Bài 28. Tiêu hóa ở ruột non

TRƯỜNG THCS HOÀI CHÂU BẮC
CHÀO CÁC THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
GV: TRẦN QUỐC CƯỜNG
*Kiểm tra bài cũ:
Trả lời:
H1? Hãy nêu quá trình tiêu hóa thức ăn ở dạ dày? Hãy
Cho biết ở dạ dày thì quá trình biến đổi thức ăn nào là chủ yếu?

Ở dạ dày xảy ra 2 quá trình biến đổi thức ăn chính đó là biến đổi lí học
và biến đổi hóa học.
Biến đổi lí học: Thành dạ dày co bóp nghiền nát thức ăn, làm thức ăn
thêm mềm nhuyễn, trộn đều thức ăn với dịch vị, thức ăn được
hòa loãng.
Biến đổi hóa học: hoạt động của en zim pepsin có trong dịch vị đã biến đổi
prôtêin mạch dài gồm nhiều axit amin thành prôtêin mạch ngắn khoảng 3 – 10
axit amin.
Ở dạ dày thì quá trình biến đổi lý học là chủ yếu vì biến đổi hóa học ở dạ dày
Rất đơn giản chỉ làm prôtêin mạch dài thành prôtêin mạch ngắn, nhiều thức ăn còn
Lại chưa được biến đổi thành dinh dưỡng. Các chất trong thức ăn sẽ được biến đổi
Tiếp tục ở ruột non.


Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
I/ RUỘT NON
H1?Qua tranh vẽ hãy nêu cấu
tạo của ruột non?
H1? Thành ruột non gồm những lớp nào?
Cấu tạo thành ruột có gì khác so với dạ dày?
H2? Đoạn tá tràng của ruột non có những tuyến
tiêu hóa nào đổ dịch tiêu hóa vào ?
H3? Lớp niêm mạc ruột non có những tuyến tiêu
hóa nào? Dịch tụy và dịch ruột khác gì so với dịch
mật?
Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
Gợi ý
I/ RUỘT NON
Ruột non dài khoảng 2 – 3 m. Thành ruột non gồm có 4 lớp như ở
dạ dày: Lớp màng ngoài, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc và lớp niêm
mạc. Nhưng lớp cơ mỏng hơn lớp cơ ở dạ dày chỉ gồm cơ vòng và
cơ dọc không có cơ xiên.
Đoạn đầu của ruột non là tá tràng có ống dẫn chung dịch tụy và
dịch mật cùng đổ vào.
Lớp niêm mạc ruột có nhiều tuyến ruột tiết ra dịch ruột và các tế bào
tiết chất nhày, tiết ra chất nhày.
Dịch tụy và dịch ruột có đầy đủ các loại en zim biến đổi thức ăn thành
các chất dinh dưỡng
Dịch mật không có enzim nhưng có muối mật và muối kiềm tạo ra môi
trường PH thuận lợi cho các enzim hoạt động.

H? Hãy dự đoán xem ở ruột non sẽ có những hoạt động biến đổi
thức ăn nào?
Ở ruột non sẽ có quá trình biến đổi lí học do thành ruột thực hiện và biến
đổi hóa học do các en zim trong tuyến ruột, tuyến tụy và tuyến gan thực hiện
Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
I/ RuỘT NON
II/ TIÊU HÓA THỨC ĂN Ở RuỘT NON
Nêu cơ chế đóng, mở môn vị?
Khi chöa aên moân vò heù môû, khi thöùc aên vöøa chaïm löôõi dòch vò taâm lyù ôû daï daøy ñöôïc tieát ra, moät ít HCl loït qua moân vò xuoáng taù traøng kích thích ngöôïc trôû laïi daï daøy laøm ñoùng moân vò.
- Thöùc aên xuoáng nieâm maïc daï daøy thì dòch vò tieát ra caøng nhieàu laøm noàng ñoä HCl taêng leân ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù gaây phaûn xaï môû moân vò thöùc aên ñöôïc toáng moät ñôït ñaàu tieân xuoáng taù traøng.
- Thöùc aên xuoáng taù traøng laïi coù laãn dòch vò vaø HCl coù ôû taù traøng laïi kích thích ngöôïc trôû laïi daï daøy laøm moân vò ñoùng.
- Taïi taù traøng dòch truïy vaø dòch maät tieát ra laøm trung hoøa HCl, phaûn xaï ñoùng moân vò ngöøng laïi. HCl coù ôû daï daøy laïi gaây phaûn xaï môû moân vò ra.
 Cöù nhö vaäy thöùc aên ñöôïc toáng töøng ñôït xuoáng taù traøng nhôø söï ñoùng, môû cuûa moân vò.
Thức ăn được tống từng đợt
Xuống tá tràng có
ý nghĩa gì?
Thức ăn được tống từng đợt xuống tá tràng tạo điều kiện thuận lợi cho ruột non có đủ thời gian tiêu hóa thức ăn và hấp thụ dinh dưỡng
Cơ chế đóng mở, môn vị
Tinh bột
Enzim
Enzim
Đường đôi
Đường đơn
Prôtêin mạch dài
Enzim
Enzim
Prôtêin mạch ngắn
Axit Amin
Dịch mật
Enzim
Lipit
Các giọt lipit nhỏ
Axit béo
Glixêrin
Axit Nuclêic
Enzim nuclêaza
Nuclêôtit
Hình 28-3. Biến đổi hóa học của thức ăn ở ruột non
Glixêrin và Axit béo
Hoạt động của các en zim tiêu hóa ở ruột non
?
?
?
?
?
?
amilaza
mantaza
Pepsin
trypsin
Các muối mật
lipaza
Tinh bột
Enzim
Enzim
Đường đôi
Đường đơn
Prôtêin mạch dài
Enzim
Enzim
Prôtêin mạch ngắn
Axit Amin
Dịch mật
Enzim
Lipit
Các giọt lipit nhỏ
Axit béo
Glixêrin
Axit Nuclêic
Enzim nulêaza
Nuclêôtit
Hình 28-3. Biến đổi hóa học của thức ăn ở ruột non
Glixêrin và Axit béo
Hoạt động của các en zim tiêu hóa ở ruột non
amilaza
mantaza
Pepsin
trypsin
Các muối mật
lipaza
Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
I/ RuỘT NON
II/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
H1?Thức ăn xuống tới ruột non còn chịu sự biến đổi lí học nữa không?
nếu có biểu hiện như thế nào?
H2? Sự biến đổi hóa học ở ruột non được thực hiện với những loại chất
nào trong thức ăn? Biểu hiện như thế nào?
H? Qua thông tin thảo luận em nêu kết luận: ở ruột non có những hoạt động
biến đổi thức ăn nào? Tác dụng của từng hoạt động đó? Hoạt động biến
đổi thức ăn nào là chủ yếu ở ruột non?
Tiết 29: TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
I/ RuỘT NON
II/ TIÊU HÓA Ở RUỘT NON
ở ruột non xảy ra 2 hoạt động biến đổi thức ăn:
Biến đổi lí học:
+ Tuyến tụy, tuyến gan và tuyến ruột tiết dịch tiêu hóa làm mềm và
hòa loãng thức ăn
+ Thành ruột non co bóp đẩy thức ăn dần xuống các phần tiếp theo
của ruột và giúp thức ăn thấm đều dịch tụy, dịch mật và dịch ruột.
Biến đổi hóa học:
Nhờ hoạt động của các en zim có trong dịch tụy, dịch ruột và muối mật tạo
môi trường thuận lợi mà hầu hết các chất có trong thức ăn được biến đổi thành
dinh dưỡng:
+ Tinh bột và đường đôi đường đơn
+ Prôtêin  axit amin
+ lipít Glyxerin + axit béo
H1? Em hãy cho biết vì sao người bị mắc bệnh gan (viêm gan, sơ gan, ung thư ganvv..) thì khã năng tiêu hóa thức ăn của họ rất kém mặc dù dịch mật không có các enzim tiêu hóa thức ăn?
H2?Một người bị thiếu axit trong dạ dày thì sự tiêu hóa ở ruột non sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
H1: Vì các muối mật trong dịch mật tạo môi trường thuận lợi cho các en zim tiêu hóa hoạt động. Khi bị bệnh gan thì dịch mật tiết ra ít làm cho các enzim tiêu hóa của dịch tụy và dịch ruột hoạt động kém nên quá trình tiêu hóa thức ăn cũng kém
H2: khi thiếu axit ở dạ dày thì làm rối loạn quá trình đóng mở môn vị. nếu môn vị liên tục mở thức ăn được tống một cách ào ạc xuống ruột non làm cho ruột non không kịp tiêu hóa thức ăn nên một số thức ăn theo phân ra ngoài. Nếu môn vị liên tục đóng thức ăn không thể xuống tá tràng mà tích tụ ở dạ dày trong một thời gian dài, vi khuẩn ở dạ dày phân hủy thức ăn tạo ra các sản phẩm có vị chua gây hiện tượng ợ chua, chướng hơi, đầy bụng. Nếu nặng hơn nữa thì thức ăn được dạ dày co bóp đẩy ngược qua tâm vị và ra ngoài gây hiện tượng nôn thức ăn.
Trả lời:
Hoàn thành sơ đồ sau:
- Prôtêin mạch ngắn
Axit amin
- Lipit
Glyxerin
+
……?……
- Tinh bột
......?......
Axit béo
…?….
mantozơ
Đường đơn
Dặn dò:
-Các em về nhà học bài, trả lời câu hỏi 1,3 SGK trang 92
Đọc mục em có biết
Chuẩn bị bài mới:
+ Đọc trước bài Hấp thụ dinh dưỡng và thải phân
+Xem lại cấu tạo của ruột non và dạ dày

CHÚC THẦY CÔ SỨC KHỎE, HẠNH PHÚC
CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN, HỌC GIỎI