Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

KIỂM TRA BÀI CŨ
H: Nhân vật Nhĩ được đặt trong tình huống như thế nào?Nhận xét về tình huống ? Tạo ra tình huống ấy, tác giả muốn người đọc nhận thức điều gì?
TÌNH HUỐNG TRUYỆN:
+ Nhĩ đi khắp nơi trên thế giới nhưng gần cuối đời, căn bệnh hiểm nghèo đã buộc chặt anh trên chiếc giường bệnh và hành hạ như thế hàng năm trời.
+ Nhĩ đã phát hiện ra vẻ đẹp lạ lùng của bãi bồi bên kia sông, ngay phía trước cửa sổ nhà anh nhưng lại không thể đặt chân lên mảnh đất ấy được.
+ Nhĩ nhờ cậu con trai giúp mình thực hiện niềm khao khát đó. Nhưng cậu bé lại mải chơi, sa vào một đám cờ thế, bỏ lỡ mất chuyến đò sang sông duy nhất trong ngày.
 Tình huống trớ trêu, nghịch lí
Cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bất thường, những nghịch lí, ngẫu nhiên, vượt ra ngoài những dự định và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của người ta. Nhưng không phải lúc nào cũng sớm nhận ra, mà phải trải qua bao trải nghiệm, có khi phải đến cuối đời con người mới nhận ra được.
KIỂM TRA :
Ý nào sau đây thể hiện chính xác nhất giá trị nhân đạo của tác phẩm “Bến quê”?
A.Tác phẩm thức tỉnh ở mỗi con người niềm trân trọng những vẻ đẹp và những giá trị, gần gũi của cuộc sống, gia đình, quê hương.
B. Tác phẩm đề cập đến những tình cảm thiêng liêng nơi sâu thẳm tình cảm con người :tình cảm gia đình, tình anh em bạn bè.
C. Tác phẩm khắc hoạ cuộc sống của một người trong những ngày cuối cùng của cuộc đời với nỗi khổ đau và niềm khao khát cháy bỏng.
D. Thức tỉnh con người hãy biết tìm đến chỗ dựa tình thần lớn lao của cuộc đời mỗi khi găp khó khăn.

(Trích )
Lê Minh Khuê
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
TIẾT: 142 + 143 – VĂN BẢN:
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Truyện kể về ba nữ thanh niên xung phong Thao, Phương Định và Nho trong tổ trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn thời kì k/c chống Mĩ. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí các trái bom chưa nổ và phá bom thông đường. Công việc của họ hết sức nguy hiểm vì thường xuyên phải chạy lên cao điểm giữa ban ngày và máy bay địch có thể ập đến bất cứ lúc nào. Đặc biệt, họ phải đối mặt với thần chết sau mỗi lần phá bom - công việc diễn ra hàng ngày, có khi đến vài lần trong ngày. Họ sống trong một cái hang dưới chân cao điểm, cách xa đơn vị. Mỗi người có một thói quen, sở thích, tính nết khác nhau nhưng họ đều can đảm, dũng cảm, hồn nhiên, tâm hồn trong sáng, gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội. Phương Định, nhân vật kể chuyện là một cô gái giàu cảm xúc, hay mộng mơ luôn nhớ về những kỉ niệm thời niên thiếu, với gia đình và thành phố. Phần cuối truyện miêu tả hành động tâm trạng của Phương Định trong một lần phá bom, Nho bị thương và sự lo lắng, chăm sóc của 2 người đồng đội…
- Lê Minh Khuê sinh năm 1949- quê ở Thanh Hoá.
- Là thanh niên xung phong trên đường Trường Sơn thời kì chống Mĩ.
- Là cây bút chuyên viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lý tinh tế, đặc sắc, đặc biệt là khi viết về phụ nữ.
Tác phẩm chính: Cao điểm mùa hạ (Truyện ngắn-1978), Đoàn kết (1980), Bi kịch nhỏ (1993), Một mình qua đường (tập truyện- 2006)
- Truyện sáng tác năm 1971, in lần đầu trong tạp chí “Tác phẩm mới”.
733.000 lần chiếc máy bay,
đánh phá 152.000 trận, ‘
ném xuống 4 triệu tấn bom
Đào đắp,san lấp 29.000.000 m2 đất đá. San lấp 78.000 hố bom, phá 12.600 bom từ trường, 8.000 bom nổ chậm, 85.100 quả mìn
+ Cao điểm : chỗ cao hơn mặt đất, như gò, đồi núi hoặc trên nóc công trình kiến trúc cao  ở đây chỉ chỗ ở của ba cô TNXP.

+ Trọng điểm : điểm, nơi được xác định là có vai trò quan trọng so với những điểm, những nơi khác  ở đây chỉ chỗ làm việc của ba cô TNXP.
N1: Nhận xét về ngôn ngữ, giọng điệu và cách viết câu trong văn bản?

N 2: Truyện được trần thuật theo ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là ai? Cách chọn ngôi kể như vậy có tác dụng gì?


N 3: Nêu phương thức biểu đạt, xác định bố cục văn bản?
- Ngôn ngữ: Trần thuật phù hợp với nhân vật kể. Kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm. Giọng điệu: Tự nhiên gần với khẩu ngữ thể hiện tính cách trẻ trung, nhí nhảnh. Câu văn: Ngắn, nhịp nhanh tạo không khí khẩn trương của chiến trường.

- Ngôi thứ nhất - người kể là nhân vật chính. Tác dụng: Thuận lợi để miêu tả, biểu hiện thế giới tâm hồn, những cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật. Tạo điểm nhìn phù hợp để miêu tả hiện thực cuộc chiến đấu ở trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn

- Phương thức biểu đạt: Kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm


- Phần 1: Chúng tôi… Thường xuyên…
(Cuộc sống chiến đấu và hoàn cảnh riêng của các nữ TNXP).
- Phần 2: Tôi một quả bom…trong tâm trí tôi (Còn lại)
(Một lần phá bom và tâm trạng của họ)
* Cũng có thể chia làm ba phần:
- P1: Từ đầu…ngôi sao trên mũ (Phương Định kể về công việc và cuộc sống của ba cô trinh sát).
- P2: Tiếp…tôi tự bịa ra nữa ( Một lần phá bom Nho bị thương , chị Thao và PĐịnh lo lắng, chăm sóc).
- P3: Còn lại (Niềm vui của ba chị em trước trận mưa đá đột ngột)
+ Đường bị đánh lở loét, cây bị tước khô cháy, thùng xăng, thành ô tô méo mó, han gỉ…
+ Đất bốc khói, không khí bàng hoàng, máy bay ầm ì… rè rè, phản lực gầm gào … bom nổ…
+Họ ở trong một cái hang dưới chân cao điểm, cách xa đơn vị....trong hang là một thế giới khác…mát lạnh…nằm nghe đài…uống nưước suối pha đưường…hát…
- Công việc:
+ Đo khối lượng đất đá lấp hố bom, đếm, phá bom chưa nổ…có thể bị bom vùi luôn. Làm việc cả đêm…có khi phải chạy trên cao điểm cả ban ngày, phơi mình ra giữa trọng điểm đánh phá của máy bay địch.…
+ Thần kinh căng như chão, tim đập bất chấp cả nhịp điệu, chân chạy mà vẫn biết khắp chung quanh có nhiều quả bom chưa nổ…
- Phẩm chất chung của những chiến sĩ TNXP:
+ Có tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ.
+ Lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.
+ Tình đồng chí, đồng đội gắn bó keo sơn.
- Những nét chung ở những cô gái trẻ:
+ Dễ xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui mà cũng dễ trầm tư
+ Thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong khó khăn, ác liệt.
Chị Thao
Nho
Phương Định
Từng trải hơn, có nhiều mơ ước và dự tính về tương lai (có vẻ thiết thực hơn), thích chép bài hát, tỉa lông mày. Chiến đấu dũng cảm, bình tĩnh nhưng lại rất sợ khi nhìn thấy máu chảy.
Nho bướng bỉnh, lúc lầm lì, lúc mạnh mẽ, thích thêu thùa...
Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng và hát, mang nét riêng của cô gái Hà Nội.
“…Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ theo dõi mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước đi.
Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người , cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành.
Tim tôi cũng đập không rõ .Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ…Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể…"
"Những ngôi sao xa xôi " - cái tên mang ý nghĩa ẩn dụ - là những cô thanh niên xung phong hồn nhiên, trong sáng, dũng cảm trong cuộc chống Mĩ trên tuyến đường Trường Sơn. Đó là ngôi sao sáng nhất, gợi nhiều yêu mến, cảm phục nhất.
V. LUYỆN TẬP:
1. Hãy kể tên những tác phẩm văn học viết về người lính nói chung và người TNXP nói riêng trong kháng chiến chống Mỹ .
2. Đọc một số câu thơ tiêu biểu mà em thích trong các tác phẩm trên.
Một số vần thơ tham khảo:
Cạnh giếng nước có bom từ trường
Em không rửa ngủ ngay chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Đêm nắm mơ nói mớ vang nhà
( Gửi em – cô thanh niên xung phong- Phạm Tiến Duật)

Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em
Mưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( …)
Em nắm dưới đất sâu
Như khoảng trời nắm yên trong lòng đất
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong
Đã hóa thành những làn mây trắng ( Lâm Thị Mỹ Dạ)
- Nắm được ND và NT chính của bài, tính cách chung và riêng của 3 cô gái TNXP, nhân vật Phương Định; hoàn thiện phần luyện tập
Chuẩn bị VB: Rô-bin- sơn ngoài đảo hoang.
Tiết 144 : Tổng kết về ngữ pháp
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ