Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

Chào mừng
Quý thầy cô và các em học sinh
Giáo Viên: Võ Mỹ Lệ
Kiểm tra bài cũ
1) Em hiểu gì về lượt lời trong hội thoại ?
Trong hoäi thoaïi, ai cuõng ñöôïc noùi. Moãi laàn coù moät ngöôøi tham gia hoäi thoaïi noùi ñöôïc goïi laø moät löôït lôøi.
2) Trong h?i tho?i chỳng ta c?n chỳ ý di?u gỡ?
? +Noựi ủuựng lửụùt lụứi, khoõng ngaột lụứi ngửụứi khaực? laứ laộng nghe, thaỏu hieồu, toõn troùng ngửụứi khaực.
+Hoaởc boỷ lửụùt lụứi (im laởng) nhử moọt caựch bieồu loọ thaựi ủoọ.
*Em coự chuaồn bũ baứi mụựi khoõng? Baứi mụựi, hoõm nay,em hoùc laứ baứi gỡ? ẹoaùn trớch naứo ủửụùc ủửa ra ủeồ tỡm hieồu ụỷ baứi hoùc mụựi?
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
(Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)
Tiết 114. LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. Nhận xét chung
* Cách thay đổi trật tự từ trong câu in đậm ( trích Tắt đèn-Ngô Tất Tố SGK/110-111).
…Run rẩy …đến miệng, cai lệ … roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn

khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
(1)
(2)
(3)
(4)
*Ghi nhớ: SGK.111
Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
+ Trật tự từ: cách sắp xếp từ ngữ trong một câu.
+ Trật tự từ trong câu in đậm:
 Nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ.
 Liên kết câu: Câu trước ( roi ), câu sau ( thét ).
=> Thay đổi trật tự từ - > hiệu quả diễn đạt khác nhau -> lựa chọn.
II-Tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ:
1)-Các do?n trích"Tắt đèn" của Ngô Tất Tố:
a/-"Đùng đùng, cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.
2)-Cách nói của nhà văn Thép Mới:
?Đảm bảo được sự hài hòa về ngữ âm c?a l?i nĩi.
?Thứ tự trước sau của hoạt động.
?Thứ tự trước sau của hoạt động.
b/- ".cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
?.Thứ tự tương ứng với trật tự từ đứng trước.
*Ghi nhớ : SGK/112
TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ :
- ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, hiện tượng ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù trước sau cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,…)
- NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng.
- Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n.
- §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.
c/ "Mật thám tôi cũng chả sợ,đội con gái tôi cũng chả cần.

III-Luyện tập:
* BT1:Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong các trường hợp (a,b,c-SGK/112,113).
a/ "BàTrưng, BàTriệu. Trần Hưng Đạo, Lê Lợi,Quang Trung."

b/ - "Đẹp vô cùng,Tổ quố ta ơi!"
?Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện.
?Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm cho lời nói.
?Liên kết chặt chẽ với câu trước.
- ".hò ô tiếng hát"
?Nhấ�n mạnh vẻ đẹp của non sông ta mới được giải phóng.
* BT2:Phân tích tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong một số câu văn,câu thơ sau.
a)- "D?u lịng hai ? t? nga
Th�y Ki?u l� ch?,em l� Th�y V�n." (Nguy?n Du)
?Sắp xếp theo thứ t? nh?t d?nh c?a s? v?t,hi?n tu?ng.
b/- "Cùng lắm,nó có giở quẻ,hắn cũng chỉ đến đi ở tù.Ở tù thì hắn coi là thường". (Nam Cao, Chí Phèo)
?Liên kết chặt chẽ với câu trước.
c/-"Th? c?a nĩ,ngu?i ta gi?.Hình c?a nĩ,ngu?i ta d� ch?p r?i."
(Nam Cao)
?Nhấn mạnh,nêu b?t t?m quan tr?ng của th? và hình.
*ẹoaùn vaờn tham khaỷo:"Ta�m quan troùng cuỷa vieọc hoùc taọp".
ẹoỏi vụựi con ngửụứi, hoùc taọp laứ moọt vieọc voõ cuứng quan troùng./Nhụứ coự hoùc taọp,con ngửụứi mụựi coự hieồu bieỏt saõu hụn,roọng hụn nhửừng ủie�u ca�n thieỏt./Hoùctaọp coứn giuựp con ngửụứi coự moọt tửụng lai tửụi ủeùp,moọt nghe� nghieọp vửừng chaộc ủeồ bửụực vaứo ủụứi./Do ủoự,moói ngửụứi chuựng ta haừy tớch cửùc hoùc taọp:Hoùc aờn,hoùc noựi.hoùc goựi,hoùc mụỷ.Coự nhử theỏ chuựng ta mụựi coự theồ vửừng loứng,yeõn vui trong cuoọc soỏng.


* BT 3: Giải thích:
+ Câu 2: Cụm từ “ sâu hơn, rộng hơn” hài hòa về ngữ âm, liên kết câu.
+ Câu 4: “ Học ăn, học nói, học gói, học mở” sắp xếp theo thứ tự nhất định của các loại học, liên kết câu.
Hướng dẫn HS học bài ở nhà và chuẩn bị bài mới
1/ Hướng dẫn tự học:
Giải thích cách sắp xếp trật tự từ trong một câu văn, câu thơ cụ thể.
2/ CBBM: Trả bài Tập làm văn số 6.
-Xem lại cách làm bài nghị luận chứng minh, giải thích và đoạn văn trình bày luận điểm.
-Nhớ lại bài làm và đối chiếu kiến thức đã học, tự đánh giá xem bài mình đạt ở mức độ nào để tiết sau học tiết trả bài Tập làm văn số 6.

Quý thầy cô và các em học sinh
Xin chân thành cảm ơn
An Giang