Bài 29. Thực hành: Chế tạo nam châm vĩnh cửu, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện

Phòng GD&ĐT TP Bắc Ninh
Trường THCS Phong Khê
Biên soạn: Nguyễn Văn Yên .168
Tiết 31 - Bài 29 Thực hành:
Chế tạo nam châm vĩnh cửu, nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện
Kiểm tra bài cũ
Trả lời câu hỏi của mẫu báo cáo thực hành
C1. Làm thế nào để cho một thanh thép nhiễm từ?
TLC1 Đặt thanh thép vào trong từ trường của nam châm, của dòng điện.
C2. Có những cách nào để nhận biết một chiếc kim bằng thép đã bị nhiễm từ hay chưa?
TLC2. Treo kim thăng bằng trên một sợi dây không xoắn xem nó có chỉ hướng Nam - Bắc hay không hoặc đưa kim lại gần các mạt sắt xem kim có hút các mạt sắt hay không.
Kiểm tra bài cũ
Trả lời câu hỏi của mẫu báo cáo thực hành
C3. Nêu cách xác định tên từ cực của một ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện trong các vòng dây bằng một kim nam châm?
TLC3 Đặt kim nam châm vào trong lòng và gần một đầu ống dây. Căn cứ vào định hướng của kim nam châm mà xác định chiều các đường sức từ trong lòng ống dây. Từ đó xác định tên từ cực của ống dây. Sau đó dùng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều dòng điện chạy trong các vòng của ống dây.
I. Tự kiểm tra phần chuẩn bị
Đối với mỗi nhóm học sinh
1. Hai nguồn điện một chiều: 3V và 6V.
2. Một công tắc.
3. ống dây A khoảng 200 vòng, d=0,2mm. (có trong phòngTN)
5. Hai đoạn dây dẫn một đoạn bằng thép, một đoạn bằng đồng (thường kèm theo ống dây trên: dài 3,5 cm (d=0,4mm)
6. Một la bàn.
7. Hai đoạn chỉ nilon mảnh, mỗi đoạn dài 15cm.
Chuẩn bị báo cáo thực hành theo mẫu đã dặn dò ở tiết trước.
4. ống dây B khoảng 300 vòng, d=0,2mm. (có trong phòngTN)
8. Một bút dạ để đánh dấu.
9. Giá thí nghiệm.
II. Nội dung thực hành
1. Chế tạo nam châm vĩnh cửu
a) Nối hai đầu ống dây A với nguồn điện 3V. Đặt đồng thời các đoạn dây thép và đồng dọc theo ống dây trong khoảng từ 1-2 phút
b) Thử nam châm: Lấy các đoạn KL ra khỏi ống dây, lần lượt treo mỗi đoạn nằm thăng bằng nhờ một sợi chỉ không xoắn, sau khi đứng yên nó nằm dọc theo phương nào?
Xoay cho đoạn kim loại (KL) lệch khỏi hướng ban đầu, buông tay, sau khi cân bằng trở lại, đoạn KL nằm dọc theo hướng nào? Làm như vậy 3 lần với mỗi đoạn KL.
Ghi kết quả vào bảng 1 của mẫu báo cáo để xác định đoạn KL nào trở thành nam châm vĩnh cửu.
c) Dùng bút dạ để đánh dấu tên từ cực của nam châm vừa được chế tạo.
II. Nội dung thực hành
2. Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện chạy qua
Đặt ống dây B nằm ngang. Luồn qua lỗ tròn trên ống dây B để treo nam châm vừa được chế tạo vào trong lòng của ống dây. Xoay ống dây sao cho nam châm nằm song song với mặt phẳng của các vòng dây. Cố định sợi dây chỉ treo nam châm vào giá thí nghiệm Mắc ống dây vào mạch điện có nguồn 6V.
Sơ đồ lắp ráp TNTH
II. Nội dung thực hành
2. Nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện chạy qua
a) Đóng mạch điện. Quan sát hiện tượng xảy ra với nam châm, cho nhận xét. Dựa vào chiều của nam châm trong lòng ống dây, xác định tên từ cực của ống dây và chiều dòng điện chạy qua ống dây. Kiểm tra lại kết quả vừa thu được thông qua đầu các cực của nguồn điện, ghi vào bảng 2 của mẫu báo cáo.
Đổi cực của nguồn điện để đổi chiều dòng điện đi vào cuộn dây. Lặp lại công việc như đã làm ở mục a). Ghi kết quả vào bảng 2 của mẫu báo cáo.
Một số hình ảnh động cơ điện một chiều trong thực tÕ ®· ®Ò cËp ë tiÕt tr­íc
Dừng máy cho các em thực hành
a
K
III. thí NGHIệM ảO
Sau đây các em theo dõi TN ảo để minh hoạ cho TH các nhóm vừa làm.
45
15
30
5
10
20
25
40
35
50
55
60
1. Chế tạo nam châm vĩnh cửu
III. thí NGHIệM ảO
Thử nam châm :



Nam
Bắc
Tự do
Lần 1
III. thí NGHIệM ảO



Nam
Bắc
Tự do
Lần 2
Thử nam châm :
III. thí NGHIệM ảO



Nam
Bắc
Tự do
Lần 3
Kết quả chế tạo nam châm vỉnh cửu - Bảng 1
Thử nam châm, đánh dấu và lập bảng :
Y
B
K
III. thí NGHIệM ảO
2. Nghiệm lại từ tính của nam châm có dòng điện chay qua
Nhận xét: Kim nam châm lệch đi song song với ống dây (hay vuông góc với mặt phẳng các vòng dây)
Từ cực Nam
Từ cực Bắc
a) Đóng mạch điện
B
K
III. thí NGHIệM ảO
2. Nghiệm lại từ tính của nam châm có dòng điện chay qua
Nhận xét: Kim nam châm quay 1800 , từ cực của ống dây cũng thay đổi.
Từ cực Nam
Từ cực Bắc
b) Đổi cực của nguồn điện
III. thí NGHIệM ảO
2. Nghiệm lại từ tính của nam châm có dòng điện chay qua
B
Kết quả nghiệm lại từ tính của ống dây có dòng điện
Cách khác để làm một đoạn dây thép nhiễm từ
Đặt vật bằng sắt (thép) vào từ trường của vật đã bị nhiễm từ.
Miết một đầu của đoạn thép vào một từ cực của thanh nam châm mạnh nhiều lần (50 lần).
Đặt đoạn dây thép nối hai cực của nam châm hình chữ U.
Cách khác để thử một đoạn dây thép đã nhiễm từ
La bàn hoặc kim nam châm
Cách khác để thử một đoạn dây thép đã nhiễm từ
La bàn hoặc kim nam châm
Dùng bút dạ để đánh dấu cực S và N của thanh thép đã bị nhiễm từ.
La bàn hoặc kim nam châm
S
N
Dặn dò
Học kỹ bài và xem tr­íc bài 30 trang 82, 83, 84 SGK
Cám ơn các em chú ý theo dõi!
Bài học kết thúc tại đây.
Slide dành cho thầy (cô)
Nhân bài giảng thứ 168 đưa lên thư viện Violet, tác giả (Nguyễn Văn Yên) có mấy lời gửi quý thầy (cô) như sau:
+ Cám ơn sự quan tâm (tải về) và những ý kiến đóng góp đối với bài giảng của thầy (cô). Việc đó có tác dụng như là những "hiệu ứng" nối tiếp cho các bài sau của tác giả.
+ Để tiện cho các thầy (cô) tìm bài, TG giới thiệu Website http://yuio.violet.vn có xếp tương đối thứ tự Vật lý 9
+ TG khuyến khích thầy(cô) tải bài về dùng và có thể đưa vào trang riêng, không đưa lại Thư viện chính để tránh hiểu lầm của các thầy (cô) khác đối với tác giả.
+ Thầy (cô) có ý kiến gì đóng góp, có thể vào Website:
http://yuio.violet.vn
Chúc các thầy (cô) mạnh khoẻ- trí tuệ - phát triển