Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

Ngữ văn 9
Giáo án chuyên đề
Tiết 141 - 142

Bài 28
Những ngôi sao xa xôi

Lê Minh Khuê





I. Đọc - Hiểu chú thích
1 - Tác giả:
Lê Minh Khuê sinh năm1949,quê Tĩnh Gia,Thanh Hóa.
Là thanh niên xung phong trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
Là nhà văn có sở trường viết về truyện ngắn.
Hội viên Hội Nhà văn.
2-Tác phẩmchính:
Cao điểm mùa hạ (Truyện ngắn-1978), Đoàn kết (1980), Bi kịch nhỏ (1993), Một mình qua đường (tập truyện- 2006)
Truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi được sáng tác năm 1971, in lần đầu trong tạp chí "Tác phẩm mới".
Đề tài:
Ca ngợi cuộc sống chiến đấu của TNXP trên tuyến đường Trường Sơn.
Bố cục: 2 phần
Phần 1: Chúng tôi. Thường xuyên.
(Cuộc sống chiến đấu và hoàn cảnh riêng của các nữ TNXP).
Phần 2: Tôi một quả bom.trong tâm trí tôi.
(Một lần phá bom và tâm trạng của họ)
Th? lo?i : truy?n ng?n hi?n d?i
Ngụi k? : Ngụi 1
Phương thức biểu đạt:
tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm
Tóm tắt truyện
- Ba cô gái thanh niên xung phong Định, Nho và tổ trưởng là chị Thao ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
- Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom.
- Cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường dù khắc nghiệt hết sức nguy hiểm nhưng họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên, thanh thản mơ mộng của tuổi trẻ.
- Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội.
- Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Định và Thao lo lắng săn sóc Nho.
II. Đọc - hiểu văn bản
1. Những nét chung về ba nhân vật TNXP:
Nơi ở: Trên một cao điểm giữa một vùng trọng điểm, trên tuyến đường Trường Sơn. Nơi tập trung nhất bom đạn và sự nguy hiểm, ác liệt.
Công việc: + Phải chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa trọng điểm đánh phá của máy bay địch.
+ Đo, ước tính khối lượng đất đá, đếm số bom chưa nổ và dùng thuốc nổ để phá.
a. Hoàn cảnh sống và chiến đấu.
Công việc khó khăn, gian khổ, nguy hiểm
b. Phẩm chất chung.
- Tinh thần trách nhiệm cao với công việc, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ.
- Lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn gian khổ.
- Tình đồng đội gắn bó.
- Dễ xúc cảm nhiều mơ ước.
- Thích làm đẹp cho cuộc sống của mình.
Tiểu kết:
1. Những nét chung về ba nhân vật nữ TNXP:
Lòng yêu nước, khát vọng hoà bình.

Lạc quan, yêu đời.
ý thức về trách nhiệm của lớp trẻ trước Tổ quốc.
Tâm hồn trong sáng, cao đẹp.
- Nhan ®Ò l·ng m¹n: “Nh÷ng ng«i sao xa x«i’’ lµ nh÷ng c« g¸i TNXP hån nhiªn trong s¸ng dòng c¶m trong cuéc chiÕn tranh chèng ®Õ quèc Mü trªn tuyÕn löa Tr­êng S¬n.
1.Hoàn cảnh sống chiến đấu của ba cô gái
Từ hiện thực cuộc sống của các cô gái thanh niên xung phong em liên tưởng tới văn bản nào đã học? So sánh điểm giống nhau giữa hai văn bản về nội dung trên?
"Bài thơ về tiểu đội xe không kính" (PhạmTiến Duật).
Điểm giống nhau:
Hoàn cảnh ác liệt của cuộc chiến tranh.
Sự lạc quan yêu đời trẻ trung của những người lính, thanh niên xung phong.
2 - Nhân vật Phương Định
-Là cô gái Hà Nội xung phong vào chiến trường
-Có thời học sinh hồn nhiên.
-Luôn sống với kỉ niệm.
-Hồn nhiên, nhiều ước mơ, thích ca hát.
-Thích làm đẹp và tự hào với vẻ đẹp của mình.
Có tâm hồn nhạy cảm, kín đáo.
=> Nữ tính, đáng yêu.
2.Nét tính cách của ba cô gái
Quan tâm, yêu mến đồng đội
Chăm sóc cứu chữa cho Nho bị thương khi phá bom
Quan tâm tới chị Thao
Dành tình yêu và niềm cảm phục cho các chiến sĩ mà hằng đêm cô gặp trên mặt trận
đối với đồng đội, Phương Định là người như thế nào?
Trong công việc:
Là người năng động, có kinh nghiệm
Anh dũng đối diện với thần chết vượt qua những lần phá bom nguy hiểm
=> Chất anh hùng đáng khâm phục.
Trong công việc, Phương Định là người như thế nào?
ở bên quả bom kề sát cái chết bất ngờ và im lìm - Cảm giác trở nên sắc nhọn hơn - Hành động thận trọng - Thần kinh căng như chão- Châm ngòi và nhanh nhẹn chạy vào chỗ ẩn nấp chờ đợi - Bom nổ
=> Miêu tả tỉ mỉ từng chi tiết, hành động và tâm lí nhân vật .
Hãy kể lại một lần phá bom của Phương Định?
Nhận xét về cách miêu tả của tác giả?
* Chị Thao
áo thêu chỉ màu, lông mày tỉa nhỏ như cái tăm
Chăm chép bài hát- có tới ba quyển sổ dày
Thấy máu và vắt thì sợ "nhắm mắt- mặt tái mét"
Không ưa nước mắt nhưng tình cảm sâu sắc
Thương yêu đồng đội như ruột thịt
Trong công việc thì cương quyết ,táo bạo, bình tĩnh
Chị Thao là đội trưởng có những nét tính cách riêng nào?
* Nho
Nho là người ít tuổi nhất trong ba cô gái , trắng trẻo, nhỏ nhắn, "mát mẻ như một que kem trắng", thích tắm suối ngay cả khi khúc suối đang chứa bom nổ chậm
Trong công việc Nho vô cùng gan dạ
Bị thương nặng, Nho vẫn bình thản.
Nho là người như thế nào? Hãy tìm và phân tích một số chi tiết?
Họ là những cô gái đáng yêu, giàu nữ tính , có tình đồng đội gắn bó, yêu thương nhưng ở họ cũng mang đậm chất thép của người anh hùng . Tất cả đã làm nên vẻ đẹp của thế hệ trẻ thời chống Mĩ nói chung, của những nữ TNXP nói riêng.
=> Trân trọng, mến mộ , khâm phục, tự hào.


ấn tượng chung về ba cô gái?
Tổng kết- ghi nh?
* Những nét đặc sắc về nghệ thuật:
Phương thức trần thuật - kể ngôi thứ nhất.
Xây dựng tâm lí nhân vật chủ yếu qua miêu tả.
Ngôn ngữ trẻ trung, nữ tính
Quan sát tinh tế tâm lí nhân vật
*Nội dung chính:
Tâm hồn trong sáng, tinh thần lạc quan , dũng cảm của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mĩ.
Luyện tập
Em hiểu gì về nhan đề Những ngôi sao xaxôi ?
Những cô gái nơi chiến trường ác liệt ấy họ đang ngày đêm hy sinh tuổi thanh xuân vì độc lập tự do của Tổ quốc. Họ mãi là những ngôi sao sáng trên bầu trời xa xôi. Nhan đề tác phẩm là một hình ảnh ẩn dụ đẹp đẽ.
Cảm nghĩ về nhân vật Phương Định
Sưu tầm các bài thơ, bài hát ca ngợi thanh niên xung phong.