Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ
VỀ THAM DỰ THAO GIẢNG CỤM
GV: Tụ H? Ng?c
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi:
Lượt lời trong hội thoại là gì ?

Trong hội thoại để giữ lịch sự ta cần phải làm gì ?
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét



Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng
khµn khµn cña ng­êi hót nhiÒu x¸i cò:
. Gõ đầu roi xuống đất
. cai lệ
. thét
. bằng giọng khàn khàn của người hút nhiÒu x¸i cò
H·y s¾p xÕp c¸c tõ vµ côm tõ trªn thµnh nh÷ng c©u v¨n ®ång nghÜa.
gõ đầu roi xuống đất,
Cai lệ
bằng giọng
thét
khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.
Cai lệ
cai lệ
cai lệ
gõ đầu roi xuống đất,
gõ đầu roi xuống đất.
gõ đầu roi xuống đất.
thét
thét.
Thét
bằng giọng
Bằng giọng
bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều
khàn khàn của người hút
khàn khàn của người
hút nhiều xái cũ,
nhiều xái cũ,
xái cũ,
Bằng giọng
khàn khàn của người hút nhiều
gõ đầu roi xuống đất,
cai lệ
Gõ đầu roi xuống đất,
bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ,
cai lệ
thét.
xái cũ
thét.
-Có 6 cách thay đổi trật tự, mà không làm thay đổi nghĩa của câu :
Hiệu quả diễn đạt của câu in đậm trong đoạn trích.
Anh D?u u?n vai ngỏp d�i m?t ti?ng.U? o?i, ch?ng tay xu?ng ph?n, anh v?a rờn v?a ng?ng d?u lờn.Run r?y c?t bỏt chỏo, anh m?i k? v�o d?n mi?ng, cai l? v� ngu?i nh� lớ tru?ng dó s?m s?p ti?n v�o v?i nh?ng roi song, tay thu?c v� dõy th?ng.
Gừ d?u roi xu?ng d?t, cai l? thột b?ng gi?ng kh�n kh�n c?a ngu?i hỳt nhi?u xỏi cu:
- Th?ng kia ! ễng tu?ng m�y ch?t dờm qua,cũn s?ng d?y �? N?p ti?n suu ! Mau!
(Ngô Tất Tố- Tắt đèn)
Nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để
tạo liên kết câu.

I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sù hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.

Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ Chủ yếu liên kết với câu trước và câu sau.

LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ ChØ liªn kÕt víi c©u tr­íc
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ kh«ng liªn kÕt
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(d)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ ĐÓ nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sau
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.
Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.

Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Nhận xét chung gì về cách sắp xếp trật từ trong câu :
*Ghi nhớ: SGK.111
Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
Bài tập c?ng c? phần I: Thay đổi trật tự từ bằng nhiều cách khác nhau
NÓ
BẢO
SAO
KHÔNG
ĐẾN
?Nó bảo không đến sao?
? Nó bảo đến không sao.
? Nó sao bảo không đến?
? Nó sao đến bảo không?
? Nó không đến bảo sao?
? Sao không đến bảo nó?
? Sao không bảo nó đến?
? Sao đến không bảo nó?
? Sao đến, nó bảo không?
? Không đến, sao bảo nó?
? Không bảo, sao nó đến?
? Đến nó bảo: "Không sao"
I.Nhận xét chung
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét :
*Ngữ liệu 1:
a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.

… giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.
b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc
cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn
cña c¸c nh©n vËt.




cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng
 cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.
-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng
→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc.
→ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
Ng÷ liÖu 2
a)Tre gi÷ lµng, gi÷ n­íc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn.
B T T B B B T T
b)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ n­íc.

c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.
→ Cách viết (của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
-Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
*Ngữ liệu 1
a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.
b. Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật.
*Ngữ liệu 2
-Cách a có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
*Ghi nhớ : SGK/112
TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ :
- ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,…)
- NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng.
- Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n.
- §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.
Những tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu
I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để tạo liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
*Ngữ liệu 1:
a.Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.
b.Trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật.
*Ngữ liệu 2 :
-Cách a (cách viết của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.
*Ghi nhớ 2 : SGK/112

Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.
II.
III. LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc.
T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.
a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung…

b. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!
Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t
N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t
ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...


c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn:
- MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Bài tập củng cố phần II
Trời xanh thẳm, biển cũng xanh thẳm như dâng cao chắc nịch. Trời rải mây trắng bạc, biển mơ màng dịu hơn sương. Trời âm u màng mưa, biển xám xịt nặng nề. Trời ầm ầm giông gió, biển đục ngầu, giận dữ.
(Vũ Tú Nam)
Việc sắp xếp vị trí từ ngữ trong đoạn trích trên có tác dụng gì ?
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng.
- Nhấn mạnh sự vật được nói đến.
- Liên kết câu trong đoạn văn.
I- Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét :
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để tạo liên kết câu.
*Ghi nhí 1: SGK/111
II- Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
*Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động
-b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt
*Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m
*Ghi nhí 2: SGK/112
III- LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
1/ Bài vừa học :
Xem lại nội dung bài đã học.
Học kĩ các mục ghi nhớ.
Hoàn thành bài tập + Đặt 5 câu trần thuật có tác dụng nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật.
2/ Soạn bài : Lựa chọn trật tự từ trong câu (Luyện tập)
-Xem kĩ yêu cầu các bài tập SGK/ 122 – 124.
-Làm trước BT1, 2.
Quý thầy cô và các em học sinh
Xin chân thành cảm ơn
An Giang