Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

ÁC LIỆT ĐƯỜNG TRƯỜNG SƠN
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
NGỮ VĂN 9
TIẾT 142-143
I. ĐỌC- TIẾP XÚC VĂN BẢN:
- Sinh năm 1949, quê ở huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.
- Gia nhập thanh niên xung phong trong kháng chiến chống Mĩ.
- Bà là cây bút chuyên viết truyện ngắn, trong những năm chiến tranh bà viết về đề tài chiến tranh và sau 1975 bà viết nhiều về đời sống xã hội trên con đường đổi mới.
Lê Minh Khuê
* Tác giả Lê Minh Khuê:
Tác phẩm của Lê Minh Khuê
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Nhà văn Lê Minh Khuê tâm sự : “Tôi đã chứng
kiến cuộc sống của những cô gái TNXP trong thời
chống Mỹ. Năm 1971, tôi cùng một binh chủng
làm đường đến đèo Côlanhip và đã ở lại một đêm
trong một hang đá cùng một tiểu đội công binh.
(…) Họ là những người rất trẻ, tâm hồn họ rất kì
diệu và họ sẵn sàng hi sinh. Đó cũng là ý tưởng
mà tôi muốn gửi gắm qua truyện ngắn này”.
Tiết 140+141
(Lê Minh Khuê)
Tác phẩm được in lần đầu tiên trong tạp chí “Tác phẩm mới” và có tên trong tuyển tập “Nghệ thuật truyện ngắn thế giới” (The art of the short story”).
* Tác phẩm:
TÌNH NGUYỆN LÊN ĐƯÒNG NHẬP NGŨ
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
+ Thể loại: truyện ngắn.
+ Hoàn cảnh sáng tác:
1971, khi cuộc kháng
chiến chống Mĩ diễn ra
ác liệt.
+ Chủ đề: Ca ngợi tinh
thần yêu nước của dân
tộc mà đặc biệt là những
tấm gương nữ anh hùng.


NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Tiết 142+143
(Lê Minh Khuê)

II. Đọc - Hiểu văn bản :

Sự ác liệt trên tuyến đường Trường Sơn.
* Thể loại :
Truyện ngắn.
3. Bố cục :
3 phần.
* Phần 1 : Phương Định kể về
công việc, cuộc sống của bản
thân và tổ ba cô trinh sát
mặt đường.
* Phần 2 : Một lần phá bom,
Nho bị thương. Phương Định
và chị Thao lo lắng, chăm sóc.
* Phần 3 : Sau phút hiểm nguy,
tiếng hát cất lên. Niềm vui
của ba người trước trận mưa
đá đột ngột.
Tóm tắt văn bản
-Truyện ngắn“Những ngôi sao xa xôi” viết về ba cô gái thanh niên xung phong - Phương Định, Nho ,Thao- trong đội trinh sát mặt đường tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
-Chị Thao là tổ trưởng đội trinh sát mặt đường, nhiệm vụ họ là quan sát địch đánh bom, đánh dấu vị trí bom chưa nổ, đo lượng đất đá phải san lấp, nếu cần thì phá bom.
-Công việc vô cùng nguy hiểm, họ luôn đối mặt với thần chết. -Tuy vậy họ luôn can đảm và hoàn thành nhiệm vụ.
-Trong một trận càn Nho đã bị thương, chị Thao và Phương Định đã tận tình săn sóc cho Nho.
-Nho ngủ thiếp đi, lúc này Phương Định và chị Thao nhìn nhau hát những câu hát với niềm xúc động nghẹn ngào.
-Phương Định suy tư về những kỉ niệm sau trận chiến.
Em hiểu như thế nào về tựa đề “Những ngôi sao xa xôi”?
Tựa đề: HÀ NỘI VỚI NHỮNG HÌNH ẢNH …GIỜ ĐÃ TRỞ THÀNH KỶ NIỆM…TẤT CẢ LÀ NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI TRONG TƯỞNG TƯỢNG CỦA PHƯƠNG ĐỊNH. ĐÓ CHÍNH LÀ QUÊ HƯƠNG LÂU LÂU LẠI LÓE SÁNG TRONG TÂM TRÍ PHƯƠNG ĐỊNH NHƯ NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI.
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Cuộc sống ở cao điểm:
a, Không gian mặt đường:

Phim
Sự hy sinh của các nữ thanh niên xung phong
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1. Cuộc sống ở cao điểm:
* Không gian mặt đường:
- Cảnh vật: đường lở loét, máy bay rít, bom nổ, cây bật gốc, nóng nực…
 ác liệt, căng thẳng và nguy hiểm.
- Con người: ba nữ thanh niên xung phong theo dõi mặt đường, phá bom, chạy trên cao điểm…
 nguy nan, anh dũng.

II/ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu ở cao điểm Trường Sơn:


a) Sống:
Ở trong hang
dưới chân cao điểm
Giữa một vùng
trọng điểm đánh
phá ác liệt của Mĩ.
Nghệ thuật: Tự sự, miêu tả,bút pháp
tả thực
Hoàn cảnh khốc liệt, hiểm nguy.
Hoàn cảnh sống của ba
nữ thanh niên xung phong
trong tổ trinh sát được
miêu tả như thế nào?
Cao điểm, trọng
điểm nghĩa là gì?
Nghệ thuật được
sử dụng ở 2
chi tiết này?
Qua 2 chi tiết trên , em có nhận xét gì cuộc sống của ba thanh niên xung phong?
thấm đượm mồ hôi, nước mắt, của những người đang sống và những người đã chết. Tuổi trẻ của mình đã cứng cáp trong thử thách gian lao của chiến trường,tuổi trẻ của mình cũng đã nóng rực vì ngọn lửa căm thù đang ngày đêm hun đốt.Và gì nữa, phải chăng mùa xuân của tuổi trẻ cũng vẫn thắm đượm thêm vì màu sắc của mơ ước và yêu thương vẫn ánh lên trên đôi mắt...

Ngày1.1.70
Nhật kí
- ¦íc m¬ b©y giê lµ ®¸nh th¾ng giÆc MÜ,lµ ®éc lËp, tù do cña ®Êt n­íc. M×nh còng nh­ nh÷ng thanh niªn kh¸c ®· lªn ®­êng ra tuyÒn tuyÕn vµ tuæi trÎ qua ®i gi÷a tiÕng bom r¬i ®¹n næ. Tuæi trÎ cña m×nh ®·.
Nữ thanh niên xung phong mở đường
* Không gian hang đá:
b) Nhiệm vụ:
- Quan sát máy bay Mĩ thả bom.
- Đo khối lượng đất đá lấp vào hố bom.
- Đếm bom chưa nổ.
- Phá bom nổ chậm.
Công việc quan trọng, khẩn
trương, nguy hiểm,
luôn đối diện với thần chết.
Tiểu kết:Tinh thần trách nhiệm
cao, dũng cảm, sẳn sàng hy
sinh vì Tổ quốc.
Trong hoàn cảnh ấy,
nhiệm vụ của ba nữ
thanh niênxung
phong đã làm gì?
Em có nhận xét
gì về nhiệm vụ
của ba nữ thanh
niên xung phong?
Từ sự phân tích trên,
đánh giá của em
về ba nữ thanh niên xung
phong. Họ là những con
người như thế nào?
QUA BA NHÂN VẬT TRÊN,
EM RÚT RA BÀI HỌC GÌ
CHO BẢN THÂN? LIÊN HỆ
BẢN THÂN? ( GIÁO DỤC
KĨ NĂNG SỐNG)
Đào đắp,san lấp 29.000.000 m2 đất đá. San l?p 78.000 h? bom, phỏ 12.600 bom t? tru?ng, 8.000 bom n? ch?m, 85.100 qu? mỡn
733.000 lần chiếc máy bay,
đánh phá 152.000 trận, ‘
ném xuống 4 triệu tấn bom
* Không gian hang đá:
- Cảnh vật ẩm ướt, không khí mát lạnh mát lạnh, yên tĩnh…
- Ba cô gái thanh niên xung phong sinh hoạt, nghỉ ngơi…

 Êm dịu, bình yên và tươi trẻ

NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Tiết 142+143
(Lê Minh Khuê)
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Cuộc sống chiến đấu ở cao điểm.
* Không gian ngoài hang đá.
Căng thẳng, ác liệt, hiểm nguy.
* Không gian trong hang đá.
Êm dịu, bình yên, tươi trẻ …
Nhận xét biện pháp nghệ thuật tác giả dùng để tái hiện lại cuộc sống ở cao điểm?
 Tương phản :
Đó là sự tương phản
giữa hai không gian :
Khốc liệt với bình
yên.
Căng thẳng với êm
dịu.
Đe doạ sự sống với
bảo toàn sự sống.

Sự tương phản đó có ý nghĩa gì?
Lạc quan, dũng cảm, tin tưởng vào ngày mai tươi sáng.

NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Tiết 142+143
(Lê Minh Khuê)
Thảo luận theo cặp (thời gian 1 phút):
Từ hiện thực cuộc sống chiến đấu nơi cao điểm của các
nữ TNXP, em nghĩ gì về hiện thực chiến tranh trên
tuyến lửa Trường Sơn trong những năm chống Mỹ cứu
nước?
Trường Sơn – nơi diễn ra cuộc chiến tranh tàn phá ác
liệt của giặc Mỹ. Đấy là nơi quân và dân ta đã dũng
cảm đương đầu với giặc Mỹ để giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước.
2. Những ngôi sao xa xôi:
2. Những ngôi sao xa xôi:
a,Phương Định:
Thảo luận nhóm

*Hình dáng, hoàn cảnh
xuất thân.
*Đời sống tâm hồn, tình
cảm.
* Phẩm chất chiến sĩ.

Nhân vật Phương Định
*Về hình dáng và hoàn cảnh xuất thân:
Là một cô gái khá, hai bím tóc dày, tương đối mềm,
một cái cổ cao, kêu hãnh như đài hoa loa kèn, có cái
nhìn sao mà xa xăm…; là con gái Hà Nội, có tuổi thơ
bên người mẹ, một góc phố, những kỉ niệm…
*Đời sống tâm hồn, tình cảm:
- Thích ngắm mình trong gương, rất điệu; thích hát,
thích ngồi bó gối mơ màng; bế Nho đặt lên đùi mình,
rửa bằng nước đun sôi; pha sữa; yêu quý những
người có ngôi Sao trên mũ…
*Phẩm chất chiến sĩ:
- Tuân lệnh chị Thao, thể hiện qua lần phá bom…
2. Những ngôi sao xa xôi:
a,Phương Định:
*Về hình dáng và hoàn cảnh xuất thân:Cô gái Hà Nội, có ngoại hình đẹp, luôn hồi tưởng về tuổi thơ.
*Đời sống tâm hồn, tình cảm:Hồn nhiên, trong sáng, mơ mộng, dũng cảm, yêu mến đồng đội.
*Phẩm chất chiến sĩ:Gan dạ, dũng cảm, nghiêm túc trong công việc.

2. Những ngôi sao xa xôi:
b, Thao:
- Nhai bánh bích quy, tỏ ra bình tĩnh đến phát bực; chị nghẹn ngào, không nước mắt; thấy máu, thấy vắt là nhắm mắt lại, mặt tái mét; áo lót cái nào cũng thêu chỉ màu, lông mày tỉa nhỏ như cái tăm;có ba cuốn sổ dày chép bài hát; chỉ định Phương Định ở nhà…
Nhân vật Thao
Can đảm, dứt khoát, dũng cảm trong công việc ,
mềm yếu trong tình cảm, thích làm đẹp.

2. Những ngôi sao xa xôi:
c, Nho:
Thích ăn kẹo, thích thiêu thùa, đáng yêu như
một que kem, nói đùa “không chết đâu”…
Nhân vật Nho
Hồn nhiên, đáng yêu, dũng cảm


Thảo luận nhóm

Đề tài
Những đặc điểm chung của ba cô
gái thanh niên xung phong
Phương Định, Nho, Thao
Những điểm chung của ba cô gái:
Phương Định, Thao, Nho
- Tinh thần trách nhiệm cao trong công việc
Dũng cảm không sợ hy sinh
Tình đồng đội gắn bó
- Nhạy cảm, nhiều mơ ước, thích làm đẹp…
Lòng yêu nước
Phẩm chất của thế hệ trẻ Việt Nam
trong thời kì chống Mĩ cứu nước
Ba nữ thanh niên xung phong thời chống Mỹ sống trong một hang dưới chân trọng điểm.
THAO
PHƯƠNG ĐỊNH
NHO
Cương quyết, táo bạo, thích chép bài hát.
Hồn nhiên, yêu đời, giàu cá tính, thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng và hát.
Trẻ trung, thích thêu thùa.
Công việc : khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom.
Cam đảm, dũng cảm, tâm hồn trong sáng, lạc quan.
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Từ 3 nhân vật này, em có cảm nghĩ gì về tuổi trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ?
Sống lạc quan, lãng mạn, trong sáng dù trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh.
Biết hy sinh khi Tổ Quốc cần.
Yêu thương đồng đội, giàu tình cảm…
Nhận xét về ngôn ngữ, giọng kể chuyện trong văn bản?
III. Tổng kết: sgk/122
IV. Luyện tập: sgk/122
III. TỔNG KẾT:
Truyện “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng,tinh thần dũng cảm, cuộc chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ.
Vai kể là nhân vật chính, có cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ sinh động, trẻ trung và đặc biệt thành công về nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật.
*HƯỚNG DẪN HỌC VÀ LÀM BÀI Ở NHÀ
Tập phân tích nhân vật Phương Định theo các đặc điểm: hình dáng, hoàn cảnh xuất thân; đời sống tâm hồn và tình cảm; phẩm chất chiến sĩ.
Soạn bài: Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang
+ Tìm hiểu về tác giả Đe-ni-ơn Đi-phô.
+ Đọc, tóm tắt văn bản.
+ Tìm hiểu một số câu hỏi trong sgk.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ đã đi qua. Chúng ta đang được sống trong những ngày tháng hạnh phúc, hòa bình. Đó là kết quả của những hi sinh lớn lao của nhiều người. Chúng ta mãi mãi biết ơn họ- những chàng trai, cô gái TNXP dũng cảm, kiên cường. Họ chính là “những bông hoa nở giữa chiến trường”.