Bài 28. Lựa chọn trật tự từ trong câu

Chào mừng quí thầy cô và các em học sinh
Câu 1: Thế nào là lượt lời trong hội thoại?
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 2: Hãy xác định lượt lời trong đoạn trích sau:

Bỗng chị Cốc từ dưới mặt nước bay lên, đến đậu gần hang tôi chừng mấy bước. Chừng rớ được món nào vừa chén xong, chị ta tìm đến chỗ mát rỉa lông, rỉa cánh và chùi mép.
Tính tôi hay nghịch ranh. Chẳng bận đến tôi, tôi cũng nghĩ mưu trêu chị Cốc. Tôi cất tiếng gọi Dế Choắt. Nghe tiếng thưa, tôi hỏi:
-Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không?
- Đùa trò gì? Em đương lên cơn hen đây! Hừ hừ…
-Đùa chơi một tí.
-Hừ…hừ…Cái gì thế?
- Con mụ Cốc kia kìa.
Dế Choắt ra cửa hé mắt nhìn chị Cốc. Rồi hỏi tôi:
- Chị Cốc béo xù đứng trước của nhà ta ấy hả?
-Ừ.
- Thôi thôi…hừ hừ… em xin vái cả sáu tay. Anh đừng trêu vào…anh phải sợ.
( Trích Bài học đường đời đầu tiên)
Tiếng Việt :
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. NHẬN XÉT CHUNG
VD:
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh vùa kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất , cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia, ông tưởng mày chết đêm qua còn sống đấy à? Nộp tiền sưu!Mau!
(1)Gõ đầu roi xuống đất , cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
(2) Cai lệ gõ đầu roi xuống đất ,thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
(3)Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ gõ đầu roi xuống đất
(4)Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ cai lệ gõ đầu roi xuống đất
(5)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ ,cai lệ gõ đầu roi xuống đất , thét :
(6)Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ gõ đầu roi xuống đất , cai lệ thét :
(7)Gõ đầu roi xuống đất , bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ cai lệ thét :

Tiếng Việt :
LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU
I. NHẬN XÉT CHUNG
VD:
Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh vùa kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.
Gõ đầu roi xuống đất , cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:
-Thằng kia, ông tưởng mày chết đêm qua còn sống đấy à? Nộp tiền sưu!Mau!
Ghi nhớ 1: Học SGK/111
Trong môt câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đều đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói ( người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
II. MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA SỰ SẮP XẾP TRẬT TỰ TỪ.
VD:
(1) Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.

(2) Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh vừa kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.

(3) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín. Tre hi sinh để bảo vệ con người.

Ghi nhớ 2: Học SGK/112
Trật tự từ trong câu có thể:
-Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vât, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói,..)
-Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.
-Liên kết câu với câu khác trong văn bản.
-Đảm bảo hài hòa về ngữ âm của lời nói.
II. LUYỆN TẬP
Giải thích lí do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm dưới đây:
a) Lịch sử ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung…Chúng ta phải ghi nhớ…..anh hùng.(Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)

b) Đẹp vô cùng Tổ Quốc ta ơi!
Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạt
Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát
Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca…( Tố Hữu, Ta đi tới)

c)- Ấy cũng may cho cô , vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám thì khốn.
-Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.(Nguyễn Công Hoan, Ngưa người, người ngựa)
-Học bài
-So?n b�i : Tìm hi?u y?u t? t? s? v� mi�u t? trong van ngh? lu?n.
DẶN DÒ
Chúc
các
em
tiếp
thu
bài
tốt
nhé!