Bài 28. Động cơ điện một chiều

A
c
S
N
B
C
D
Câu1. Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây dẫn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua và có tác dụng gì đối với khung dây.
o
o’
Lực từ tác dụng như hình vẽ.
Cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay theo chiều kim đồng hồ.
Kiểm tra bài cũ
A
B
c
D
N
S
C
O
O’
Câu 2. Cũng hỏi tương tự như câu 1: Khi khung dây vuông góc với đường sức từ?
Lực từ tác dụng như hình vẽ.
Cặp lực điện có không có tác dụng làm khung quay.
A
c
S
N
B
C
D
Câu 3: Cặp lực điện từ có tác dụng lên đoạn AB, CD và làm khung quay theo chiều ngược với chiều kim đồng hồ như hình dưới. Nếu ta đổi chiều dòng điện thì khung quay thế nào?

o
o’
Lực tác dụng lên đoạn AB, CD đổi chiều và khung quay cũng đổi chiều
Nhờ có lực điện từ mà con người chế tạo ra động cơ điện để phục vụ cuộc chúng ta (trong đó có động cơ điện một chiều và động cơ điện xoay chiều).

Động cơ điện
một chiều
I.Nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều:
1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều:
Động cơ điện một chiều gồm hai bộ phận chính là:
Nam châm
và
Khung dây dẫn
Ngoài ra, để khung dây có thể quay liên tục còn phải có bộ góp điện, trong đó các thanh quét C1, C2 đưa dòng điện từ nguồn vào khung dây.
Góp điện
I.Nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều:
1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều:
Nam châm
Khung dây dẫn
Góp điện
Thanh quét C1, C2
C1
C2
Nam châm
Ta quan sát lại
Góp điện
2. Hoạt động của động cơ điện một chiều:


Động cơ điện một chiều hoạt động dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.

C1 BiÓu diÔn lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn ®o¹n AB vµ CD cña khung d©y dÉn nh­ h×nh 28.1
F1
F2
C2 Dự đoán xem có hiện tượng gì xảy ra với khung dây khi đó.
Khung dây sẽ quay do tác dụng của hai lực.
N
s
A
B
D
C
K
C3 Hãy làm TN kiểm tra dự đoán trên bằng cách bật công tắc cho dòng điện đi vào khung dây của mô hình (MH tương tự)
N
s
A
B
C
D
Khung dây quay do tác dụng của hai lực (cụ thể trong trường hợp này là theo chiều kim đồng hồ).
a. Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường (bộ phận đứng yên) và khung dây dẫn cho dòng điện chạy qua (bộ phận quay).
Stato
Rôto
b. Khi đặt khung dây dẫn ABCD trong từ trường và cho dòng điện chạy qua khung thì dưới tác dụng của lực điện từ, khung dây sẽ quay.
3. Kết luận:
Bộ phận đứng yên được gọi là
Bộ phận quay được gọi là
Nhận xét sự khác nhau của hai bộ phận chính của nó với mô hình động cơ điện mà em vừa tìm hiểu.
Ii. động cơ điện một chiều trong kỹ thuật
1. Cấu tạo của động cơ điện một chiều trong kỹ thuật
Quan sát hình bên
Stato
Rôto
Động cơ điện trong kỹ thuật khác mô hình vừa tìm hiểu:
a. Bộ phận tạo ra từ trường là nam châm điện.
b. Bộ phận quay gồm nhiều cuộn dây đặt lệch nhau và song song với trục của một khối trụ làm bằng các lá thép kỹ thuật ghép lại.

C4
2. Kết luận:
a. Trong động cơ điện kỹ thuật, bộ phận tạo ra từ trường là nam châm điện.
b. Bộ phận quay của động cơ điện trong kỹ thuật không đơn giản là một khung dây mà gồm nhiều cuộn dây đặt lệch nhau và song song với trục của một khối trụ làm bằng các lá thép kỹ thuật ghép lại.

Ngoài động cơ điện một chiều còn có động cơ điện xoay chiều.
Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hoá năng lượng từ dạng năng lượng nào sang dạng năng lượng nào?
III. Sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện
Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hoá năng lượng từ điện năng chủ yếu thành cơ năng.

N
Iv. Vận dụng
N
A
B
C
D
C5 Khung dây hình bên quay theo chiều nào?
C5
Tại sao khi chế tạo động cơ điện có công suất lớn, người ta không dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra từ trường?
Vì nam châm vĩnh cửu không tạo ra từ trường mạnh như nam châm điện.
Kể một số ứng dụng động cơ điện mà em biết?
C7
Động cơ điện xoay chiều: quạt điện, máy bơm, động cơ điện trong máy khâu, trong tủ lạnh, trong máy giặt.
Động cơ điện một chiều có mặt trong phần lớn các bộ phận của đồ chơi trẻ em.
Có thể em chưa biết: SGK
Người ta còn dựa vào hiện tượng lực điện từ tác dụng lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua để chế tạo điện kế, đó là bộ phận chính của các dụng cụ đo điện như: Ampe kế, Vônkế.
Hình 28.4 mô tả nguyên tắc hoạt động của một điện kế khung quay. Khi có dòng điện chạy qua khung dây dẫn K (đặt trong từ trường của nam châm C) dưới tác dụng của lực điện từ khung dây quay quanh trục OO` và làm cho kim Q quay theo.
Dặn dò - hướng dẫn:
Học kỹ phần ghi nhớ.
Làm bài tập 28 trang 35-36 SBT
Hướng dẫn: Bài 28.1
Dòng điện đi từ cực dương Q O A
thuỷ ngân cực âm (hình 28.1 SBT), từ đó suy ra "bánh xe Bác-lô" quay theo chiều nào.