Bài 28. Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ
VÀ MIÊU TẢ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Tiết 116
Môn Tập làm văn
Q
1
TRƯỜNG THCS NGUYỄN THỊ MINH KHAI
QUẬN THANH KHÊ ĐÀ NẴNG
Giáo viên : HUỲNH THỊ PHƯỢNG
Tổ : NGỮ VĂN
KIỂM TRA BÀI CŨ
1. Em hãy cho biết, bên cạnh yếu tố chủ yếu
là nghị luận, yếu tố biểu cảm có một vị trí như
thế nào ?Nêu tác dụng của yếu tố đó ?
2. Để đạt hiệu quả thuyết phục, người viết cần
có những yêu cầu cần thiết nào?
2
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
I.Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận:
1.Tìm hiểu đoạn trích I.1:
1.Qua hai đoạn văn trích, em hãy cho biết, ngoài
yếu tố nghị luận, còn có các yếu tố nào?
2.Trong đoạn trích (a), tác giả đưa yếu tố tự sự và
miêu tả vào đoạn văn để kể, tả về điều gì ?
Yếu tố tự sự , miêu tả
Kể về một thủ đoạn bắt lính
Tả lại cảnh khốn khổ của người bị bắt lính
3
TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
3. Việc đưa yếu tố tự sự, miêu tả vào đoạn văn
nhằm làm sáng rõ luận điểm gì ?
Những vụ nhũng lạm trắng trợn của chế độ lính
tình nguyện
4.Những câu văn nào trong đoạn trích chứa yếu
tố tự sự ?
Vị chúa tỉnh… ra lệnh cho bọn quan lại dưới
quyền, trong một thời hạn nhất định phải nộp
cho đủ một số người nhất định…các quan cứ
liệu mà xoay xở…

5. Nếu tước bỏ yếu tố trên, mạch lập luận và luận
điểm của tác giả sẽ thế nào ?
Người đọc không thể hình dung hết việc mộ lính
tình nguyện đã gây ra sự nhũng lạm trắng trợn -
một kiểu bắt lính kỳ quặc và tàn ác
4
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
6. Hãy nêu luận điểm của tác giả trong đoạn trích
(b) ?
Thủ đoạn bắt lính và nỗi khổ của người bị bắt lính
7. Vậy để bác lại luận điểm giả dối của bọn thực
dân, tác giả đã đưa vào đoạn văn yếu tố nào?
Yếu tố miêu tả
8. Hãy phát hiện yếu tố miêu tả qua đoạn trích?
Tốp thì bị xích tay …tốp thì … bị nhốt trong một
trường trung học… có lính Pháp canh gác, lưỡi
lê tuốt trần, đạn lên nòng sẵn
9. Việc đưa yếu tố miêu tả vào đoạn nghị luận
có tác dụng như thế nào ? Nếu thiếu những
dòng miêu tả ấy được không ?
Yếu tố miêu tả đưa vào đoạn văn nghị luận làm
cho nội dung sinh động: cảnh khổ sở của người
bị bắt lính và luận điểm giả dối lừa gạt trong lời
rêu rao của bọn thực dân bị vạch trần.
5
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
10. Theo em đưa yếu tố tự sự vào miêu tả vào hai
đoạn văn có làm thay đổi kiểu văn bản nghị
luận không ? Vì sao ?
Đoạn trích là đoạn văn nghị luận vì mục đích của
tác giả muốn đạt tới là vạch trần bản chất của bọn
thực dân, nhằm làm sáng tỏ phải, trái; đúng, sai.
11. Từ việc tìm hiểu trên, em có nhận xét gì về vai
trò của các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn
nghị luận ?
6
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
I.Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận:
Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho việc trình bày
luận cứ được rõ ràng, cụ thể, sinh động và có
sức thuyết phục cao
7
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Những thanh niên đi chết thay cho bọn thực dân
8
Lính thuộc điạ lên tàu
đi phơi thây ở chiến trường Tây Âu
9
2.Tìm hiểu đoạn trích I.2 :
Em hãy cho biết văn bản được dẫn ở sách
giáo khoa viết ra nhằm mục đích gì ? Đó là
kiểu văn bản gì ?
Đoạn văn nghị luận nhằm mục đích dùng làm
luận cứ, chứng tỏ rằng hai truyện cổ của dân
tộc miền núi có nhiều nét tương đồng với
truyện Thánh Gióng ở miền xuôi
2. Trong văn bản trên có các yếu tố tự sự và miêu
tả không ? Đâu là yếu tố tự sự, đâu là yếu tố
miêu tả ?
10
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn

Kể chuyện nằm mơ mà
thụ thai…bị bỏ lên
rừng…không nói không
cười… cưỡi ngựa đá
khổng lồ…giết bạo chúa
biến vào mặt trăng….
Đêm đêm soi xuống dòng
thác Pông-gơ-nhi những
vầng sáng bạc.
Liên kết với người Kinh,
theo cờ lệnh của nàng
mà đánh tan được giặc
Thắng trận nàng hóa
thành tiên lên trời…
Đền thờ nàng Han …
những vũng, ao chi
chít nối tiếp nhau những
vết chân voi ngựa
11
3. Vì sao tác giả không kể lại đầy đủ toàn bộ hai
truyện Chàng Trăng và Nàng Han ? Em thấy
cách miêu tả của tác giả như thế nào ?
*Tác giả không kể đầy đủ mà chỉ nhằm vào một số
đoạn, một số chi tiết có hình ảnh tương đồng, gần
gũi với truyện Thánh Gióng vì mục đích của Văn
bản nghị luận nên chỉ có những hình ảnh có lợi
cho việc làm sáng tỏ luận điểm mới được tác
giả miêu tả kỹ
4.Đưa yếu tố tự sự, miêu tả vào đoạn nghị luận
ở hai truyện trên nhưng tác giả lại hoàn toàn
không kể chuyện Thánh Gióng. Vì sao?

*Truyện Chàng Trăng, Nàng Han, ít người biết cụ
thể nội dung. Nếu không kể, tả, người đọc không
thể hình dung được sự giống nhau ấy. Vì thế luận
điểm sẽ kém thuyết phục. Truyện Thánh Gióng
vốn đã rất quen thuộc đối với người Việt. Nếu cứ
kể, tả thì sẽ thừa, dễ gây nhàm chán.
12
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
Việc đưa yếu tố tự sự và miêu tả đoạn văn
trên nhằm mục đích gì?
Làm rõ luận điểm: sự gần gũi, tương đồng giữa
các truyện anh hùng đẹp của các dân tộc Việt nam
6. Qua phân tích, tìm hiểu, em hãy cho biết, muốn
đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận,
cần chú ý điều gì?
Phải cân nhắc kỹ, sao cho đáp ứng yêu cầu thật
cần thiết:Yếu tố miêu tả, tự sự phải phù hợp và
phục vụ, làm sáng rõ luận điểm, luận cứ và không
phá vỡ mạch lạc bài văn.
13
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
I.Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận:
* Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho việc trình
bày luận cứ được rõ ràng, cụ thể, sinh động
và có sức thuyết phục cao.
*Yếu tố tự sự và miêu tả dùng làm luận cứ phải
phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không
phá vỡ mạch nghị luận.
14
Tiết :116 Ngày 11 tháng 4 năm 2008
Môn : Tập làm văn
TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
II. Luyện tập:
Sắp trung thu…
Đêm trước rằm…
Bộ mặt nhà giam…
Phải đi ra với đêm..
phải tắm mình …
phải vui, phải làm
thơ…
Trời xứ Bắc… trong,
trăng…tròn và sáng
Đêm nay trăng sáng
quá…trong suốt,bao
la, huyền ảo, vỗ về
Ngay bên cửa sổ,
lồng trong bóng cây.
Đêm… đẹp, rạo rực
Nó ăm ắp…rạo rực..
Muốn thưởng thức…
Chan hòa…giãi bày..
Yếu tố tự sự,
miêu tả phong
phú.
Tả cảnh đêm
trăng và tâm
trạng người
tù nhằm khắc
họa cụ thể
hoàn cảnh
sáng tác của
bài thơ.
15
Bài tâp 1/ sgk / 116:Chỉ ra yếu tố tự sự và miêu
tả. Cho biết tác dụng ?
Bài tập trắc nghiệm
16
Câu 1.Cho biết giá trị nghệ thuật của văn bản“Thuế máu” được tạo nên từ những yếu tố nào ?
Các em chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau
a.
Gợi được số phận thảm thương của người
dân thuộc địa.
b.
Hệ thống chi tiết, hình ảnh sinh động, xác
thực, giàu tình cảm, giá trị tố cáo rõ nét.
c
Nêu được ý kiến, bàn luận, đánh giá.
Tất cả các câu trên đều đúng.
d
Đúng
Sai
Sai
Sai
Câu 2. Em hãy cho biết, vai trò của yếu tố miêu tả,tự sự
trong bài văn nghị luân?
Là yếu tố chính
a
b
Chỉ đóng vai trò phụ trợ
Làm cho nội dung nghị luận rõ ràng,
đáng tin cậy
c
Câu b và c đúng
d
Sai
Sai
Đúng
Sai
DẶN DÒ
Xem kỹ nội dung tìm hiểu và ghi nhớ (sgk)
Làm bài tập 2 (sgk/116)
Chuẩn bị đề bài luyện tập : “ Trang phục và
văn hóa” (sgk/ 124)
* Lập dàn bài chi tiết.
* Tập hợp những suy nghĩ, hình ảnh, câu
chuyện… tích lũy được trong thực tế cuộc
sống ( ở nhà trường và ngoài xã hội)
17
Chúc các em học tập tốt