Bài 29. Lựa chọn trật tự từ trong câu (luyện tập)

Chào mừng
quý thầy cô giáo về dự tiết học

NGỮ VĂN : LỚP 8/2


Kiểm tra bài cũ:
Thế nào là lượt lời ? Khi tham gia hội thoại cần tuân thủ những yêu cầu gì ?
- Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời.
Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác.
Nhiều khi im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ.
Trả lời
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Trật tự từ trong câu.
Ví dụ: đoạn trích
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ :
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Trật tự từ trong câu.
Gõ đầu roi xuống đất /, cai lệ / thét / bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Gõ đầu roi xuống đất,/ cai lệ / thét / bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ .
1/Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ.
2/ Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
3/ Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
4/ Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất thét.
5/Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay
xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà
lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.


- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !

- Liên kết chặt chẽ với câu đứng trước.
- Liên kết chặt chẽ với câu đứng sau.
Cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét bằng giọng khàn
khàn của một người hút nhiều xái cũ.
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà
lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.


- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !

- Không liên kết chặt chẽ với câu đứng sau.
- Liên kết chặt chẽ với câu đứng trước.
Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người
hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà
lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.


- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !

Không liên kết với câu đứng trước và câu đứng sau.
- Không nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà
lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.


- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !

Không liên kết với câu trước
Liên kết chặt chẽ với câu đứng sau.
Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất thét:
Tuần 31- tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay
xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất
bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà
lí trưởng đã sầm sập tiếng vào với những roi song, tay thước và dây thừng.


- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !

Nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và liên kết chặt
chẽ với câu đứng sau.
Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét:
Tuần 31, tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Trật tự từ trong câu.
Ghi nhớ: Trật tự từ là cách sắp xếp từ ngữ trong câu.
Ví dụ: Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ :
gõ đầu roi xuống đất -> nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ.
Từ roi ở đầu câu -> liên kết với câu đứng trước.
Từ thét đặt ở cuối câu -> liên kết chặt chẽ với câu đứng sau.



Ví dụ 1

a/ … cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.
Thứ tự trước sau của hoạt động






Tuần 31, tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.

b/…Cai lệ và người nhà lí trưởng
Thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật
( thể hiện thứ tự xuất hiện của các nhân vật ).
Roi song ,tay thước và dây thừng
Trật tự từ này tương ứng với trật tự của cụm từ đứng trước.
Cai lệ và người nhà lí trưởng
Roi song ,tay thước và dây thừng
Roi song
Cai lệ
người nhà lí trưởng
tay thước và dây thừng
Ví dụ 2
a.Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép quân thù.Tre xung phong vào xe tăng, đại bát.Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.
b.Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép quân thù.Tre xung phong vào xe tăng, đại bát.Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.
c.Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép quân thù.Tre xung phong vào xe tăng, đại bát.Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.
 Hiệu quả diễn đạt cao hơn vì đảm bảo được sự hài hòa về ngữ âm ( có nhịp điệu hơn).
Tuần 31, tiết 122
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.
Ghi nhớ:
-Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm.
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
-Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.
III – LUYỆN TẬP.
Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:
a.Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang của thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung…Chúng ta phải ghi nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.
( Hồ Chí Minh,Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)
Bà Trưng,Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Quang Trung…:Tên các vị anh hùng dân tộc, kể theo thứ tự xuất hiện của các vị ấy trong lịch sử.
Đẹp vô cùng, tổ quốc ta ơi !
Rừng cọ đồi chè ,đồng xanh ngào ngạt
Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát
Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca..
( Tố Hữu, ta đi tới)
 Đặt cụm từ Đẹp vô cùng trước Tổ quốc ta ơi để nhấn mạnh vẻ đẹp của non sông mới được giải phóng.
Đảo hò ô lên trước để bắt vần với sông Lô tạo cảm giác kéo dài, nhằm thể hiện sự mênh mông bát ngát của sông nước.
Mặt khác cũng nhằm đảm bảo câu thơ bắt vần với câu trước ( ngạt – hát ).
Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm cho bài thơ.
c. _ Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn.
_ Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.
( Nguyễn Công Hoan, Ngựa người, người ngựa)

 Các từ và cụm từ mật thám, đội con gái được lặp lại ở hai đầu hai vế câu nhằm mục đích liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước.
BÀI TẬP NHANH:
Xác định trật tự từ trong câu:
Câu 1: Lão hút xong, đặt xe điếu xuống, quay ra ngoài, thở khói.
( Nam Cao, Lão Hạc)
A. Nhấn mạnh đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
B. Thể hiện trình tự của các hoạt động.
C. Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm.
Câu 2: Lão hút xong,đặt xe điếu xuống, quay ra ngoài, thở khói. Sau một điếu thuốc lào, óc người ta tê dại đi trong một nỗi đê mê nhẹ nhõm.
( Nam Cao, Lão Hạc )
A. Tạo sự liên kết với những câu khác .
B. Thể hiện trình tự của các hoạt động.
C. Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm.
Câu 3: Khi trời trong , gió nhẹ, sớm mai hồng
Dân trai tráng bơi thuyền đi đánh cá.
( Tế Hanh )
B. Thể hiện trình tự của các hoạt động.
A. Nhấn mạnh đặc điểm của sự vật,hiện tượng.
C. Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm.
Chuẩn bị:

Bài:
TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

-Tìm yếu tố tự sự, miêu tả.
-Tác dụng của tự sự và miêu tả.