Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

Kiểm tra bài cu

Việc thay đôỉ trật tự từ trong câu nhằm mục đích gì?
Trật tự từ trong câu có thể:
-Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật hiện tượng, hoạt động, đặc điểm( như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,…)
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
- Liên kết với những câu khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm của lời nói.
Tiết 119:
Lựa chọn
trật tự từ trong câu
Bài 1.Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
( Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

b) Gần đến ngày giỗ đầu thầy tôi, mẹ tôi ở Thanh Hoá vẫn chưa về. Trong đó nghe đâu mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )

a). giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
=> Thể hiện thứ tự của các công việc cần phải làm để cổ vũ, động viên và phát huy tinh thần yêu nước của nhân dân.


b).mẹ tôi đi bán bóng đèn và những phiên chợ chính còn bán cả vàng hương nữa.
=> Thể hiện thứ tự các việc chính, việc phụ hoặc việc thường xuyên


2. Vỡ sao cỏc c?m t? in d?m du?c d?m duúi dõy du?c d?t ? d?u cõu
a, Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng đến đi ở tù. ở tù thì hắn coi là thường
( Nam Cao, Chí Phèo )
b, Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cấch mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.
( Theo Nguyễn Đăng Mạnh,
Nhà văn Vịêt Nam hiện đại Chân dung và phong cách )


a) Cùng lắm, nó có giở quẻ, hắn cũng đến đi ở tù. ở tù thì hắn coi là thường
Lặp lại "ở tù" => tạo liên kết câu

b) Nguyễn Tuân có một kho từ vựng hết sức phong phú mà ông đã cần cù tích luỹ. Vốn từ vựng ấy, trước Cách mạng tháng Tám, ông thường dùng để chơi ngông với đời.

Lặp lại "Vốn từ vựng ấy" => tạo liên kết câu


3. Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu sau:
a) Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia
Dừng chân đứng lại, trời non nước,
Một mãnh tình riêng ta với ta.
( Bà Huyện Thanh Quan, Qua đèo Ngang )

a) Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia

=> Đảo trật tự thông thường để nhấn mạnh tâm trạng man mác buồn.

Bài 5. Liệt kê các khả năng sắp xếp trật tự từ trong bộ phận câu in đậm ở ví dụ sau:
Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tưọng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
Cho biết vì sao tác giả lựa chọn trật tự từ như vậy
5. Bài 5
Cây tre Việt Nam! Cây tre xanh, nhũn nhặn, ngay thẳng, thuỷ chung, can đảm. Cây tre mang những đức tính của người hiền là tưọng trưng cao quý của dân tộc Việt Nam.
(Thép Mới, Cây tre Việt Nam)
Tác giả lựa chọn trật tự từ như vậy là hợp lí:
-Xanh: màu sắc, đặc điểm về hình thức dễ nhận thấy.
Nhũn nhặn: tính khiêm tốn, cần thời gian tìm hiểu
Ngay thẳng: phẩm chất tốt đẹp, cần nhiều thời gian tìm hiểu hơn.
Thuỷ chung: phẩm chất tốt đẹp, cần thử thách mới biết.
Can đảm: Phẩm chất tốt đẹp, cũng phải qua thử thách.


Giải thích sự khác nhau giữa cặp cụm từ sau:
ăn ít –ít ăn
Việc thay đổi trật tự từ trong cụm từ dẫn đến sự thay đổi về ý nghĩa.
- ăn ít: nói đến lượng thức ăn được đưa vào cơ thể
- ít ăn: nói đến số lần ăn trong một khoảng thời gian
Bài 6.Viết một đoạn văn ngắn về đề tài sau:
Lợi ích của đi bộ đối với việc mở rộng hiểu biết thực tế.

Giải thích cách sắp xếp trật tự từ ở một câu trong đoạn văn đã viết.
Cách sắp xếp trật tự từ của các từ in đậm trong ví dụ sau thể hiện điều gì:
Thằng bé con anh Chẩn ho rũ rượi, ho như xé phổi, ho không còn khóc được.
( Nam Cao)
Mức độ ho tăng dần
Bài 1.Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ giữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?

c. Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em liền bảo cha:
Chả Mấy khi được lộc vua ban, cha cứ thưa với làng giết thịt hai con trâu và đồ hai thúng gạo nếp để mọi người ăn một bữa cho sướng miệng. Còn một con trâu và một thúng gạo, ta sẽ xin làng làm phí tổn cho cha con ta trẩy kinh liệu việc đó.
( Em bé thông minh )
=> "Còn một con trâu và một thúng gạo" => tạo liên kết câu

3. Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong các câu sau:
b) Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
Bóng dài trênđỉnh dốc cheo leo
Núi không đè nổi vai vưon tới
Lá nguỵ trang reo với gió đèo. ( Tố Hữu, Lên Tây Bắc )
Rất đẹp hình anh lúc nắng chiều
=>Đảo trật tự thông thường để nhấn mạnh vẽ đẹp của hình ảnh anh bộ đội.
Bài 4. Các câu (a) và (b) sau đây có gì khác nhau? Chọn câu thích hợp điền vào chỗ trống
a)Tôi thấy một anh Bọ Ngựa trịnh trọng tiến vào.
b) Tôi thấy trịnh trọng tiến vào một anh Bọ Ngựa .
Bỗng một chú Châu Chấu Ma đang nhảy nhót khoe tài quanh các nàng Cào Cào, vội né giạt về một bên. Rồi trong cửa hang chợt im tiếng ồn ào././ Người ngợm anh Bọ Ngựa cũng bình thường thôi, nhưng chưa hiểu sao anh làm ra lối quan dạng đến thế, anh đi cứ chân nhấc từng bước cao ngang đầu gối kiểu bước chân ngỗng, cách thức rất ta đây kẻ giờ và hách dịch.
( Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí )
Nhận xét: Để nhấn mạnh sự ngạo nghễ vô lối của nhân vật chọn câu (b) là thích hợp nhất.