Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

ngữ văn 9
Giáo viên thực hiện: TR?N TH? TRANG
Trích Lê Minh Khuê
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
Nhà văn Lê Minh Khuê (Bút danh khác: Vũ Thị Mến)
- Tên khai sinh: Lê Minh Khuê, sinh ngày 6 tháng 12 năm1949.
Quê: xã An Hải, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hoá.
Tốt nghiệp phổ thông trung học, Lê Minh Khuê tham gia đội thanh niên xung phong chống Mỹ cứu nước. Những năm tháng ấy đã tạo cảm hứng cho những sáng tác của chị sau này. Năm 1969 chị là phóng viên báo Tiền Phong. Năm 1973 - 1977 phóng viên Đài phát thanh giải phóng và sau đó là Đài truyền hình Việt Nam. Từ 1978 đến nay, nhà văn Lê Minh Khuê là biên tập viên văn học nhà xuất bản Hội nhà văn. Hội viên Hội nhà văn Việt Nam (1980).
- Tác phẩm chính: Cao điểm mùa hạ (truyện ngắn, 1984); Đoàn kết (truyện ngắn, 1980); Thiếu nữ mặc áo dài xanh (tiểu thuyết, 1984); Một chiều xa thành phố (truyện ngắn, 1987); Em đã không quên (tiểu thuyết 1990); Bi kịch nhỏ (truyện ngắn, 1993); Lê Minh Khuê - truyện ngắn (1994).
- Đã được nhận: Giải thưởng văn xuôi Hội Nhà văn Việt Nam năm 1987 (Tập truyện ngắn: Một chiều xa thành phố).
I: D?c-hi?u chung:


1/ Tác giả:
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 141
- Lê Minh Khuê - sinh năm 1949, quê Tĩnh Gia,Thanh Hóa.
- Là thanh niên xung phong trong thời kì kháng chiến chống Mĩ.
- Là nhà văn có sở trường viết truyện ngắn.


2/ Tác phẩm:
Viết năm 1971 - lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt, là tác phẩm đầu tay của Minh Khuê.
I.D?c-hi?u chung:





3/ Đọc:
4/ Kể: Tóm tắt nội dung đoạn trích:
- Ba cô gái thanh niên xung phong Định, Nho và tổ trưởng là chị Thao ở một tổ trinh sát phá bom tại một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn.
- Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu các vị trí những trái bom chưa nổ và phá bom.
- Cuộc sống ở nơi trọng điểm giữa chiến trường dù khắc nghiệt hết sức nguy hiểm nhưng họ vẫn có những niềm vui hồn nhiên, thanh thản mơ mộng của tuổi trẻ.
- Mỗi người một cá tính nhưng họ rất gắn bó yêu thương nhau trong tình đồng đội.
- Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Định và Thao lo lắng chăm sóc Nho.
Giọng kể với khẩu ngữ, chú ý ngôn ngữ đối thoại.
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 141



3/ Đọc - kể :
4/ Bố cục :
3 phần
II.D?c-hi?u van b?n
- P1: Từ đầu....- > "ngôi sao trên mũ": Phương Định kể về cuộc sống của bản thân và tổ trinh sát mặt đường của cô.
- P2: Tiếp... -> "chị Thao bảo": Một lần phá bom, Nho bị thương, hai chị em lo lắng, chăm sóc
- P3: Còn lại: Sau phút hiểm nguy, hai chị em ngồi hát, niềm vui trước cơn mưa đá đột ngột.
- Tâm hồn trong sáng, tính cách hồn nhiên, dũng cảm, lạc quan của các nữ TNXP trong cuộc CĐ gian khổ. Qua đó truyện thể hiện phẩm chất cao đẹp của thế hệ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ
5/ Đại ý:
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 141



3/ Đọc - kể :
4/ Bố cục :
3 phần
II.D?c-hi?u chung
1) Hoàn cảnh sống và chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong trên cao điểm trường sơn:
Tiết 141

Những ngôi sao xa xôi

Lê Minh Khuê

II.Đọc-hiểu văn bản;
Hoàn cảnh sống và công việc của tổ trinh sát mặt đường
a.Không gian mặt đường
Hình ảnh
Nữ thanh niên xung phong mở đường

a. Không gian mặt đường:
+ Con đường bị đánh lở loét.
+ Hai bên đường không có lá xanh, chỉ có thân cây bị tước khô cháy.
+ Bom nổ, bom nổ chậm.
+ Máy bay ì ầm.
+ Đất bốc khói, không khí bàng hoàng.
=> Không gian rộng lớn bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sự sống
*Nhi?m v?
- Họ chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch.
- Sau mỗi trận bom, họ phải lao ra trọng điểm, đo và ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, đếm những quả bom chưa nổ và phá bom.




 Nhiệm vụ vô cùng quan trọng nhiều hiểm nguy đối mặt với cái chết, luôn căng thẳng, đòi hỏi sự dũng cảm, bình tĩnh.
* Không gian trong hang
b. Không gian trong hang :
- Hang mát lạnh
Uống nước suối pha đường
Nằm dài trên nền ẩm, nghe nhạc mơ mộng


 Cuộc sống thơ mộng, tươi trẻ, lạc quan trong không gian, nhỏ bé, bình yên êm dịu .
Thảo luận nhóm đôi
Thời gian : 1 phút

Trình bày sự đối lập của hai không gian trên.
- Không gian trong hang:
+ Hang đá mát lạnh
+ Uống nước suối pha đường
+ Nằm dài trên nền hang ẩm nghe ca nhạc, mo, m?ng
+ Hỏt


- Không gian mặt đường:
+ Con đường bị đánh lở loét
+ Hai bên đường không có lá xanh, thân cây bị tước khô cháy
+ Bom nổ, bom nổ chậm.
+ Máy bay ì ầm.
+ Đất bốc khói, không khí bàng hoàng.
=> Cuộc sống vô cùng khó khăn gian khổ, nguy hiểm và ác liệt. Đó chính là hiện thực của cuộc kháng chiến chống Mĩ trường kì và oanh liệt của dân tộc Việt Nam.
Nghệ thuật: Câu văn ngắn, miêu tả, tả thực, đối lập tương phản
=> Không gian rộng lớn bao trùm sự căng thẳng, ngột ngạt, nguy hiểm, đe doạ sự sống.
=> Không gian nhỏ bé, bình yên, thơ mộng.

Bài tập trắc nghiệm
Ch?n ch? m?t ch? cỏi d?ng tru?c phuong ỏn tr? l?i dỳng

1. Truyện Những ngôi sao xa xôi viết về giai đoạn lịch sử nào ?
A. Thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp
B. Sau khi cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi
C Thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt .
D. Sau năm 1975.


2. Truyện viết về những cô gái làm nhiệm vụ tải đạn ra chiến trường chống Mĩ ?
A. Đúng B. Sai

Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
II.D?c-hi?u van b?n


2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.
* Nét chung:
- Họ là những cô gái có tinh thần trách nhiệm cao, quyết tâm hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
- Có lòng dũng cảm, sẵn sàng hi sinh, không quản khó khăn, gian khổ, hiểm nguy.
- Có tình đồng chí, đồng đội keo sơn gắn bó.
Hay xúc động, nhiều mộng mơ, dễ vui, dễ buồn, thích làm đẹp cho cuộc sống của mình dù trong cuộc sống khó khăn ác liệt: ( Thích thêu thùa, thích hát, thích chép bài hát, thích nhớ về những người thân và quê hương.)
=> §ã lµ nh÷ng phÈm chÊt võa cao ®Ñp, võa b×nh dÞ, hån nhiªn l¹c quan yªu ®êi d¸m hy sinh lîi Ých riªng cho sù nghiÖp chung cña d©n téc cña thÕ hÖ trÎ ViÖt Nam thêi chèng MÜ.
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
* Nét riêng của mỗi nhân vật :
- Phương Định :
- Là cô gái Hà Nội có một thời học sinh êm đềm.
- Vào chiến trường đã ba năm, vượt qua bao thử thách hiểm nghèo, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưng ở cô không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ước về tương lai.
- Là cô gái giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu một chút trước những chàng lính trẻ.
- Cô yêu mến, gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra trận
- Nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình: bím tóc dày, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm....Nhạy cảm nhưng kín đáo giữa đám đông tưởng như kiêu kì.
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
II. Đọc - hiểu văn bản:


2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.
* Nét chung:
* Nét riêng của mỗi nhân vật :
- Phương Định :
+ Là cô gái Hà Nội và chiến trường có một thời học sinh vô tư hồn nhiên
+ Hình dáng: Hai bím tóc dày, một cái cổ cao kiêu hãnh.... cái nhìn xa xăm.
+ Sở thích: Thích tự ngắm mình trong gương, thích hát, hay mộng mơ. thích những trận mưa đá đầu mùa
- Hành động :
+ Đến gần quả bom ..... không sợ, không đi khom .
+ Dùng xẻng...đào đất dưới quả bom...bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi....chạy đến chỗ ẩn nấp.
+ Có nghĩ đến cái chết, nhưng mờ nhạt...những quả bom nổ ...ngực đau nhói, mắt cay mãi mới mở ra được..
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
II. Đọc - hiểu văn bản:


2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.
* Nét chung:
* Nét riêng của mỗi nhân vật :
- Phương Định :
- Tình cảm :
+ Yêu mến gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra mặt trận.
=> Nhân vật tự kể về mình trong những thời gian không gian khác nhau, kết hợp miêu tả tâm lí với hành động : Là một cô gái có tâm hồn trong sáng, giàu tình cảm, hồn nhiên, nhưng mạnh mẽ can đảm trong công việc.
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
II. Đọc - hiểu văn bản:


2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.
* Nét riêng của mỗi nhân vật :
Nhiều tuổi hơn, chín chắn hơn, chu đáo trong công việc rất bình tĩnh, quyết liệt ,mơ ước thiết thực về tương lai, nhưng lại rất sợ nhìn thấy máu.
Lúc bướng bỉnh, lúc lầm lì thích màu sắc rực rỡ, thích thêu gối hoa.
- Chị Thao:
- Nho:
Những ngôi sao xa xôi
Lê Minh Khuê
Tiết 142
II. Đọc - hiểu văn bản:


2) Những phẩm chất chung của ba cô gái thanh niên xung phong.
* Nét riêng của mỗi nhân vật :
* Nét chung:
III. Tổng kết - Ghi nhớ:
1. Nghệ thuật:
- Người kể là nhân vật chính
- Ngôn ngữ trẻ trung sinh động, cách kể chuyện tự nhiên.
- Thành công trong nghệ thuật m/tả tâm lí nhân vật.
2. Nội dung:
Tâm hồn trong sáng, tinh thần lạc quan, dũng cảm của thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ cứu nước.
Tiết 142 Những ngôi sao xa xôi (Trích)
Lê Minh Khuê
I.D?c-hi?u chung:
1/Tác giả:
2/ Tác phẩm:


3/ Đọc - kể
4/ Đại ý
5/ Bố cục:
II.D?c-hi?u van b?n

? Vì sao tác giả lại đặt tên truyện là " Những ngôi sao xa xôi"?
? Truyện " Những ngôi sao xa xôi " cho em những hiểu biết gì về cuộc sống tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong nói riêng, của thế hệ trẻ Việt nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ?
? Em cã thuéc bài thơ, đoạn thơ nµo viết về thế hệ trẻ ViÖt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước ?
1) Hoàn cảnh sống và chiến đấu trên tuyến đường trường sơn:

2) Những phẩm chất chung và riêng của ba cô gáI thanh niên xung phong:
III. Tổng kết - Ghi nhớ:
Một số vần thơ cho các em tham khảo:
Cạnh giếng nước có bom từ trường
Em không rửa ngủ ngày chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Đêm nắm mơ nói mơ vang nhà.
( Gửi em – cô thanh niên xung phong- Phạm Tiến Duật)

Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa
( Tố Hữu)
Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai
( Tố Hữu)
Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em
Mưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( …)
Em nắm dưới đất sâu
Như khoảng trời nắm yên trong lòng đất
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong
Đã hóa thành những làn mây trắng
( Lâm Thị Mỹ Dạ)
Có cái chết hóa thành bất tử
Có con người làm nên lịch sử
Hình ảnh trên làm em nghĩ gì về m«i trường, về chiến tranh và thái
độ của em như thế nào về những vấn đề trên?
Gợi ý
Chiến tranh:
- Hủy hoại nghiêm trọng môi trường thiên nhiên, môi trường sống của con người và vạn vật ( Phá hủy thảm cây xanh, ô nhiễm nguồn nước, không khí v.v…)
- Để lại những di chứng nghiêm trọng cho con người nhiều thế hệ ( Nhiễm chất độc da cam, nhiều căn bệnh nguy hiểm… )
- Thái độ: Căm ghét chiến tranh, có những hành vi chống lại những thế lực gây chiến tranh, phá hoại môi trường….
- Hành động cụ thể: ……..
Hướng dẫn về nhà:

- Tóm tắt văn bản, học kỹ bài phân tích, học thuộc ghi nhớ trong SGK.
- Làm bài tập 2 trong SGK.
- ChuÈn bÞ chương trình địa phương phần tập làm văn.
+Giíi thiÖu mét lÔ héi t¹i Cao B»ng mµ em ®· ®­îc chøng kiÕn




Bài học kết thúc
Chúc các em học tốt!