Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

Bài cũ: Việc thay đôỉ trật tự từ trong câu nhằm mục đích gì?
Tiết 119:
Lựa chọn
trật tự từ trong câu
Xác định mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái ở các cụm từ in đậm:
a, Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta )
=> Thể hiện thứ tự của các công việc cần phải làm để cổ vũ, động viên và phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân.

b, Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
=> Thể hiện thứ tự các việc chính, việc phụ hoặc việc thường xuyên

2. Nhận xét cách viết những cụm từ in đậm ở đầu câu
a, Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng đến đi ở tù. ở tù thì hắn coi là thường
( Nam Cao, Chí Phèo )
=> Lặp lại "ở tù" => tạo liên kết câu
b, Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cấch mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.
( Theo Nguyễn Đăng Mạnh,
Nhà văn Vịêt Nam hiện đại Chân dung và phong cách )

=> "Vốn từ vựng ấy" => tạo liên kết câu

c, Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:
Chả Mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một con trâu và một thúng gạo , ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh liệu việc đó.
( Em bé thông minh )
=> "Còn một con trâu và một thúng gạo" => tạo liên kết câu

3. Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu sau:
a, Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia
Dừng chân đứng lại, trời non nước,
Một mãnh tình riêng ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan, Qua đèo Ngang )
=> Đảo trật tự thông thường để nhấn mạnh tâm trạng man mác buồn.

b, Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài trênđỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vưon tới
Lá nguỵ trang reo với gió đèo.
( Tố Hữu, Lên Tây Bắc )
=>Đảo trật tự thông thường để nhấn mạnh vẽ đẹp của hình ảnh anh bộ đội.

4.a. Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.
b. Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa .
Bỗng một chú châu chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hang chợt im tiếng ồn ào././ Người ngợm anh Bọ Ngựa cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí )
Nhận xét: Để nhấn mạnh sự ngạo nghễ vô lối của nhân vật chọn câu (b) là thích hợp nhất.
5. Cách sắp xếp của tác giả là hợp lí vì:
Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tưọng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
Xanh: màu sắc, đặc điểm về hình thức dễ nhận thấy.
Nhũn nhặn: tính khiêm tốn, cần thời gian tìm hiểu
Ngay thẳng: phẩm chất tốt đẹp, cần nhiều thời gian tìm hiểu hơn.
Thuỷ chung: phẩm chất tốt đẹp, cần thử thách mới biết.
Can đảm: Phẩm chất tốt đẹp, cũng phải qua thử thách.


Bài tập về nhà: Bài tập 6/124