Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Chào mừng quý thầy cô về dự giờ với lớp 8
Môn sinh học
Giáo viên: Đào Thị Phương Mai
SƠ ĐỒ KHÁI QUÁT VỀ THỨC ĂN VÀ CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ YẾU
CỦA QUÁ TRÌNH TIÊU HOÁ
Các chất có trong
thức ăn

Các
chất
hữu
cơ
Gluxit
Lipit
Axit nuclêic
Muối Khoáng
Vitamin
Prôtêin
Vitamin
Nước
Các nuclêôtit
Axit amin
Muối khoáng
Đường đơn
Axit béo và glyxêrin
Hoạt động
tiêu hóa
Hoạt
®ộng
hấp
thụ
Các chất
®¬n gi¶n hoµ tan
Nước
Các chất
th¶i, chÊt thõa…
Hoạt
®ộng
th¶i
ph©n
Các chất có trong
thức ăn
Các
chất
vô cơ
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Nội dung ghi vở
Hoàn thành bảng sự hấp
thụ các chất ở ống tiêu hóa
Dáp án
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Hấp thụ dinh dưỡng
- Càng xuống sâu ống tiêu hóa sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra càng mạnh và chủ yếu ở ruột non
Nội dung ghi vở
Xem đoạn phim về sự tiêu hoá và hấp thụ chất dinh dưỡng trong các cơ quan tiêu hoá.
Nêu đặc điểm cấu tạo trong
của ruột non?
Lớp cơ
Nếp gấp
Mạch máu
về gan
Lông cực nhỏ
Tế bào
biểu bì
Lông ruột
Mao mạch bạch huyết
Cấu tạo trong của ruột non
Câu hỏi thảo luận nhóm (3 phút)
Nhóm 1,2: những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non có tác dụng tăng diện tích bề mặt hấp thụ?
Nhóm 3,4: Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non có tác dụng làm tăng khả năng hấp thụ?
Đặc điểm cấu tạo và chức năng của ruột non
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Hấp thụ dinh dưỡng
- Càng xuống sâu ống tiêu hóa sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra càng mạnh và chủ yếu ở ruột non
- Cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ:
+ Ruột non dài 2,8-3m, có nhiều nếp gấp và lông ruột. Trên lông ruột lại có các lông ruột cực nhỏ, có tác dụng làm tăng diện tích tiếp xúc (lên tới 400-500m2)
+ Hệ mao mạch máu và mao mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột giúp tăng khả năng hấp thụ và hấp thụ triệt để các chất dinh dưỡng.
Nội dung ghi vở
Lớp cơ
Nếp gấp
Mạch máu
về gan
Lông cực nhỏ
Tế bào biểu bì
Lông ruột
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ một chiều từ ruột non vào máu và bạch huyết theo cơ chế nào?
Mao mạch bạch huyết
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ một chiều từ ruột non vào máu và bạch huyết theo cơ chế nào?
Chất độc
Màng ruột
Mao
Mạch
máu
Hấp thụ theo cơ chế thụ động
Hấp thụ theo cơ chế chủ động
aa
axit béo
glucôzơ
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Hấp thụ dinh dưỡng
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan
Nội dung ghi vở
Các chất dinh dưỡng được vận chuyển theo những con đường nào?
Con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng
Đáp án
Ruột non
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường máu : Đường, axít béo và glixêrin, axít amin, các vitamin tan trong nước, các muối khoáng và nước
Thành phần chất dinh dưỡng dư được tích luỹ tại gan hoặc thải bỏ chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng với nồng độ thích hợp và không còn chất độc
A
D
E
K
Các vitamin tan trong dầu và 70% lipít theo con đường này (mạch bạch huyết )
Sơ đồ biểu thị con đường vận chuyển chất dinh dưỡng và vai trò của gan
Vai trò của gan là gì?
Con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng
Vai trò của gan:
- Diều hoà nồng độ các chất
Khử độc
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
I. Hấp thụ dinh dưỡng
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
- Các chất dinh dưỡng được vận chuyển theo 2 con đướng: Máu và bạch huyết
- Gan có vai trò điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định, khử các chất độc.
Em có biết: các thí nghiệm loại bỏ vai trò của gan đều cho thấy cơ thể nhanh chết vì nhiễm độc. Mỗi ngày gan phải đảm nhiệm khử hết các chất độc do hoạt động trao đổi chất của tế bào sinh ra cũng như từ bên ngoài đưa vào.
Khả năng khử độc của gan lớn nhưng không phải vô hạn. Nếu mỗi ngày những chất độc hại như rượu cứ được đưa đều đều vào cơ thể sẽ làm gan bị suy kiệt dần, các tế bào gan sẽ bị thoái hóa và thay và đó là mô xơ. Gan xơ thì tiêu hóa kém, cơ thể suy nhược, thường xuyên bị nhiễm độc và cuộc sống sẽ chẳng kéo dài được bao lâu.
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
Nghiên cứu thông tin trong SGK và cho biết vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa?
Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa là:
Hấp thụ nước
- Thải phân
Các chất bã, thức ăn thừa
Ruột già
Hậu môn ?Thải ra (Nhờ sự co bóp của các cơ ở hậu ngoài
môn và phối hợp với cơ thành bụng)
Hấp thụ lại nước
Vi khuẩn lên men thối
Sự thải phân
Chất bã rắn, đặc hơn - Phân (Chứa ở trực tràng)
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa là hấp thụ nước và thải phân.
- Sự co bóp của các cơ ở hậu môn phối hợp với các cơ ở thành bụng giúp phân được thải ra ngoài. Thải phân là một phản xạ có sự tham gia của vỏ não.
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
IV. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
Bảng 30.1- Các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
IV. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
Có nhiều tác nhận có thể gây hại cho hệ tiêu hóa: Các vi sinh vật gây bệnh, các chất độc hại trong thức ăn, ăn uống không đúng cách
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
IV. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
V. Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hóa có hiệu quả
Trả lời các câu hỏi sau:
1. Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?
2. Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh?
3. Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp cho sự tiêu hóa đạt hiệu quả?
- Đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ bằng bàn chải mềm và thuốc đánh răng có chứa Canxi (Ca) và Flo (F). Chải răng đúng cách như đã học ở cấp I
Ăn uống hợp vệ sinh gồm:
Ăn chín, uống sôi.
Rau sống, trái cây tươi cần phải rửa sạch trước khi ăn.
Không ăn thức ăn bị ôi thiu.
Không để ruồi, nhặng…đậu vào thức ăn.
Ăn chậm, nhai kĩ giúp thức ăn được nghiền nhỏ hơn, dễ thấm dịch tiêu hóa hơn nên tiêu hóa được hiệu quả hơn.
Ăn đúng giờ, đúng bữa thì sự tiết dịch tiêu hóa sẽ thuận lợi hơn, số lượng và chất lượng dịch tiêu hóa cao hơn và sự tiêu hóa sẽ hiệu quả hơn.
Ăn thức ăn hợp khẩu vị cũng như ăn trong bầu không khí vui vẻ đều giúp sự tiết dịch tiêu hóa tốt hơn nên sự tiêu hóa sẽ hiệu quả hơn.
Sau khi ăn cần có thời gian nghỉ ngơi giúp cho hoạt động tiết dịch tiêu hóa cũng như hoạt động co bóp của dạ dày và ruột được tập trung hơn nên sự tiêu hóa hiệu quả hơn.
I. Hấp thụ dinh dưỡng
Bài 29, 30: HẤP THỤ DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN. VỆ SINH TIÊU HÓA
II. Con đường vận chuyển, hấp thụ và vai trò của gan
III. Thải phân
IV. Các tác nhân có hại cho hệ tiêu hóa
V. Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa khỏi các tác nhân có hại và đảm bảo sự tiêu hóa có hiệu quả
Ăn uống hợp vệ sinh.
Có khẩu phần ăn hợp lý.
Ăn chậm, nhai kĩ, tránh phân tán tư tưởng trong khi ăn.
Sau khí ăn cần nghỉ ngơi hợp lý
Sản phẩm tiêu hoá lipit ở ruột non ?
Tên gọi một loai đường đơn - sản phẩm tiêu hoá gluxít ở ruột non ?
Thành phần cấu tạo niêm mạc ruột non, có mạng lưới mao mạch dày đặc bao quanh mạch bạch huyết?
Sản phẩm cuối cùng của quá trình tiêu hoá prôtêin ở ruột non ?
Thành phần thức ăn được hấp thụ trực tiếp mà không cần thông qua biến đổi cơ học, hoá học ở ruột non ?
Tên gọi của 1 Axít có nguồn gốc từ quá trình tiêu hoá lipít ?
1
2
3
4
5
6
SAI
R
U
Ộ
T
N
O







Thời gian
Thời gian
Thời gian
Thời gian
Thời gian
Thời gian
Là một tuyến tiêu hoá tham gia điều hòa nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu và khử đôc?
7
N
Kiểm tra đánh giá
Hướng dẫn học bài ở nhà:
Học kỹ bài 29,30

Làm bài tập 1, 2, 3/96; 1,2,3/99

- Ôn lại tất cả những bài đã học từ đầu năm, tiết sau làm bài tập.