Bài 29. Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập)

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy cô giáo
và các em học sinh!
GV thực hiện:
Nguyễn Thị Ngọc Tuyết
TIẾT 119:
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU (LUYỆN TẬP)
1.Hãy thay đổi trật tự trong câu sau :
Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng, khai hoang.
Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam, khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa.
Dưới bóng tre xanh,đã từ lâu đời, người dân cày Việt Nam, vỡ ruộng, khai hoang, dựng nhà, dựng cửa.
Dưới bóng tre xanh,người dân cày Việt Nam,đã từ lâu đời, khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa.
Dưới bóng tre xanh,người dân cày Việt Nam ,khai hoang, vỡ ruộng, dựng nhà, dựng cửa,đã từ lâu đời….
2. Các trật tự ở các ví dụ sau thể hiện điều gì ?
Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.

b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!
Rừng cọ đồi chè, rừng xanh ngào ngạt.


c. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.

->Thể hiện thứ tự trước sau của hoạt động.
->Nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc.
->Đảm bảo sự hài hòa về mặt ngữ âm của lời nói.

I. ÔN TẬP LÝ THUYẾT
1.Có nhiều cách sắp xếp trật tự các từ trong một câu.
Mỗi cách sắp xếp đem lại một hiệu quả riêng .
2.Tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu:
Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ tự bậc quan trọng, thứ tự trước- sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói ...).
Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm, của sự vật, hiện tượng.
Liên kêt câu với những câu khác trong văn bản.
Đảm bảo sự hài hòa ngữ âm của lời nói.
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II. LUYỆN TẬP
1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
a. Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
Đầu tiên là giải thích cho quần chúng hiểu.
Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng.
Tổ chức cho quần chúng làm.
Lãnh đạo để quần chúng làm đúng.
Kết quả: làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
 Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau trong công tác vận động quần chúng phát huy lòng yêu nước.
II. Luyện tập
1. Bài tập 1: Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?

b. Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hóa vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
Các hoạt động được sắp xếp theo thứ bậc:
Việc chính: việc thường xuyên diễn ra hàng ngày của mẹ là bán bóng đèn.
Còn việc bán vàng hương chỉ là việc làm thêm trong những phiên chợ chính.
I. Ôn tập lý thuyết
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
b. Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích lũy. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám,ông thường dùng để chơi ngông với đời.
->Cụm từ “Vốn từ vựng ấy” đặt ở đầu câu để liên kết với câu trước.
->Cụm từ “Ở tù” đặt ở đầu câu thứ 2, lặp lại ở câu trước để tạo sự liên kết câu.
2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?
a. Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng chỉ đến đi ở tù. Ở tù thì hắn coi là thường.
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Ôn tập lý thuyết
II. Luyện tập
1. Bài tập 1
2. Bài tập 2: Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu?
c.Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:
–Chả mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh lo liệu việc đó.
d. Một thời đại vừa chẵn mười năm.
Trong mười năm ấy, thơ mới đã đấu tranh gắt gao với thơ cũ, một bên giành quyền sống, một bên giữ quyền sống. Cuộc đấu tranh kéo dài cho đến ngày thơ mới toàn thắng. Trong sự thắng lợi ấy, cũng có công của những người tả xung hữu đột nơi chiến trường, nhưng trước hết là công những nhà thơ mới.
->Liên kết với câu trước.
->Liên kết với câu trước.
Tỡnh huống:
Nam và Bắc cùng tham gia một tiết mục van nghệ chào mừng ngày 20-11. Gần đến giờ biểu diễn mà chưa thấy Bắc đâu.
Em lựa chọn câu nào để hoàn thành tỡnh huống trên?
a. Nam hớt hải chạy đi tỡm Bắc, bỗng Nam gặp Sơn, Sơn hỏi đầu đuôi câu chuyện rồi cả hai cùng đi tỡm Bắc.
b. Nam hớt hải chạy đi tỡm Bắc, Sơn hỏi đầu đuôi câu chuyện, rồi cả hai cùng đi tỡm Bắc, bỗng Nam gặp Sơn
Chọn câu (a) là hợp lý vỡ nó thể hiện thứ tự trước sau của diễn biến sự việc.
Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những
câu in màu dưới đây :
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà. Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia. Dừng chân đứng lại, trời, non, nước Một mảnh tình riêng, ta với ta.
(Bà Huyện Thanh Quan, Qua Đèo Ngang)
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Dưới núi, vài chú tiều lom khom Bên sông, mấy nhà chợ lác đác. Con quốc quốc, nhớ nước đau lòng, Cái gia gia, thương nhà mỏi miệng. Dừng chân đứng lại, trời, non, nước Một mảnh tình riêng, ta với ta.
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Bài tập 1
Bài tập 1

Lom khom du?i n�i, ti?u v�i ch�

L�c d�c b�n sơng, ch? m?y nh�.

Nh? nu?c dau lịng, con qu?c qu?c

Thuong nh� m?i mi?ng, c�i gia gia.


D�P �N:
Hi?u qu? di?n d?t c?a tr?t t? t? trong nh?ng c�u in d?m:
D?o tr?t t? t? thơng thu?ng c?a c�c t? trong c�u in d?m nh?m nh?n m?nh:
V? hoang so, ti�u di?u c?a D�o Ngang.
Nh?n m?nh t�m tr?ng bu?n hồi
Đảo trật tự cú pháp
Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng và tâm trạng buồn hoài cổ.
VN
TN
CN
VN
VN
VN
CN
CN
CN
TN
3. Bài tập 3: Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu in đậm dưới đây:
b. Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài trên đỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vươn tới
Lá ngụy trang reo với gió đèo...
(Tố Hữu- Lên Tây Bắc)
Gợi ý: Đảo tính từ lên đầu câu nhấn mạnh vẻ đẹp của người chiến sỹ vừa hiên ngang, anh dũng vừa lãng mạn, thơ mộng.
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Ôn tập lý thuyết
II. Luyện tập
1.Bài tập 1:
2.Bài tập 2:
4. Bài tập 4
Các câu (a) và (b) sau đây có gỡ
khác nhau? Chọn câu thích hợp
điền vào chỗ trống trongđoạn
van bên dưới.
a, Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.
Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hang chợt im tiếng ồn ào................ Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bỡnh thường thôi ,nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng,cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch
b, Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa.
Tiết 119:LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
4. Bài tập 4: ( Thảo luận nhóm)
Câu (b): cụm C-V"đã đảo VN lên trước CN nhằm nhấn mạnh sự "làm bộ làm tịch" của nhân vật.
Câu (a): cụm C-V "một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào" có CN đứng trước nhằm nêu tên nhân vật và hành động của nhân vật.
Can cứ vào van cảnh chọn câu (b) là hợp lý.
Bỗng mấy chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hang chợt im tiếng ồn ào . . Người ngợm anh Bọ Ngựa này cũng bỡnh thường thôi ,nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng,cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu ký)
..................................
Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa
Tiết 119:LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU


Liệt kê các khả nang sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm. Dối chiếu đoạn kết với dàn ý của bài văn và cho biết vỡ sao tác giả lựa chọn trật tự từ như ở đây:
Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thủy chung, can đảm. Cây tre mang nh?ng đức tính của người hiền là tượng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
LUYỆN TẬP: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

I.Ôn tập lí thuyết
II. Luyện tập
Bài tập 5.
Các khả nang sắp xếp trật tự từ:
- Cây tre nhũn nhặn, xanh, thủy chung, ngay thẳng, can đảm.
- Cây tre can đảm, thủy chung, xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng.
Cây tre ngay thẳng, nhũn nhặn, xanh, can đảm, thủy chung.

- Tre mọc xanh tốt.
- Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn.
- Mầm tre mọc thẳng.
Tre gắn bó với con người Việt Nam trong lao động, chiến đấu...

? Hợp lý nhất - Dúc kết được nh?ng phẩm chất của tre.
Dối chiếu dàn ý miêu tả cây tre và đoạn kết
Tác giả lựa chọn cách:
Cây tre xanh, nhũn nhặn,
ngay thẳng, thủy chung, can đảm
Bài tập 6: Viết một đoạn văn ngắn khoảng 7 câu về một trong các đề tài sau đây :
a/ Lợi ích của đi bộ đối với sức khoẻ.
b/ Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.
Nhận xét về ý nghĩa của các câu văn khi có sự thay đổi trật tự từ ngữ:
1.a. Bao giờ anh về?
b. Anh về bao giờ?
2.a. Thầy giáo giảng bài hai giờ.
b. Hai giờ thầy giáo giảng bài.
1.a. Bao giờ : thời “tương lai”, sự việc chưa xảy ra.
b. Bao giờ : thời “ quá khứ”, sự việc đã xảy ra.
2.a.Hai giờ: bổ ngữ cho động từ“giảng”->chỉ số lượng.
b.Hai giờ: trạng ngữ của câu ->chỉ thời gian.
Hướng dẫn về nhà:
Làm bài tập còn lại.
Soạn bài tiếp theo
“Luyện tập đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào văn nghị luận”
Xin cảm ơn thầy, cô giáo và các em.