Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

Giáo viên: NGUYỄN HỒNG LAM
Bộ môn: Ngữ Văn 8
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
Từ là gì?
Có những loại từ và cụm từ nào?
Trả lời :
- Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để đặt câu.
- Các loại từ và cụm từ là:
.Danh từ, động từ,tính từ, chỉ từ, phó từ,
số từ,lượng từ,đại từ,quan hệ từ,trî tõ, th¸n tõ,t×nh th¸i tõ
.Cụm danh từ,cụm động từ, cụm tính từ
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét



Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÕt b»ng giäng
khµn khµn cña ng­êi hót nhiÒu x¸i cò:
. Gõ đầu roi xuống đất
. cai lệ
. thét
. bằng
.giọng khàn khàn của người hút nhiÒu x¸i cò
H·y s¾p xÕp c¸c tõ vµ côm tõ trªn thµnh nh÷ng c©u v¨n ®ång nghÜa.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu:
a. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ.
b. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
gõ đầu roi xuống đất.
c. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
d. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét.
e. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
g. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
H·y chØ râ hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña c©u in ®Ëm trong ®o¹n trÝch.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
(Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)

A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
- cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sù hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chñ yÕu liªn kÕt víi c©u tr­íc vµ c©u sau

LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u tr­íc
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ kh«ng liªn kÕt
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(d)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ ®Ó nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sau
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.


Nhận xét chung
Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.

… giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.
-b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc
cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn
cña c¸c nh©n vËt.




cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng
 cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.
-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng
→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc.
→ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
Ng÷ liÖu 2
a)Tre gi÷ lµng,gi÷ n­íc,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn.
B T T B B B T T
b)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn,gi÷ lµng, gi÷ n­íc.

c)Tre gi÷ lµng,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.
→ c¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
-Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
- a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.
- b. TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt.
Ng÷ liÖu 2
- C¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao
h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.
TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ :
- ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,…)
- NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng.
- Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n.
- §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.
Tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu:
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt độn
-b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt
Ng÷ liÖu 2
-c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao
h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m
III.Ghi nhí1,2 /SGK/112


LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.LÝ thuyÕt
B. LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc.
T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.
a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung…

b. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!
Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t
N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t
ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...


c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn:
- MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.

Chỉ rõ hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu sau:
Thể hiện thứ tự trước sau của hoạt động.
Nhấn mạnh đặc điểm của sự vật.
Tạo nhịp điệu hài hoà uyển chuyển.
Thể hiện thứ bậc quan trọng của sự vật.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
Nhận xét ngữ liệu /sgk
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
.Nhận xét ngữ liệu /sgk
Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động
-b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt
Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m
III.Ghi nhí/SGK/112
B LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc
C.Cñng cè
Hướng dẫn về nhà:

- Học kĩ các mục ghi nhớ.
- Đặt 5 câu trần thuật có tác dụng nhấn mạnh
hình ảnh, đặc điểm của sự vật.
cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh
đã chú ý lắng nghe