Bài 27. Sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt

Kiểm tra bài cũ:
* Năng suất toả nhiệt của nhiên liệu là gì?
* Vận dụng: Cho biết năng suất toả nhiệt của than đá là
27.206 J/kg
q = 27.206 J/kg
Tính nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 5 kg than đá?
 Năng suất toả nhiệt của nhiên liệu là đại lượng cho biết nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 1 kg nhiên liệu đó.
 Nhiệt lượng toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 5 kg than đá là:
Q = q.m = 27.107.5 = 135.107 J
m = 5 kg
Tóm tắt:
Q = ?
Giải:
Trong chương trình Vật lý 8 ta đã được làm quen với các dạng năng lượng nào?
Năng lượng
Cơ năng
Nhiệt năng
Thế năng
Động năng
Trong các hiện tượng cơ và nhiệt luôn xảy ra sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác, sự chuyển hoá giữa các dạng của cơ năng cũng như giữa cơ năng và nhiệt năng.
Trong quá trình chuyển hoá đó, các dạng năng lượng trên tuân theo một trong những định luật tổng quát nhất mà chúng ta sẽ nghiên cứu trong bài học này.

I. SỰ TRUYỀN CƠ NĂNG, NHIỆT NĂNG TỪ VẬT NÀY SANG VẬT KHÁC:
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
C1: Hãy mô tả sự truyền cơ năng, nhiệt năng trong các hiện tượng sau đây và tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Hòn bi thép lăn từ máng nghiêng xuống chạm vào xe lăn làm cho xe lăn chuyển động.
* Hiện tượng:
* Sự truyền năng lượng:
Hòn bi truyền ..…………… cho miếng gỗ.
(1)
động năng
I. SỰ TRUYỀN CƠ NĂNG, NHIỆT NĂNG TỪ VẬT NÀY SANG VẬT KHÁC:
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
* Hiện tượng:
* Sự truyền năng lượng:
Thả miếng nhôm đã được nung nóng vào cốc nước lạnh.
Miếng nhôm truyền ...........................cho cốc nước lạnh.
nhiệt năng
(2)
I. SỰ TRUYỀN CƠ NĂNG, NHIỆT NĂNG TỪ VẬT NÀY SANG VẬT KHÁC:
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
* Hiện tượng:
* Sự truyền năng lượng:
Viên đạn từ nòng súng bay ra, rơi xuống biển, nguội đi và chìm dần.
Viên đạn truyền .................... và ....................... cho nước biển.
cơ năng
nhiệt năng
(3)
(4)
* Hãy tìm thêm ví dụ, ngoài những ví dụ trong bài về sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác?
 Nhận xét 1: Cơ năng, nhiệt năng có thể truyền từ vật này sang vật khác.
II. SỰ CHUYỂN HÓA GIỮA CÁC DẠNG CỦA CƠ NĂNG, GIỮA CƠ NĂNG VÀ NHIỆT NĂNG:
I. SỰ TRUYỀN CƠ NĂNG, NHIỆT NĂNG TỪ VẬT NÀY SANG VẬT KHÁC:
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
* Hiện tượng:
* Sự chuyển hoá năng lượng:
Khi bỏ tay giữ con lắc, con lắc chuyển động nhanh dần từ A đến B, chậm dần từ B đến C, rồi lại chuyển động nhanh dần từ C đến B, chậm dần từ B đến A....
Khi con lắc chuyển động từ A đến B .................... đã chuyển hóa dần thành .................. . Khi con lắc chuyển động từ B đến C ..................... đã chuyển hóa thành ...................
(5)
(6)
(7)
(8)
thế năng
thế năng
động năng
động năng
* Hiện tượng:
* Sự chuyển hoá năng lượng:
(9)
Dùng tay cọ sát miếng đồng lên mặt bàn, miếng đồng nóng lên.
................ của tay đã chuyển hóa thành ...................... của miếng đồng.
cơ năng
nhiệt năng
(10)
* Hiện tượng:
* Sự chuyển hoá năng lượng:
Đun nóng ống nghiệm, không khí và hơi nước trong ống nghiệm nóng lên, dãn nở, đẩy nút bật lên và lạnh đi
....................... của không khí và hơi nước đã chuyển hóa thành ......................... của nút.
Nhiệt năng
cơ năng
(11)
(12)
* Hãy tìm thêm ví dụ, ngoài những ví dụ trong bài về sự chuyển hoá giữa các dạng của cơ năng cũng như giữa nhiệt năng và cơ năng?
Nhận xét 2: Cơ năng, nhiệt năng có thể chuyển hoá từ dạng này sang dạng khác.
III. SỰ BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ NHIỆT:
Hãy tìm thêm ví dụ về sự biểu hiện của định luật trên ngoài những ví dụ đã học.
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
Năng lượng không tự sinh ra cũng không tự mất đi, nó chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.
* Định luật:
IV. VẬN DỤNG:
C5: Tại sao trong hiện tượng hòn bi va vào thanh gỗ, cả hòn bi và thanh gỗ sau khi va chạm chỉ chuyển động được một đoạn ngắn rồi dừng lại. Cơ năng của chúng đã biến đi đâu?
 Vì cơ năng của chúng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng viên bi, thanh gỗ, ván trượt và cả không khí xung quanh.
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
IV. VẬN DỤNG:
C6: Tại sao trong hiện tượng dao động của con lắc, con lắc chỉ dao động trong một thời gian ngắn rồi dừng lại ở vị trí cân bằng? Cơ năng của con lắc đã chuyển hoá thành dạng năng lượng nào?
 Vì một phần cơ năng của con lắc đã chuyển hóa thành nhiệt năng, làm nóng con lắc và không khí xung quanh.
Tiết 31:
Bài 27:
Sự bảo toàn năng lượng
trong các hiện tượng cơ và nhiệt
*CỦNG CỐ:
 Cơ năng, nhiệt năng có thể truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.
 Định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra cũng không tự mất đi, nó chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hoá từ dạng này sang dạng khác.
Có thể em chưa biết:
Từ năm 1840 đến năm 1849, nhà bác học Joule (1818 - 1889) người Anh đã làm nhiều thí nghiệm để chứng minh sự tương đương giữa công và nhiệt lượng, nghĩa là chứng minh sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt.
Sau đây là một trong những thí nghiệm nổi tiếng nhất của ông : Khi các vật nặng M rơi xuống, chúng thực hiện công làm quay các lá kim loại L đặt trong nước, do đó làm cho nước nóng lên. Các phép đo chính xác cho thấy công do các quả nặng thực hiện được đúng bằng nhiệt lượng mà nước nhận được, nghĩa là cơ năng của các quả nặng giảm đi bao nhiêu thì nhiệt năng của nước tăng lên bấy nhiêu.
Trong thí nghiệm của Joule cho thấy công mà các quả nặng thực hiện làm quay các tấm kim loại đặt trong nước làm nước nóng lên đúng bằng nhiệt lượng mà nước nhận được. Thí nghiệm trên đã chứng tỏ điều gì?
Hãy chọn câu không đúng
A. Năng lượng được bảo toàn
B. Nhiệt năng là một dạng năng lượng
C. Cơ năng có thể chuyển hóa thành nhiệt năng
D. Nhiệt năng có thể chuyển hóa thành cơ năng
NHIỆM VỤ VỀ NHÀ:
 Học thuộc bài cũ.
 Bài tập: 27.3 -> 27.6 Sách Bài tập Vật Lý 8.
 Đọc trước bài 28 “Động cơ nhiệt ”
CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH THAM DỰ TIẾT HỌC!