a
vào lòng anh
lấy cổ anh
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm động từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm động từ.
a. Vừa lúc ấy, tôi đã đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh.
(Nguyễn Quang Sáng , Chiếc lược ngà)
b. Ông chủ tịch làng em vừa lên cải chính…
(Kim Lân, Làng)
- vừa lên cải chính
lên
vừa
Câu b
Tiết 149, 150- Bài:
B- CỤM TỪ:
II- Cụm tính từ:
1- Khái niệm:
2- Luyện tập:
TỔNG KẾT VỀ NGỮ PHÁP
Thế nào là cụm tính từ?
=> Cụm tính từ là một tổ hợp từ do tính từ và các từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành.
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm tính từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm tính từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực (Lê Minh Khuê- Những ngôi sao xa xôi)
c/ Không, lời gởi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn
(Nguyễn Đình Thi- Tiếng nói của văn nghệ
- rất Việt Nam
Việt Nam
rất
-rất mới
-rất bình dị
bình dị
rất
-rất phương Đông
phương Đông
rất
Câu a
- rất hiện đại
rất
mới
hiện đại
rất
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm tính từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm tính từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực (Lê Minh Khuê- Những ngôi sao xa xôi)
c/ Không, lời gởi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn
(Nguyễn Đình Thi- Tiếng nói của văn nghệ
- sẽ không êm ả
êm ả
Câu b
sẽ, không
Luyện tập
Tìm phần trung tâm của cụm tính từ in đậm. Chỉ ra những dấu hiệu cho biết đó là cụm tính từ.
a/Những điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được người, để trở thành một nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị rất Việt Nam,rất phương Đông nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại
(Lê Anh Trà , Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)
b/ Những khi biết rằng cái sắp tới sẽ không êm ả thì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực (Lê Minh Khuê- Những ngôi sao xa xôi)
c/ Không, lời gởi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn
(Nguyễn Đình Thi- Tiếng nói của văn nghệ
- phức tạp hơn
phức tạp
Câu c
hơn
-cũng phong phú và sâu sắc hơn
phong phú và sâu sắc
cũng
hơn
Tiết học kết thúc. Tạm biệt