Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

(Trích )
Lê Minh Khuê
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
TIẾT 142 + 143 : V�n b�n
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I. Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
Tác giả:


Nhà văn Lê Minh Khuê
Nhà văn Lê Minh Khuê (Bút danh khác: Vũ Thị Mến)
- Tên khai sinh: Lê Minh Khuê, sinh ngày 6 tháng 12 năm1949.
Quê: xã An Hải, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.
Tốt nghiệp phổ thông trung học, Lê Minh Khuê tham gia đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước. Những năm tháng ấy đã tạo cảm hứng cho những sáng tác của chị sau này. Năm 1969 chị là phóng viên báo Tiền Phong. Năm 1973 - 1977 phóng viên Đài phát thanh giải phóng và sau đó là Đài truyền hình Việt Nam. Từ 1978 đến nay, nhà văn Lê Minh Khuê là biên tập viên văn học nhà xuất bản Hội nhà văn.Hội viên Hội nhà văn Việt Nam (1980).
- Tác phẩm chính: Cao điểm mùa hạ (truyện ngắn, 1984); Đoàn kết (truyện ngắn, 1980); Thiếu nữ mặc áo dài xanh (tiểu thuyết, 1984); Một chiều xa thành phố (truyện ngắn, 1987); Em đã không quên (tiểu thuyết 1990); Bi kịch nhỏ (truyện ngắn, 1993); Lê Minh Khuê - truyện ngắn (1994).
- Đã được nhận: Giải thưởng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 (Tập truyện ngắn: Một chiều xa thành phố).
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I. Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
Tác giả:
- Lê Minh Khuê sinh năm 1949 quê ở Tĩnh Gia, Thanh Hoá.
- Là cây bút nữ chuyên về truyện ngắn.
Nhà văn Lê Minh Khuê
b) Tác phẩm:
- Viết năm 1971, là một trong những tác phẩm đầu tay của Lê Minh Khuê.
2.Đọc, kể tóm tắt:
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1. Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt * Kể tóm tắt nội dung đoạn trích.
- Ba cô gái thanh niên xung phong Định, Nho và tổ trưởng là chị Thao ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
- Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom.
- Cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường dù khắc nghiệt hết sức nguy hiểm nhưng họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên, thanh thản mơ mộng của tuổi trẻ.
- Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội.
- Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Định và Thao lo lắng săn sóc Nho.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I- Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
- P1: Từ đầu...đến ngôi sao trên mũ:Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.
- P2:Tiếp...đến chị Thao bảo :Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc
- P3: Sau phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.
3.Chú thích: ( sgk)
* Phương thức biểu đạt:
* Ngôi kể:
4. Bố cục:
3 phần
Ngôi thứ nhất
Tự sự
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
-Đường bị đánh lở loét
-Khi có bom nổ thì chạy lên, đo khối lượng đất, đếm bom chưa nổ
-Bị bom vùi luôn
-Chạy trên cao điểm cả ban ngày
-Đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay ì ầm, thần kinh căng như chão, tim đập bất chập cả nhịp điệu "Thần chết là một tay không thích đùa"
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường
*Hoàn cảnh:
*Công việc:
=>Đó là một công việc căng thẳng, nguy hiểm đòi hỏi sự dũng cảm, bình tĩnh , khôn ngoan, khéo léo, sẵn sàng hi sinh.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường
*Hoàn cảnh:

*Công việc:

*Cuộc sống :
-ở trong một cái hang ngay dưới chân cao điểm
-Cái mát lạnh làm toàn thân rung lên đột ngột, nằm dài trên nền ẩm, có thể suy nghĩ lung tung.
-Tôi dựa vào thành đá, khe khẽ hát, bịa ra mà hát
-Nho: vừa tắm ở dưới suối lên, cứ quần áo ướt, đòi ăn kẹo... chống tay về phía sau, trông nó nhẹ nhàng như một que kem trắng
-Đón mưa đá, vui thích cuống cuồng...
=> Cuộc sống êm dịu, bình yên, tươi trẻ.
+Đối lập với sự khốc liệt, căng thẳng
+Hiện thực cuộc chiến đấu gian khổ, ác liệt của quân dân ta thời đánh Mĩ.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường:
Ti?t 2
2. Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:

-Tinh thần trách nhiệm tự giác rất cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được phân công.
-Có lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.
-Có tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó.
-Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui, dễ buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong cuộc sống khó khăn ác liệt: Thích thêu thùa, thích hát, thích chép bài hát, thích nhớ về những người thân và quê hương.
=>Đó là những phẩm chất vừa cao đẹp, vừa bình dị, hồn nhiên, lạc quan của thế hệ trẻ Việt Nam thời đánh Mĩ.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường:
2.Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:

*Tuy nhiên, mỗi người lại có một cá tính riêng:
-Phương Định nhạy cảm và lãng mạn
-Chị Thao nhiều tuổi hơn chín chắn hơn, trong công việc rất bình tĩnh, quyết liệt nhưng lại rất sợ nhìn thấy máu chảy
-Nho: lúc bướng bỉnh, lúc lầm lì, thích thêu hoa loè loẹt.
=> Cách tả, kể về mỗi nhân vật làm cho câu chuyện khá sinh động và chân thật.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường

2.Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:

3. Nhân vật Phương Định:
-Là cô gái Hà Nội có một thời học sinh êm đềm.
-Vào chiến trường đã ba năm, vượt qua bao thử thách hiểm nghèo, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở cô không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ước về tương lai.
-Là cô gái giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu một chút trước những chàng lính trẻ.
-Cô yêu mến, gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra trận
-Nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình: bím tóc dày, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm..Nhạy cảm nhưng kín đáo giữa đám đông tưởng như kiêu kì.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đườn:

2.Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:

3.Nhân vật Phương Định:
*Một lần phá bom:
-Không đi khom..
-Dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom..Tôi rùng mình... cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống, châm ngòi.Nép vào bức tường đất, tim đập không rõ ...
=> tâm lí nhân vật được tả rất tỉ mỉ: hồi hộp lo lắng, căng thẳng , đó là diễn biến tâm lí rất thực phải là người trong cuộc mới có thể tả được như thế.
Tâm hồn Phương Định thật phong phú trong sáng nhưng không phức tạp.
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường:

2.Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:

3. Nhân vật Phương Định:

III. Tổng kết
-Nghệ thuật:
Kể chuyện ở ngôi thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật, xen kẽ đoạn hồi ức, giọng điệu ngôn ngữ tự nhiên..
-Nội dung:
Tâm hồn trong sáng, tinh thần lạc quan, dũng cảm của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
*Ghi nhớ: (Sgk)
Tiết 142 + 143. Văn bản:
Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.Đọc- tìm hiểu chung
1.Tác giả, tác phẩm:
2.Đọc, kể tóm tắt:
3.Chú thích: ( sgk)
4.Bố cục: 3 phần
II.Đọc -Tìm hiểu văn bản:
1.Hoàn cảnh sống, chiến đấu và tính cách của tổ nữ thanh niên xung phong trinh sát mặt đường
2.Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong:
3.Nhân vật Phương Định:
III- Tổng kết
* Ghi nhớ: (Sgk/ 122)
? Vì sao tác giả lại đặt tên truyện là " Những ngôi sao xa xôi"?
? Truyện " Những ngôi sao xa xôi " cho em những hiểu biết gì về cuộc sống tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong nói riêng, của thế hệ trẻ Việt nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ?
IV.Luyện tập:
Bài 1/ 122: Em có thuộc b�i tho, do?n tho nào vi?t v? th? h? tr? Việt Nam trong cu?c khỏng chi?n ch?ng Mi c?u nu?c ?
Một số vần thơ cho các em tham khảo:
Cạnh giếng nước có bom từ trường
Em không rửa ngủ ngày chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Đêm nắm mơ nói mớ vang nhà
( Gửi em – cô thanh niên xung phong- Phạm Tiến Duật)

Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa
( Tố Hữu)
Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai
( Tố Hữu)
Tôi nhìn xuống hố bomđã giết em
Mưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( …)
Em nắm dưới đất sâu
Như khoảng trời nắm yên trong lòng đất
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong
Đã hóa thành những làn mây trắng
( Lâm Thị Mỹ Dạ)
Có cái chết hóa thành bất tử
Có con người làm nên lịch sử
Hình ảnh trên làm em nghĩ gì về m«i trường, về chiến tranh và thái
độ của em như thế nào về những vấn đề trên?
Gợi ý
Chiến tranh:
- Hủy hoại nghiêm trọng môi trường thiên nhiên, môi trường sống của con người và vạn vật ( Phá hủy thảm cây xanh, ô nhiễm nguồn nước, không khí v.v…)
- Để lại những di chứng nghiêm trọng cho con người nhiều thế hệ ( Nhiễm chất độc da cam, nhiều căn bệnh nguy hiểm… )
- Thái độ: Căm ghét chiến tranh, có những hành vi chống lại những thế lực gây chiến tranh, phá hoại môi trường….
- Hành động cụ thể: ……..
Hướng dẫn về nhà:
- Tóm tắt văn bản, học kỹ bài phân tích, học thuộc ghi nhớ trong SGK.
- Làm bài tập 2 trong SGK.
- Soạn bài: Chương trình địa phương phần tập làm văn.
+ Xem lại kểu bài nghị luận xã hội
+ Mỗi HS chuẩn bị mét bài viết về những vấn đề môi trường ở địa phương như: (rác thải, nguồn nước, chặt phá rừng, an toàn giao thông, vấn đề hút thuốc lá, dân số v.v…