Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

TIE�T 117
L?A CH?N TR?T T? T? TRONG C�U
Kiểm tra bài cũ
Hãy xếp các dòng dưới đây theo một trật tự hợp lí để tạo thành cuộc hội thoại giữa người cha và người con?
1. Im thằng này ! … Để cho người ta dặn nó. Mua độ hai xu chè
2 . Ít nhất phải năm xu. Mua ít nó không có tiền trả lại.
3 . Rầy hai xu, hàng chè nó chả bán thì sao…
4 . Hai xu không bán, thì mấy xu mới bán?
5 . Một ngàn ấm …Ông lão cả đời không đi chợ, cứ tưởng chè rẻ lắm.
6. Thì mua cả năm xu vậy. Năm xu thì nấu được mấy ấm?
1-3-4-2-6-5
Thế nào là hành vi “cướp lời”?
Nói tranh lượt lời của người khác.
Nói khi người khác đã kết thúc lượt lời
của người đó.
C. Nói khi người khác chưa kết thúc lượt lời
của người đó.
D. Nói xen vào khi người khác không yêu cầu
ĐA: C
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét



Gâ ®Çu roi xuèng ®Êt, cai lÖ thét b»ng giäng
khµn khµn cña ng­êi hót nhiÒu x¸i cò:
. Gõ đầu roi xuống đất
. cai lệ
. thét
. bằng
.giọng khàn khàn của người hút nhiÒu x¸i cò
H·y s¾p xÕp c¸c tõ vµ côm tõ trªn thµnh nh÷ng c©u v¨n ®ång nghÜa.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu:
a. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ.
b. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
gõ đầu roi xuống đất.
c. Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
d. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét.
e. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,
gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
g. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
H·y chØ râ hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cña c©u in ®Ëm trong ®o¹n trÝch.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
(Ng« TÊt Tè- T¾t ®Ìn)

A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
- cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sù hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.

LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(a) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chñ yÕu liªn kÕt víi c©u tr­íc vµ c©u sau

LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(b) Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u tr­íc
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy.

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(c)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất:
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ kh«ng liªn kÕt
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(d)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất,thét:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(e)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất,cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ chØ liªn kÕt víi c©u sau
LÇn l­ît thay thÕ c©u in ®Ëm b»ng c¸c c©u võa s¾p xÕp ®­îc vµ nhËn xÐt vÒ t¸c dông cña sù thay ®æi Êy

Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng.Uể oải,chống tay xuống phản,anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên.Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
(g)Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
- Thằng kia ! Ông tưởng mày chết đêm qua,còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau!
→ ®Ó nhÊn m¹nh vµ liªn kÕt víi c©u sau
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- có 6 cách thay đổi trật tự từ mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu.
Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
Trật tự từ sắp xếp khác nhau tạo ra những sắc thái nghĩa khác nhau.

Nhận xét chung
Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết ) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.

… giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu.
- Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a.Trật tự từ thể hiện thứ tự
trước sau của các hoạt động.
-b.TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc
cao thÊp vµ thø tù xuÊt hiÖn
cña c¸c nh©n vËt.




cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng
 cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.
-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng
→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc.
→ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
Ng÷ liÖu 2
a)Tre gi÷ lµng,gi÷ n­íc,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn.
B T T B B B T T
b)Tre gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn,gi÷ lµng, gi÷ n­íc.

c)Tre gi÷ lµng,gi÷ m¸i nhµ tranh,gi÷ ®ång lóa chÝn, gi÷ n­íc.
→ c¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
-Cách viết của tác giả nhằm mục đích: nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
- a. Trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động.
- b. TrËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt.
Ng÷ liÖu 2
- C¸ch a (c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao
h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m.
TrËt tù tõ trong c©u cã thÓ :
- ThÓ hiÖn thø tù nhÊt ®Þnh cña sù vËt, ho¹t ®éng, ®Æc ®iÓm (nh­ thø bËc quan träng cña sù vËt, thø tù cña ho¹t ®éng, tr×nh tù quan s¸t cña ng­êi nãi,…)
- NhÊn m¹nh h×nh ¶nh, ®Æc ®iÓm cña sù vËt, hiÖn t­îng.
- Liªn kÕt c©u víi nh÷ng c©u kh¸c trong v¨n b¶n.
- §¶m b¶o sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cña lêi nãi.
Tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu:
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU

A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
1.Tìm hiểu ngữ liệu/sgk
2.Nhận xét
Ngữ liệu 1
-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt độn
-b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt
Ng÷ liÖu 2
-c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao
h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m
III.Ghi nhí1,2 /SGK/112

LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.LÝ thuyÕt
B. LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö.
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc.
T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬.
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ "mËt th¸m’vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc.
a.Bµ Tr­ng, Bµ TriÖu,TrÇn H­ng §¹o, Lª Lîi, Quang Trung…

b. §Ñp v« cïng, Tæ quèc ta ¬i!
Rõng cä ®åi chÌ, ®ång xanh ngµo ng¹t
N¾ng chãi s«ng L«, hß « tiÕng h¸t
ChuyÕn phµ dµo d¹t bÕn n­íc B×nh Ca...


c.- ¢ý còng may cho c«, v¬ vÈn m·i ë ngoµi phè thÕ nµy mµ gÆp mËt th¸m hay ®éi con g¸i th× khèn:
- MËt th¸m t«i còng ch¶ sî, ®éi con g¸i t«i còng ch¶ cÇn.
Chỉ rõ hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu sau:


1.Hắn ho khẽ một tiếng, bước từng bước dài ra sân.
2.Nhanh như cắt, chị Dậu nắm ngay được gậy của hắn.
3.Mưa xuân trên biển thuyền yên bãi .Tôm cá chắc
đầy phiên chợ mai.
4.Trong đình, đèn thắp sáng trưng, nha lệ lính tráng, kẻ
hầu người hạ đi lại rộn ràng.



1.Thể hiện thứ tự trước sau
của hoạt động
2. Nhấn mạnh đặc điểm
của sự vật.

3. Tạo nhịp điệu hài hoà
uyển chuyển
4.Thể hiện thứ bậc quan
trọng của sự vật.
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
A.Lí thuyết
I.Nhận xét chung
Nhận xét ngữ liệu /sgk
- Cách viết của tác giả nhằm mục đích:nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ và để liên kết câu.
II.Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ
.Nhận xét ngữ liệu /sgk
Ngữ liệu 1:-a. trật tự từ thể hiện thứ tự trước sau của các hoạt động
-b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt
Ng÷ liÖu 2: c¸ch a(c¸ch viÕt cña t¸c gi¶) cã hiÖu qu¶ diÔn ®¹t cao h¬n vi cã sù hµi hoµ vÒ ngữ ©m
III.Ghi nhí/SGK/112
B LuyÖn tËp
a. KÓ tªn c¸c vÞ anh hïng d©n téc theo thø tù xuÊt hiÖn trong lÞch sö
b. NhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña tæ quèc. T¹o ra sù hµi hoµ vÒ ng÷ ©m cho khæ th¬
c. LÆp l¹i tõ vµ côm tõ “mËt th¸m”vµ “®éi con g¸i” ®Ó t¹o liªn kÕt víi c©u ®øng tr­íc
C.Cñng cè







1.Mục đích của việc lựa chọn trật tự từ trong câu là gì?
A. Thể hiện tài năng của người nói.
B. Làm cho câu trở nên sinh động và thu hút.
C. Thể hiện quan niệm của người nói về sự việc được nói
đến trong câu.
D. Làm cho sự việc được nói đến trong câu trở nên dễ
hiểu hơn.






D
Ý nghĩa của việc sắp xếp trập tự các cụm từ trong câu văn sau là gì?




“A Sử thay áo mới, khoác thêm hai vòng bạc vào cổ rồi bịt cái
khăn trắng lên đầu”. (vợ chồng A Phủ, Tô Hoài)
A. Góp phần thể hiện tính cách nhân vật.
B. Thể hiện trình tụ quan sát của người nói.
C. Thể hiện trình tự trước sau của hoạt động.
D. Nhấn mạnh sự cầu kì trong trang phục của nhân vật.



C
Hướng dẫn hs tự học ở nhà



BC: Học kĩ các mục ghi nhớ.
Ho�n th�nh b�i t?p trong vbt
Đặt 5 câu trần thuật có tác dụng nhấn mạnh hình
ảnh, đặc điểm của sự vật.
BM: Chu?n b? : L?a ch?n tr?t t? t? (TT)
Th?c hi?n cỏc b�i t?p sgk/123,124
Vi?t do?n van ng?n v? l?i ớch c?a di b? d?i v?i s?c kh?e


Cảm ơn các các em đã chú ý lắng nghe