Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

Ôn tập truyện
"Những ngôi sao xa xôi"
(Lê Minh Khuê)

Tiết 91:
BT 1: Ôn tập vài nét chung về tác giả và tác phẩm
Câu 1: Lê Minh Khuê bắt đầu viết văn từ khi nào?
(đầu những năm 1970)
Câu 2: Trong chiến tranh, nhà văn chủ yếu viết về đề tài gì?
(cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ ở tuyến đường Trường Sơn)
Câu 3: Điều kiện thực tế nào giúp Lê Minh Khuê có những trang viết rất thực và xúc động về đề tài đó?
( từng là một nữ thanh niên xung phong).
Câu 4: Sau chiến tranh, trong sáng tác, em thấy ở Lê Minh Khuê có điểm gì giống với Nguyễn Minh Châu?
(bám sát những biến chuyển của đời sống xã hội và con người trên tinh thần đổi mới).
Câu 5: "Những ngôi sao xa xôi" có vị trí như thế nào trong sự nghiệp văn chương của Lê Minh Khuê?
(là một trong những tác phẩm đầu tay của nhà văn)

BT 1: Ôn tập vài nét chung về tác giả và tác phẩm
Câu 6: Tác phẩm được viết vào thời gian nào?
(năm 1971)
Câu 7: Truyện được trần thuật ở ngôi thứ mấy?
(ngôi thứ nhất)
Câu 8: Việc lựa chọn ngôi kể thứ nhất có tác dụng gì?
(tập trung miêu tả thế giới nội tâm của nhân vật, làm cho câu chuyện có tính chân thực, tạo được một điểm nhìn phù hợp đối với hiện thực)
Câu 9: Nghệ thuật xây dựng và khắc họa tính cách nhân vật có gì giống truyện "Làng", "Chiếc lược ngà"...?
(nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật)
Câu 10: Truyện đã giúp em cảm nhận được những vẻ đẹp nào của các cô gái thanh niên xung phong ?
(vẻ đẹp tâm hồn: trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, kiên cường, lạc quan của những nữ thanh niên xung phong).

Dựa vào những câu trả lời ở BT 1, em hãy giới thiệu những hiểu biết của mình về nhà văn Lê Minh Khuê và tác phẩm "Những ngôi sao xa xôi" bằng một đoạn văn (khoảng 5 đến 7 câu).
BT 2: Rèn kỹ năng tóm tắt truyện
Khi tóm tắt đoạn truyện "Những ngôi sao xa xôi" có một bạn học sinh đã sắp xếp hệ thống ý theo thứ tự như sau, em thấy được chưa, tại sao?
1. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom.
2. Họ gồm có hai cô gái rất trẻ là Định, Nho cùng tổ trưởng là chị Thao lớn tuổi hơn một chút.
3. Truyện kể về ba cô gái thanh niên xung phong ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
4. Họ ở trong một cái hang dưới chân cao điểm, cách xa đơn vị.
5. Trong một lần phá bom, Nho bị thương, truyện khép lại trong cảnh Định và Thao lo lắng săn sóc cho Nho.
6. Công việc của họ vô cùng vất vả song họ vẫn hồn nhiên , lãng mạn.
7. Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó, yêu thương nhau.
b. Nếu phải sắp xếp lại hệ thống ý, em sẽ sắp xếp theo trình tự như thế nào?
Đáp án: 3 ->2 -> 4 -> 1 ->6 -> 7 ->5
c. Căn cứ vào hệ thống ý vừa sắp xếp lại, em hãy tóm tắt đoạn truyện bằng một đoạn văn (khoảmg 5 đến 7 câu).
* Muốn tóm tắt tác phẩm, chúng ta cần phải làm những gì? (Em hãy nhắc lại các bước tóm tắt tác phẩm tự sự được học ở lớp 8):
Đọc kỹ tác phẩm để hiểu đúng chủ đề của văn bản.
Xác định nội dung chính cần tóm tắt
Sắp xếp các nội dung ấy theo một thứ tự hợp lý.
Liên kết các nội dung thành một văn bản tóm tắt (cần chú ý đến dung lượng của văn bản tóm tắt).









Cho câu văn sau:
"Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", với lối tiếp cận riêng, Lê Minh Khuê không chỉ ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong "tổ trinh sát mặt đường", nhà văn còn để cho họ hiện ra với vẻ đẹp bình dị, gần gũi".
a. Em hãy phân tích ngữ pháp câu văn trên
BT3: Rèn kỹ năng dựng đoạn
TN
TN
CN
VN
CN
VN
b. Nếu coi câu văn trên là một câu mở đoạn, em hãy xác định đề tài của đoạn văn trước nó và đề tài của đoạn văn chứa nó.
c. Câu văn trên là câu chốt (câu chủ đề) của một đoạn văn tổng - phân - hợp, thì phần thân đoạn gồm những ý gì?
đ. Từ câu mở đoạn và các ý trong phần thân đoạn hãy triển khai thành một đoạn văn khoảng 12 câu theo kiểu tổng - phân - hợp, câu kết đoạn là một câu hỏi tu từ (Hãy gạch chân dưới câu hỏi tu từ).

a. Họ có vẻ đẹp tâm hồn trong sáng:
- Nho: dịu dàng, dễ thương ...
- Chị Thao: chín chắn, từng trải, bình tĩnh, cương quyết trong công việc nhưng rất sợ máu ...
- Phương Định: lãng mạn, giàu cảm xúc, sống nội tâm và mang vẻ kiêu kỳ của một cô gái vốn biết mình xinh đẹp, được cánh lái xe và các anh pháo thủ quan tâm. ...
b. Như bao người khác họ có những sở thích rất giản dị:
- Nho thích thêu thùa ...
- Chị Thao chăm chép bài hát ...
- Phương Định thích hát, thích ngắm mình trong gương, hay ngồi bó gối mơ mộng nhìn xa xăm. ...
- Họ đều thích làm đẹp cuộc sống ...
- Họ có những ước mơ, những khát khao và rung động của tuổi trẻ...
Thân đoạn
BT 3: c. Có 1 bạn học sinh viết đoạn văn như sau, em hãy đọc và nhận xét, sửa chữa cho bạn:
"Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", với lối tiếp cận riêng, Lê Minh Khuê không chỉ ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong tổ "trinh sát mặt đường", nhà văn còn để cho họ hiện lên với vẻ bình dị, gần gũi. Thật vậy, họ là những cô gái dũng cảm, không sợ hi sinh. Dù công việc nhiều hiểm nguy song họ vẫn sẵn sàng bám trụ. Hơn nữa, như bao người khác có rất nhiều mơ ước, hay mơ mộng, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình. Họ có những sở thích rất đời thường, đầy nữ tính. Nho thích thêu thùa. Chị Thao chăm chép bài hát. Phương Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng, nhìn xa xăm. Cô thích hát và lại có biệt tài bịa lời bài hát. Mỗi người một cá tính, không ai giống ai. Nho thì dịu dàng dễ thương. Chị Thao lại chín chắn, từng trải, bình tĩnh cương quyết trong công việc nhưng rất sợ máu. Phương Định lãng mạn, giàu cảm xúc, sống nội tâm và mang vẻ kiêu kỳ của một cô gái vốn biết mình xinh đẹp, được cánh lái xe và các anh pháo thủ quan tâm. Phải chăng để cho họ hiện ra với vẻ đời thường dung dị, Lê Minh Khuê muốn nói với chúng ta rằng: chiến trường dù có khắc nghiệt, lửa đạn quân thù dù có dữ dội nhưng cũng không thể làm mất đi những vẻ đẹp vốn giản dị mà trong sáng, vĩnh hằng ?" .
BT 3: c. Sửa lại:
"Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", với lối tiếp cận riêng, Lê Minh Khuê không chỉ ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong tổ "trinh sát mặt đường", nhà văn còn để cho họ hiện lên với vẻ bình dị, gần gũi. Thật vậy, như bao người khác, họ rất nhiều mơ ước, hay mơ mộng, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình. Họ có những sở thích rất đời thường, đầy nữ tính. Nho thích thêu thùa. Chị Thao chăm chép bài hát. Phương Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng, nhìn xa xăm. Cô thích hát và lại có biệt tài bịa lời bài hát. Mỗi người một cá tính, không ai giống ai. Nho thì dịu dàng dễ thương. Chị Thao lại chín chắn, từng trải, bình tĩnh, cương quyết trong công việc nhưng rất sợ máu. Phương Định lãng mạn, giàu cảm xúc, sống nội tâm và mang vẻ kiêu kỳ của một cô gái vốn biết mình xinh đẹp, được cánh lái xe và các anh pháo thủ quan tâm. Phải chăng để cho họ hiện ra với vẻ đời thường dung dị, Lê Minh Khuê muốn nói với chúng ta rằng: chiến trường dù có khắc nghiệt, lửa đạn quân thù dù có dữ dội nhưng cũng không thể làm mất đi những vẻ đẹp vốn giản dị mà trong sáng, vĩnh hằng ?" .
BT 4: Rèn kỹ năng dựng đoạn:
Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", với lối tiếp cận riêng, Lê Minh Khuê không chỉ để cho họ hiện lên với vẻ bình dị, gần gũi`, nhà văn còn ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong tổ "trinh sát mặt đường.
a. Nếu câu trên là câu mở đoạn thì đoạn văn mang đề tài gì?
b. Phần thân đoạn phải có những ý nào?
Phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong "tổ trinh sát mặt đường".
Thân đoạn
+ Họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khắc nghiệt: "Chúng tôi ở trong một ...! Đường bị đánh lở loét, ... không có lá xanh .... trong đất" nhưng họ luôn lạc quan, yêu cuộc sống.
+Mặc dù công việc chồng chất nguy hiểm nhưng họ không sợ hi sinh: "Khi có bom nổ thì chạy lên ... thì phá bom".
+ Những lần phá bom, thần kinh luôn căng thẳng: "Có ở đâu như thế này không ....chạy về hang" nhưng tinh thần vẫn kiên cường bám trụ, không bao giờ chùn bước, run sợ trước nguy hiểm: "Tôi dùng xẻng nhỏ ... nung nóng".
...................................
BT 5: Rèn kỹ năng tìm hiểu đề, tìm ý cho đề bài tập làm văn:
Trong truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi", với lối tiếp cận riêng, Lê Minh Khuê không chỉ ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong tổ "trinh sát mặt đường`, nhà văn còn để cho họ hiện lên với vẻ bình dị, gần gũi.
Em hãy phân tích truyện để làm sáng rõ nhận xét trên.
Bước 1: Tìm hiểu đề
- Đọc kỹ đề:


Gạch chân những từ ngữ quan trọng
- Xác định thể loại:
Nghị luận về truyện (Phân tích kết hợp chứng minh)
- Nội dung nghị luận:
Phẩm chất dũng cảm, kiên cường và vẻ đẹp bình dị, gần gũi của những cô gái trong "tổ trinh sát mặt đường".
Các bước làm văn nghị luận
1. Tìm hiểu đề, tìm ý:
2. Lập dàn ý:
3. Viết bài:
4. Đọc lại và sửa chữa:
Bước 2: Tìm ý, lập dàn ý:
*MB:
- Dẫn dắt vào đề: Giới thiệu về Lê Minh Khuê và "Những ngôi sao xa xôi".
- Nêu nội dung nghị luận: Nhà văn không chỉ ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong "tổ trinh sát mặt đường", nhà văn còn để cho họ hiện ra với vẻ bình dị, gần gũi.
*TB:
+ Họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khắc nghiệt: "Chúng tôi ở trong một ...! Đường bị đánh lở loét, ... không có lá xanh .... trong đất" nhưng họ luôn lạc quan, yêu cuộc sống.
+Mặc dù công việc chồng chất nguy hiểm nhưng họ không sợ hi sinh: "Khi có bom nổ thì chạy lên ... thì phá bom".
+ Những lần phá bom, thần kinh luôn căng thẳng: "Có ở đâu như thế này không ....chạy về hang" nhưng tinh thần vẫn kiên cường bám trụ, không bao giờ chùn bước, run sợ trước nguy hiểm: "Tôi dùng xẻng nhỏ ... nung nóng".
...................................
1. Tác giả đã ngợi ca phẩm chất dũng cảm, kiên cường của những cô gái trong tổ trinh sát mặt đường:
+ Suy nghĩ chung về thế hệ trẻ những năm chống Mĩ:
Truyện "Những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê đã để lại trong em những ấn tượng sâu sắc về tuổi trẻ Việt Nam - hình ảnh những nữ thanh niên xung phong thời kháng chiến chống Mĩ:

*KB:
- Họ sống trong sáng, hồn nhiên, không tính toán nhỏ nhen, ích kỷ.
- Họ cũng mơ mộng, lãng mạn, đáng yêu lắm.
- Họ sẵn sàng vượt qua gian khổ, hi sinh, dũng cảm chiến đấu, hoàn thành nhiệm vụ để bảo vệ Tổ quốc.
+ Đánh giá vài nét về nghệ thuật viết truyện của Lê Minh khuê:
- Chọn ngôi kể
- Miêu tả tâm lý: rất đúng và hợp lý, bộc lộ được nội tâm phong phú, tính cách tiêu biểu, nổi bật của nhân vật.
Bước 3: Viết bài
Bước 4: Đọc lại và sửa chữa
BTVN: Triển khai hệ thống ý trong phần 1 (TB) thành một đoạn văn tổng - phân - hợp khoảng 12 đến 15 câu), trong đoạn văn có dùng phép lặp.