Bài 28. Những ngôi sao xa xôi

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ.
NGỮ VĂN 9

Giáo viên: Lê Thùy Hương
Trường THCS Tân Hưng
Bài giảng Ngữ văn 9
Tiết 142:
NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Nêu vài nét khái quát về tác giả, tác phẩm : “Những ngôi sao xa xôi. (2 điểm)
Câu 2: Kể tóm tắt tác phẩm: “Những ngôi sao xa xôi” của tác giả Lê Minh Khuê. (2 điểm)
Câu 3: Trình bày hoàn cảnh sống, chiến đấu và hiện thực chiến tranh trong tác phẩm : “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê. (4 điểm)
Câu 4: Những cô gái thanh niên xung phong có những đặc điểm chung về tính cách. (2 điểm)
Đáp án
Câu 1:
Tác giả: Lê Minh Khuê sinh năm 1949, quê ở huyện Tĩnh Gia, Thanh Hoá, là cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn với ngòi bút miêu tả tâm lí tinh tế, sắc sảo, đặc biệt là tâm lí nhân vật nữ. (1 điểm)
Tác phẩm: Được sáng tác năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang diễn ra vô cùng gay go, ác liệt. (1 điểm)
Câu 2: Tóm tắt: 3 nữ thanh niên xung phong làm thành một tổ trinh sát mặt đường tại một trong điểm trên tuyến đường trường sơn. Họ gồm có 2 cô gái trẻ là Phương Định và Nho, còn tổ trưởng là chị Thao hơi lớn tuổi. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất phải san lấp, đánh dấu vị trí bom chưa nổ và phá bom. Công việc hết sức nguy hiểm vì họ phải thường xuyên chạy trên cao điểm giữa ban ngày và phải đối điện với “Thần chết” trong mỗi lần phá bom. Họ ở trong một cái hang dưới chân cao điểm , tách xa đơn vị, cuộc sống của ba cô gái ở nơi trọng điểm giữa chiến trường, dù khắc nghiệt và nguy hiểm nhưng vẫn có niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thanh thản mơ mộng và đặc biệt là hết sức gắn bó thương yêu nhau trong tình đồng đội, dù mỗi người một cá tính. Phần cuối truyện miêu tả hành động và tâm trạng của Phương Định. Nho bị thương, Thao và Định vô cùng lo lắng, săn sóc, trận mưa đá kiến các cô rất thích
Đáp án
Câu 3: -Hoàn cảnh sống, chiến đấu :
+Giữa bom đạn- nguy hiểm-ác liệt-gian khổ-khó khăn
+Với công việc nguy hiểm: Chạy trên cao điểm giữa ban ngày để quan sát, sau mỗi trận bom: Lao ra ước tính khối lượng đất đá bị bom địch đào xới, phá những quả bom chưa nổ.
 Hiện thực chiến tranh khốc liệt trong thời kì chống Mĩ cứu nước ở một trong điểm giao thông.
Câu 4: Họ là những cô gái trẻ dễ xúc động, hay mơ mộng, dễ vui và dễ trầm tư, thích làm đẹp cho cuộc sống.Nho thích thêu thùa
.Chị Thao chăm chép bài hát
.Phương Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng rồi hát.
-Là TNXP: ba cô gái thể hiện
+Tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ
+Dũng cảm
+Tình đồng đội gắn bó.
Nội dung bài học:
1. Hoàn cảnh sống, chiến đấu và hiện thực chiến tranh :

2. Vẻ đẹp của 3 cô gái thanh niên xung phong

Tiết 142 : NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI (TIẾT 2)
3. Nhân vật Phương Định
4. Nghệ thuật
5. Ý nghĩa
III. Đọc- Hiểu văn bản
1.
Hoàn cảnh sống, chiến đấu và hiện thực chiến tranh :
2. Vẻ đẹp của ba cô gái thanh niên xung phong
Câu hỏi 1: Ba cô gái thanh niên xung phong họ đến từ đâu?
 
-Họ là những cô gái còn rất trẻ đến từ Hà Nội
a) Nét chung:
-Họ là những cô gái còn rất trẻ đến từ Hà Nội
Câu hỏi 2: Những chi tiết nội dung trong bài cho thấy nét chung của ba thanh niên xung phong.
Chúng tôi gọi nhau là “Những con quỷ nhem nhuốc  dễ vui, hòa đồng, gắn bó
Dựa vào thành đá, khe khẽ hát  Thích làm đẹp cho cuộc sống.
Rửa cho Nho bằng nước sôi...đau lắm Tinh thần dung cảm, tình đồng đội sâu sắc
dễ xúc cảm, hay mơ mộng.
+Dễ vui và cũng dễ trầm tư
+Thích làm đẹp cho cuộc sống của mình ngay trên chiến trường :
.Nho thích thêu thùa
.Chị Thao chăm chép bài hát
.Phương Định thích ngắm mình trong gương, ngồi bó gối mơ mộng rồi hát.
+Tinh thần trách nhiệm cao với nhiệm vụ
+Dũng cảm
+Tình đồng đội gắn bó.
 Vẻ đẹp tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Mĩ cứu nước.



[…] V¾ng lÆng ®Õn ph¸t sî. C©y cßn l¹i x¬ x¸c. §Êt nãng. Khãi ®en vËt vê tõng côm trong kh«ng trung, che ®i nh÷ng g× tõ xa. C¸c anh cao x¹ cã nh×n thÊy chóng t«i kh«ng ? Ch¾c cã, c¸c anh Êy cã nh÷ng c¸i èng nhßm cã thÓ thu c¶ tr¸i ®Êt vµo tÇm m¾t. T«i ®Õn gÇn qu¶ bom. C¶m thÊy cã ¸nh m¾t c¸c chiÕn sÜ dâi theo m×nh, t«i kh«ng sî n÷a. T«i sÏ kh«ng ®i khom. C¸c anh Êy kh«ng thÝch c¸i kiÓu ®i khom khi cã thÓ cø ®­êng hoµng mµ b­íc tíi.
[…] T«i dïng xÎng nhá ®µo ®Êt d­íi qu¶ bom. §Êt r¾n. Nh÷ng hßn sái theo tay t«i bay ra hai bªn. ThØnh tho¶ng l­ìi xÎng ch¹m vµo qu¶ bom. Mét tiÕng ®éng s¾c ®Õn gai ng­êi, cøa vµo da thÞt t«i. T«i rïng m×nh vµ bçng thÊy t¹i sao m×nh lµm qu¸ chËm. Nhanh lªn mét tÝ ! Vá qu¶ bom nãng. Mét dÊu hiÖu ch¼ng lµnh. HoÆc lµ nãng tõ bªn trong qu¶ bom. HoÆc lµ mÆt trêi nung nãng.
Håi cßi thø hai cña chÞ Thao. T«i nÐp ng­êi vµo bøc t­êng ®Êt, nh×n ®ång hå. Kh«ng cã giã. Tim t«i còng ®Ëp kh«ng râ. D­êng nh­ vËt duy nhÊt vÉn b×nh tÜnh, phít lê mäi biÕn ®éng chung lµ chiÕc kim ®ång hå. Nã ch¹y, sinh ®éng vµ nhÑ nhµng, ®Ì lªn nh÷ng con sè vÜnh cöu. Cßn ®»ng kia, löa ®ang chui bªn trong c¸i d©y m×n, chui vµo ruét qu¶ bom…
[…] Quen råi. Mét ngµy chóng t«i ph¸ bom ®Õn n¨m lÇn. Ngµy nµo Ýt : ba lÇn. T«i cã nghÜ tíi c¸i chÕt. Nh­ng mét c¸i chÕt mê nh¹t, kh«ng cô thÓ. Cßn c¸i chÝnh : liÖu m×n cã næ, bom cã næ kh«ng ? Kh«ng th× lµm c¸ch nµo ®Ó ch©m m×n lÇn thø hai ? T«i nghÜ thÕ, nghÜ thªm : ®øng cÈn thËn, m¶nh bom ghim vµo c¸nh tay th× kh¸ phiÒn. Vµ må h«i thÊm vµo m«i t«i, m»n mÆn, c¸t l¹o x¹o trong miÖng.
2. Vẻ đẹp của ba cô gái thanh niên xung phong
b) Nét riêng
Câu hỏi 3: Tìm những chi tiết trong bài để nêu lên nét riêng trong tính cách và tâm hồn của ba thanh niên xung phong.
- Phương Định thích ngắm mình trong gương  thiếu nữ hồn nhiên vui tươi, lãng mạn, nhạy cảm
- Nho ngồi đòi ăn kẹo  hồn nhiên,ngây thơ,thích thêu thùa, trẻ,xinh xắn
- Chị Thao đội trưởng,lớn tuổi, nhưng thấy máu là chị nhắm mắt lại  đội trưởng chững chạc, sợ máu, bình tĩnh nhưng rất táo bạo
+ Phưuong Định: nhạy cảm, lãng mạn, hay sống với những kỷ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư .
+ Nho: là cô gái trẻ ,xinh xắn, hồn nhiên, thích thêu thùa.
+ Chị Thao: Tổ trưởng, lớn tuổi, từng trải hơn, trong công việc bình tĩnh,táo bạo nhưng lại rất sợ máu và sợ vắt .
Mỗi ngưu?i có một tính cách khác nhau làm cho nhân vật hiện lên sinh động, chân thật và đáng yêu hơn.
Nghệ thuật: Miêu tả tâm lý và ngôn ngữ nhân vật
? Từ nhân vật Phương Định khiến em
nhớ tới những nhân vật nào mà em đã
được học trong chương trình Ngữ
Văn lớp 9?
=> Họ là những con người mới tiêu biểu cho lớp trẻ thời kỳ kháng chiến chống Mỹ - Dũng cảm, bất khuất, lạc quan, trong sáng.
3. Nhân vật Phương Định
- Là cô gái Hà Nội có một thời học sinh êm đềm.
- Vào chiến trưu?ng đã ba năm, vượt qua bao thử thách hiểm nghèo, giáp mặt hàng ngày với cái chết nhưung ở cô không hề mất đi sự hồn nhiên trong sáng và những mơ ư?ớc về tương lai.
- Là cô gái giàu cảm xúc, nhạy cảm, hay mơ mộng, thích hát, thích làm điệu một chút trước những chàng lính trẻ.
- Cô yêu mến, gắn bó với đồng đội, cảm phục những chiến sĩ mà cô đã gặp trên đường ra trận
- Nhạy cảm và quan tâm đến hình thức của mình: bím tóc dày, cổ cao, đôi mắt nhìn xa xăm....Nhạy cảm nhưung kín đáo giữa đám đông tưuởng nhuư kiêu kì.
Nhóm 1: Cảm nhận về ngoại hình của nhân vật?
Nhóm 2: Cảm nhận về sở thích, tính tình?
Nhóm 3: Tìm những biểu hiện về hành động, suy nghĩ trong công việc của nhân vật?
Nhóm 4: Tìm những biểu hiện trong tình cảm của nhân vật
Thảo luận
1 phút 30 giây
Trả lời câu hỏi
Câu 1: * Lµ mét c« g¸i Hµ Néi, cã ngo¹i h×nh kh¸ ®Ñp: hai bÝm tãc dµy mÒm, cæ cao, ®«i m¾t nh×n xa x¨m.
=> Nh¹y c¶m, quan t©m ®Õn h×nh thøc cña m×nh.
Cõu 2:* Thân thiết, gắn bó với những người đồng đội, cảm phục các chiến sĩ: lo lắng cho Nho và Thao đi phá bom, chăm sóc Nho chu đáo khi bị thương => giàu tình cảm
Câu 3: +Khi ®Õn gÇn qu¶ bom: c¶m thÊy cã ¸nh m¾t c¸c chiÕn sÜ ...t«i kh«ng sî n÷a, sÏ kh«ng ®i khom...
+ Khi ®µo ®Êt ®Æt m×n ph¸ bom: thÊy gai ng­êi khi kÒ s¸t víi c¸i chÕt, nghÜ tíi c¸i chÕt..mê nh¹t, kh«ng cô thÓ
+ Khi chê bom næ: Tim t«i ®Ëp kh«ng râ, c¨ng th¼ng sau khi ch©m ngßi næ.
Câu 4: * Th©n thiÕt, g¾n bã víi nh÷ng ng­êi ®ång ®éi, c¶m phôc c¸c chiÕn sÜ: lo l¾ng cho Nho vµ Thao ®i ph¸ bom, ch¨m sãc Nho chu ®¸o khi bÞ th­¬ng => giµu t×nh c¶m
3. Nhân vật Phương Định
* Tâm trạng khi ở trong hang chờ Nho, Thao trở về:
?Tìm hiểu diễn biến tâm trạng của Phương định khi ở trong hang chờ Nho, Thao đi phá bom trở về?
+Căng thẳng, lo lắng cho đồng đội: ” Thời gian...quay về ” ; Gắt gỏng với đội trưởng
+Vô cùng sốt ruột : ” Không có gì cô đơn... vững vậy ”
+Vui sướng, thích thú khi hai bạn được công binh chi viện: ” Bỗng dưng... thích thú ”
 Tình đồng đội cao cả dồn tâm sức cho công việc.
+Căng thẳng, lo lắng cho đồng đội: ” Thời gian...quay về ” ; Gắt gỏng với đội trưởng
+Vô cùng sốt ruột : ” Không có gì cô đơn... vững vậy ”
+Vui sướng, thích thú khi hai bạn được công binh chi viện: ” Bỗng dưng... thích thú ”
 Tình đồng đội cao cả dồn tâm sức cho công việc.
* Tâm trạng khi trực tiếp phá bom nổ chậm
?Tâm trạng của Phương Định trong một lần phá bom?
+ ”Tôi đến gần quả bom...bước tới ”, ” Tôi dùng...nung nóng ”
Mặc dù đó là công việc quen thuộc nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm, bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc nhọn hơn, hành động thận trọng hơn, với cảm giác căng thẳng chờ bom nổ.  dồn tâm sức cho công việc.
+ ”Tôi đến gần quả bom...bước tới ”, ” Tôi dùng...nung nóng ”
Mặc dù đó là công việc quen thuộc nhưng mỗi lần vẫn là một thử thách. Ở bên quả bom, kề sát với cái chết im lìm, bất ngờ, từng cảm giác của con người cũng trở nên sắc nhọn hơn, hành động thận trọng hơn, với cảm giác căng thẳng chờ bom nổ.  dồn tâm sức cho công việc.
3. Nhân vật Phương Định
* Tâm trạng khi cơn mưa đá bất ngờ ập đến
? Tâm trạng khi cơn mưa đá bất ngờ áo đến?
-Tâm trạng khi cơn mưa đá bất ngờ áo đến:
+Vui thích cuống cuồng ”Những niềm vui...tràn đầy”
+Gợi lên nỗi nhớ về tình thương và kỉ niệm: ” Mà tôi....trên đầu ”
-Tâm trạng khi cơn mưa đá bất ngờ áo đến:
+Vui thích cuống cuồng ”Những niềm vui...tràn đầy”
+Gợi lên nỗi nhớ về tình thương và kỉ niệm: ” Mà tôi....trên đầu ”
Ô CỬA BÍ MẬT
Bài thơ sử dụng ngôi kể thứ mấy. Nhân vật nào trong truyện là người kể
Câu chuyện xoanh quanh những nhân vật trung tâm nào
Nêu nhận xét ngắn gọn về nghệ thuật khắc họa tâm lí nhân vật
3
4
2
1
Nhân vật nào là nhân vật hồn nhiên trong sáng đặc biệt là yêu thích ca hát
TRÒ CHƠI AI NHANH HƠN
Luật chơi: Chia lớp thành 2 đội. Mỗi đội cử ra 4 bạn tham gia trò chơi
Bạn thứ nhất sẽ đọc câu hỏi, bạn thứ 2 tranh thủ tìm câu trả lời, bạn thứ 3 và bạn thứ tư cùng nhau làm câu hỏi
Trong đó 2 thùng chứa câu hỏi và thùng chứa ngôi sao may mắn
Mỗi đội trả lời đúng được 10 điểm
Câu hỏi: Qua bài học em hãy nêu tóm tắt nghệ thuật của toàn bài
Trả lời: -Sử dụng ngôi kể thứ nhất, lựa chọn nhân vật người kể chuyện đồng thời là nhânvật trong truyện.
-Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật đặc sắc bằng miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.
-Có lời trần thuật, lời đối thoại tự nhiên.
Câu hỏi: Trình bày ý nghĩa câu chuyện em đã học?
Trả lời: Truyện ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt.
4. Nghệ thuật
: -Sử dụng ngôi kể thứ nhất, lựa chọn nhân vật người kể chuyện đồng thời là nhânvật trong truyện.
-Nghệ thuật khắc hoạ nhân vật đặc sắc bằng miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vật.
-Có lời trần thuật, lời đối thoại tự nhiên.
5. Ý nghĩa
Truyện ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của ba cô gái thanh niên xung phong trong hoàn cảnh chiến tranh ác liệt.
Bài tập C?ng c?
Lựa chọn chữ cái đứng đầu câu trả lời mà em cho đúng nhất.
1. Những biện pháp nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn " Những ngôi sao xa xôi" là gì?
A. Truyện sử dụng ngôi kể thứ nhất qua lời nhân vật chính, miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, chân thực.
B. Cách kể chuyện tự nhiên qua giọng điệu phù hợp tâm lí nhân vật, qua ngôn ngữ sinh động, trẻ trung.
C. Cốt truyện phức tạp, nhiều tình huống đặc sắc.
D. Đáp án A và B.
D
2. Nội dung khái quát của truyện ngắn "Những ngôi sao xa xôi" là gì?
Ca ngợi tâm hồn trong sáng, mơ mộng, hồn nhiên của các cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Ca ngợi tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
Ca ngợi những cô gái trẻ Hà Nội thanh lịch, lóng mạn.
Ca ngợi lòng dũng cảm, tinh thần trách nhiệm trong công việc và tinh thần đồng đội của các cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn.
B

Khoảng trời hố bom
Lâm Thị
Mỹ Dạ
IV. Luyện tập
Võ Thị Tần
Võ Thị Hà
Dài tưởng niệm
Nhà bia tưởng niệm
Ngã ba Dồng Lộc trong chiến tranh
B�i 1: Qua tác phẩm, em có suy nghĩ gì về đất nước, con người Việt Nam và trách nhiệm của tuổi trẻ hiện nay ?
III. Luyện tập.
Bài 3:
Sưu tầm các bài thơ, bài hát ca ngợi thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ?
- Bài thơ về tiểu đội xe không kính .
- Bài hát: Cô gái mở đường
? Vì sao tác giả lại đặt tên truyện là " Những ngôi sao xa xôi"?
? Truyện " Những ngôi sao xa xôi " cho em những hiểu biết gì về cuộc sống tâm hồn của những cô gái thanh niên xung phong nói riêng, của thế hệ trẻ Việt nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ ?
? Em cã thuéc bài thơ, đoạn thơ nµo viết về thế hệ trẻ ViÖt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước ?
Một số vần thơ cho các em tham khảo:
Cạnh giếng nước có bom từ trường
Em không rửa ngủ ngày chân lấm
Ngày em phá nhiều bom nổ chậm
Đêm nắm mơ nói mơ vang nhà.
( Gửi em – cô thanh niên xung phong- Phạm Tiến Duật)

Nếu được làm hạt giống để mùa sau
Nếu lịch sử chọn ta làm điểm tựa
Vui gì hơn làm người lính đi đầu
Trong đêm tối tim ta là ngọn lửa
( Tố Hữu)
Xẻ dọc trường sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai
( Tố Hữu)
Tôi nhìn xuống hố bom đã giết em
Mưa đọng lại một khoảnh trời nho nhỏ ( …)
Em nắm dưới đất sâu
Như khoảng trời nắm yên trong lòng đất
Đêm đêm tâm hồn em tỏa sáng
Có phải thịt da em mềm mại trắng trong
Đã hóa thành những làn mây trắng
( Lâm Thị Mỹ Dạ)
Hướng dẫn về nhà:

- Tóm tắt văn bản, học kỹ bài phân tích, học thuộc ghi nhớ trong SGK.
- Làm bài tập 2 trong SGK.
- ChuÈn bÞ chương trình địa phương phần tập làm văn.
+Giíi thiÖu mét lÔ héi t¹i Cao B»ng mµ em ®· ®­îc chøng kiÕn
Tạm biệt quý thầy cô.