Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Tiết 29:
Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân - Vệ sinh tiêu hóa





Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/Hấp thụ dinh dưỡng
Nghiên cứu nội dung sgk và quan sát tranh hình 29.2 sgk.
Khoảng cách của ruột non được tính từ đâu ?
Miệngdạ dày(050cm) khoảng cách của ruột non (75300cm)
- Mức độ hấp thụ một số chất dinh dưỡng ở ruột non được biểu diễn như thế nào?
- 100% các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non. Nước và muối khoáng được hấp thụ ngay ở dạ dày.
- Các chất được hấp thụ là: đường đơn, axit amin, axit béo, vitamin, muối khoáng…
- Quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng diễn ra chủ yếu ở ruột non.

Vậy ruột non có cấu tạo trong như thế nào? và bộ phận nào có cấu tạo phù hợp với chức năng đó ?
Quan sát hình 29.1 trang 93 sgk
1. Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó?
+ Niêm mạc ruột non có nhiều nếp gấp và nhiều lông ruột
+ Mỗi lông ruột có hệ thống mao mạch máu và mạch bạch huyết và nhiều lông cực nhỏ.
+ Bề mặt tiếp xúc của ruột non rất lớn, tổng diện tích bề mặt đạt tới 400-500m2 -> Hiệu quả hấp thụ cao.
Người ta khẳng định ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ chất dinh dưỡng là căn cứ vào các bằng chứng :
1) Ruột non có bề mặt hấp thụ rất lớn (400-500m2) lớn nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hoá. Ruột non có mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc.
2) Thực nghiệm phân tích các chất của thức ăn trong các đoạn ống tiêu hóa (hình 29-2) cũng chứng tỏ sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non

I. HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG.
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ qua niêm mạc ruột non nhờ những cơ chế nào ?

1. Hấp thụ chất dinh dưỡng.
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ qua niêm mạc ruột non nhờ cơ chế khuếch tán (từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp). Quá trình hấp thụ là quá trình sinh lí thực hiện qua 1 màng sống là niêm mạc ruột non: Niêm mạc ruột non chỉ cho các chất dinh dưỡng đi theo 1 chiều -> Niêm mạc ruột non là 1 màng thấm có tính chọn lọc.





Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/Hấp thụ dinh dưỡng
2/ Con đường vận chuyển hấp thụ các chất và vai trò của gan
Quan sát hình 29.3 trang 94 sgk.
các vitamin tan trong dầu và 70% lipit theo con đường này
Các chất dinh dưỡng khác và 30% lipit, có thể lẫn một số chất độc theo con đường này
Phần chất dinh dưỡng dư được tích lũy tại gan hoặc thải bỏ. Chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng với nồng độ thích hợp và không còn chất độc
Tĩnh mạch chủ trên
Tim
Tĩnh mạch
chủ dưới
Gan
Mạch bạch huyết
Mao mạch máu
Ruột non
hãy thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung bảng 29 sgk.

Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng

2. Con đường vận chuyển các chất và vai trò của gan.
Ruột non
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường máu : Đường, a xít béo vàgli xê rin, a xít amin, các vi ta min tan trong nước, các muối khoáng và nước
Thành phần chất dinh dưỡng dư được tích luỹ tại gan hoặc thải bỏ chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng với nồng độ thích hợp và không còn chất độc
A
D
E
K
Các vi ta min tan trong dầu và 70% lipít (lipit đã nhũ tương hóa) theo con đường này (mạch bạch huyết )
Đường
Axit béo và glyxerin
Axit amin
Các vitamin tan trong nước
Muối khoáng
Nước
- Lipit (đã được nhũ tương)
- Các vitamin (A, D, E,…)tan trong dầu


Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/ Hấp thụ dinh dưỡng
2// Con đường vận chuyển hấp thụ các chất và vai trò của gan
Tĩnh mạch chủ trên
Tim
Tĩnh mạch
chủ dưới
Gan
Mạch bạch
huyết
Mao mạch máu
Vai trò của gan:
-Đi ều hoà nồng độ các chất trong máu luôn ổn định
-Khử độc.
Phần chất dinh dưỡng dư được tích lũy tại gan hoặc thải bỏ. Chất độc bị khử
Vai trò của gan là gì?
Quan sát hình 29.3 sgk
Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
Chúng ta cần phải ăn uống như thế nào để gan làm việc có hiệu quả?
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/ Hấp thụ dinh dưỡng
2/ Con đường vận chuyển hấp thụ các chất và vai trò của gan
3/ Sự thải phân
Vai trò chủ yếu của ruột già là hấp thụ nước và thải phân.
Tại ruột già, nước tiếp tục được hấp thụ, phần chất bã còn lại sẽ rắn đặc hơn và thải ra ngoài nhờ sự co bóp các cơ ở hậu môn phối hợp với các cơ thành bụng. Đó là sự thải phân
Thải phân là một phản xạ có sự tham gia của vỏ não





Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
1/Hấp thụ dinh dưỡng
2/ Con đường vận chuyển hấp thụ các chất và vai trò của gan
3/ Thải phân
II. Vệ sinh tiêu hóa
1/Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
Những tác nhân sau ảnh hưởng như thế nào đến hệ tiêu hóa?
2/ Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa


h·y ph©n lo¹i c¸c t¸c nh©n trªn ®Ó
hoµnthµnh b¶ng sau
hãy phân loại các tác nhân trên để
hoànthành bảng sau
Vi
khuẩn
Răng
Dạ dày
Ruột
Các tuyến tiêu hoá
Tạo nên môi trường axit làm hỏng men răng.
Bị viêm loét
Bị viêm loét
Bị viêm
Giun, sán
Ruột
Gây tắc ruột
Các tuyến tiêu hoá
Gây tắc ống dẫn mật
ăn uống không đúng cách
Các cơ quan tiêu hoá
Hoạt động tiêu hoá
Hoạt động hấp thụ
Khẩu phần ăn không hợp lí
Các cơ quan tiêu hoá
Hoạt động tiêu hoá
Hoạt động hấp thụ
Có thể bị viêm
Kém hiệu quả
Kém hiệu quả
Dạ dày và ruột bị mệt mỏi, gan có thể bị xơ.
Bị rối loạn hoặc kém hiệu quả.
Bị rối loạn hoặc kém hiệu quả.
Mỗi học sinh tự thu nhận và xử lí các thông tin ở mục II SGK
Hãy nêu các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hoá?
Thế nào là vệ sinh
răng miệng đúng cách?

?
Ăn uống như thế nào thì
hợp vệ sinh?
Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?
Thế nào là khẩu phần ăn
hợp lý?
Thế nào là ăn uống
đúng cách?






















Tiết 29; Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân- Vệ sinh tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
II.Vệ sinh tiêu hóa
1/Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
2/ Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa
Em hãy tóm tắt các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa?
-Cần hình thành thói quen ăn uống hợp vệ sinh
Ăn khẩu phần ăn hợp lí
- Ăn uống đúng cách và giữ gìn vệ sinh răng miệng sau khi ăn, để bảo vệ hệ tiêu hóa và hoạt động tiêu hóa có hiệu quả
DẶN DÒ
- Đọc phần ‘‘ em có biêt’’
- Làm bài tập cuối bài ( trang 96,99 SGK)
-Chuẩn bị nội dung thực hành