Bài 29. Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập)

Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)

*. Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
. Người nói, người viết cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
*. Trật tự từ trong câu có thể:
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng
- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản
- Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.




I. Ôn tập lí thuyết:

Câu a
Câu b
a) Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phân của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.(H? Chớ Minh - Tinh th?n yờu nu?c c?a nhõn dõn ta )
? Thể hiện thứ tự trước sau của công việc vận động quần chúng (việc sau nối tiếp việc trước).
Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn, và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.( Nguyờn H?ng - Nh?ng ng�y tho ?u )


? Các hoạt động sắp xếp theo thứ bậc: việc chính diễn ra hàng ngày rồi mới đến việc làm thêm trong những phiên chợ chính.
Bài tập 1(sgk T122):
Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ gữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào ?
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
B�i t?p 2 (sgkT.122).
Vỡ sao cỏc c?m t? in d?m du?c d?m dU?I dõy du?c d?t ? d?u
cõu ?
a, Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng đến đi ở tù. ở tù thì hắn coi là thường
( Nam Cao, Chí Phèo )
b, Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cỏch mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.
( Theo Nguyễn Đăng Mạnh,
Nhà văn Vịêt Nam hiện đại Chân dung và phong cách )






Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng đến đi ở tù. ở tù thì ắn coi là thường( Nam Cao, Chí Phèo )

b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.( Theo Nguyễn Đăng Mạnh, Nhà văn Vịêt Nam hiện đại - Chân dung và phong cách )



Lặp lại "ở tù"
=> Tạo liên kết câu v?i nh?ng cõu tru?c cho ch?t ch? hon
Lặp lại "Vốn từ vựng ấy"
=> Tạo liên kết câu v?i nh?ng cõu tru?c cho ch?t ch? hon

? Vì sao các cụm từ in đậm được đậm dưới đây được đặt ở đầu câu ?
Bài tập 2(sgk T122):
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
* Thảo luận (1) Mua mấy xu chè tươi với mấy quả cau. (2) Người ta đến cũng phải có bát nước, miếng trầu tươm tất chứ ?
? Có nên thay đổi trật tự của cụm từ in đậm trong câu (2) không ? Vì sao ?

** Không nên thay đổi trật tự cụm từ in đậm trong câu (2) Nếu thay đổi trật tự của chúng sẽ làm mất đi sự liên kết thứ tự sự vật giữa câu (2) với câu (1).
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Bài tập 3(sgk T123):. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña trËt tù tõ trong c¸c c©u sau ?
a) B­íc tíi §Ìo Ngang bãng xÕ tµ
Cá c©y chen ®¸, l¸ chen hoa
Lom khom d­íi nói, tiÒu vµi chó,
L¸c ®¸c bªn s«ng, chî mÊy nhµ.
Nhí n­íc ®au lßng, con quèc quèc,
Th­¬ng nhµ mái miÖng, c¸i gia gia
Dõng ch©n ®øng l¹i, trêi non n­íc,
Mét m·nh t×nh riªng ta víi ta.
( Bµ HuyÖn Thanh Quan, Qua ĐÌo Ngang )

Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
B�i t?p 3(sgkT123).

Lom khom dưới núi vài chú
Lác đác bên sông mấy nhà.

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia.

tiều
chợ
chợ
tiều
 §¶o Vị ngữ lªn tr­íc Chủ ngữ trong c¸c c©u.
? Đảo Danh t? chỉ sự vật lên đầu cụm Danh t?.
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Bài tập 3:
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
(Bà Huyện Thanh Quan – Qua Đèo Ngang)

Dưới núi, vài chú tiều lom khom
Bên sông, mấy nhà chợ lác đác.
Con quốc quốc nhớ nước đau lòng,
Cái gia gia thương nhà mỏi miệng.
Tr?t t? t? thông thường:
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
B�i t?p 3:sgk.T.123
- Đảo V? ng? lên trước Ch? ng? trong các câu.
- Đảo Danh t? chỉ sự vật lên đầu cụm Danh t?.

Tạo cho câu thơ sự hài hòa về mặt ngữ âm.
 NhÊn m¹nh hoạt động : d¸ng vÎ vất vả của ng­êi tiều phu vµ sù th­a thít , heo hút hoang sơ cña cuéc sèng sinh ho¹t ë §Ìo Ngang.

Tỏc gi? bi?u l? n?i bu?n th?m sõu trong c?i lũng .N?i bu?n khụng ch? ? ý th?c c?a con ngu?i m� nú dó ti?m tr�ng trong ti?m th?c c?a ngu?i thi si d?i v?i nh� v?i nu?c .

Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Bài tập 5 (sgk .Tr 124)
? Li?t kờ cỏc kh? nang s?p x?p tr?t t? t? trong b? ph?n cõu in d?m ? vớ d? sau:
Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tưọng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
Cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như vậy ?
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Các khả năng sắp xếp trật tự từ:
- Cây tre nhũn nhặn, xanh, thủy chung, ngay thẳng, can đảm.
- Cây tre can đảm, thủy chung, xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng.
Cây tre ngay thẳng, nhũn nhặn, xanh, can đảm, thủy chung.
......
Bài tập 5 (sgk .Tr 124)

Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Bài tập 5 (sgk .Tr 124)
Với 5 từ (xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm) có rất nhiều cách sắp xếp tr?t t? t? khác nhau, nhưng cách sắp xếp tr?t t? t? của tác giả là hợp lí nhất vì nó thể hiện được đúng trình tự phẩm chất đáng quý của cây tre.
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
- Tre mọc xanh tốt.
- Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn.
- Mầm tre mọc thẳng.
Tre gắn bó với con người Việt Nam trong lao động, chiến đấu...

? Hợp lý nhất - dúc kết được những phẩm chất của tre.


Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm.

Đối chiếu dàn ý miêu tả cây tre và đoạn kết
Bài tập 5 (sgk .Tr 124)
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Bài tập 6: Viết đoạn văn về một trong hai đề tài sau đây:
Lợi ích của đi bộ với sức khỏe.
Lợi ích của đi bộ với việc mở rộng hiểu biết thực tế.
Yêu cầu:
Đoạn văn từ 5 - 7 câu.
Cách diễn đạt: diễn dịch (quy nạp).
Triển khai đề tài.
Sử dụng một câu sắp xếp trật từ từ mang hiệu quả diễn đạt (liên kết câu, nhấn mạnh hình ảnh, thể hiện thứ tự sắp xếp các sự việc .)
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
Ôn tập lí thuyết
*. Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
. Người nói, người viết cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
*. Trật tự từ trong câu có thể:
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm.
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
- Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.
Củng cố, dặn dò
Tiết 119: lựa chọn trật tự từ trong câu
(luyện tập)
CHÚC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM MẠNH KHỎE