Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

GIÁO VIÊN: NGUYỄN THỊ OANH
Chào mừng các thầy giáo cô giáo về dự giờ môn
Ngữ Văn lớp 8C
Kiểm tra bài cũ

Lượt lời trong hội thoại là gì ?

Trong hội thoại để giữ lịch sự ta cần phải làm gì ?
GIÁO VIÊN: NGUYỄN THỊ OANH
TIẾT 114:
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ
TRONG CÂU
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I.Nhận xét chung
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét


Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thÐt b»ng giäng khµn khµn cña ng­êi hót nhiÒu x¸i cò:
. Gõ đầu roi xuống đất
. cai lệ
. thét
. bằng giọng khàn khàn của người hút nhiÒu x¸i cò
H·y s¾p xÕp c¸c tõ vµ côm tõ trªn thµnh nh÷ng c©u v¨n ®ång nghÜa.
Gừ d?u roi xu?ng d?t, cai l? thột b?ng gi?ng kh�n kh�n c?a m?t ngu?i hỳt nhi?u xỏi cu:
(1)Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ.
(2)Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
(3)Thét bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
(4)Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
(5)Bằng giọng khàn khàn của một người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
(6)Gõ đầu roi xuống đất,
bằng giọng khàn khàn của một người
hút nhiều xái cũ,
cai lệ thét.
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
(Ngô Tất tố- Tắt đèn)
Nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ và để
tạo liên kết câu.
LÇn lư­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®ư­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(1) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ Chủ yếu liên kết với câu trước và câu sau.

LÇn l­ưît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®ư­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(2) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ ChØ liªn kÕt víi c©u tr­ưíc
LÇn lư­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®ư­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(3)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ kh«ng liªn kÕt
LÇn lư­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­ưîc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(4)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn lư­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®ư­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(5)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
Lần lượt thay thế câu in đậm bằng các câu vừa sắp xếp được và nhận xét tác dụng của sự thay đổi ấy?

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(6)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ Để nhấn mạnh sự hung hãn và liên kết với câu sau.
*Ghi nhớ: SGK.111
- Lựa chọn trật tự từ là cách sắp xếp trật tự từ trong một câu.
Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng.
- Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
.
Cho các từ và cụm từ sau, sắp xếp thành các câu khác nhau và rút ra nhận xét:
A, bà, người đàn bà đảm đang, Tú
B, tôi, nó, đánh.
Có thể sắp xếp thành các câu sau:
A1, Bà Tú người đàn bà đảm đang.
A2, Tú bà người đàn bà đảm đang.
B1, Nó đánh tôi.
B2, Tôi đánh nó.
B3, Nó, tôi đánh.
B4, Tôi, nó đánh.

Nhóm 1: “…cai lệ giật phắt cái dây thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
Chị Dậu xám mặt, vội đặt con xuống dưới đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn”.
Nhóm 2: “…cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước, dây thừng”
Nhóm 3: “…tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giứ đồng lúa chín”
Nhóm 4: “Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ
Xanh om cổ thụ tròn xoe tán
Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ”
Trật tự từ in đậm trong những bộ phận in đậm dưới đây thể hiện điều gì?
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét :






-> Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.

… giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.











-> TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn
cña c¸c nh©n vËt.

cai lÖ vµ ng­ưêi nhµ lÝ trư­ëng
 cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.
-roi song, tay thư­íc vµ d©y thõng
→ cai lÖ: mang roi song, ®i trư­íc.
→ ng­ưêi nhµ lÝ trư­ëng: mang tay thư­íc vµ d©y thõng, ®i sau.
a)Tre gi÷ lµng, gi÷ n­ưíc, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn.
b)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ lµng, gi÷ n­ưíc.

c)Tre gi÷ lµng, gi÷ m¸i nhµ tranh, gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ nư­íc.

→ Cách viết (của tác giả) có hiệu quả diễn đạt cao hơn, vì có sự hài hòa về ngữ âm.

D,
“Khen ai khéo vẽ cảnh tiêu sơ
Xanh om cổ thụ tròn xoe tán
Trắng xóa tràng giang phẳng lặng tờ”


-> Trật tự từ nhấn mạnh đặc điểm của sự vật: Màu xanh của cây cổ thụ và màu trắng tràng giang.
*Ghi nhớ : SGK/112
TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ :
- ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ư thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ngư­êi nãi,…)
- NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­ưîng.
- Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n.
- §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.

III. LuyÖn tËp
KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.

b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña non sông mới được giải phóng.
T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­ươc và để làm nổi bật thái độ bất cần, không sợ hãi của cô gái.
a.Bµ Trư­ng, Bµ TriÖu,TrÇn Hư­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung…

b. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!
Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t
N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t
ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­ưíc B×nh Ca...


c.-Ấy còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn:
- MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
Bài tập vận dụng:
Cho các cụm từ: chị Dậu, hoảng hốt, bồng cả 2 con đứng dậy, sắp xếp thành các câu khác nhau mà nghĩa không thay đổi, phân tích tác dụng của việc sắp xếp ấy?

2. Viết một đoạn văn nghị luận với chủ đề tự chọn từ 3-5 câu, giải thích cách sắp xếp trật tự từ trong một vài câu cụ thể?
1, Có thể sắp xếp thành các câu sau:
A, Chị Dậu hốt hoảng bồng cả hai con đứng dậy.( Miêu tả sự việc theo thứ tự một cách bình thường)
B, Hoảng hốt, chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy.(nhấn mạnh trạng thái hành động của chị Dậu).
C, Chị Dậu bồng cả hai con đứng dậy, hoảng hốt.(Nhấn mạnh vào chủ thể của hành động)
* HDTH:
Học thuộc ghi nhớ .
Gi?i thớch cỏch s?p x?p tr?t t? t? trong m?t cõu van, cõu tho c? th?.
Soạn b�i sau.
Thân ái chào các thầy cô và các em
Chúc các thầy cô và các em công tác tốt và học giỏi