Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

Tiết 139 :
Ôn tập
phần Tiếng Việt

Bài Tập 1: Nhận biết các thành phần biệt lập và khởi ngữ trong câu

a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.
(Kim Lân,Làng)

? Xây cái lăng ấy: khởi ngữ
I . Khởi ngữ và các thành phần biệt lập:



b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

? Dường như: thành phần tình thái

c) Đến lượt cô gái từ biệt cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ SaPa)
? Những người con gái.như vậy: thành phần phụ chú.



d) - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!
(Kim Lân, Làng)
? Thưa ông: thành phần gọi đáp.
Vất vả quá: thành phần cảm thán.

BẢNG TỔNG KẾT VỀ KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Bài tập 2: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn Bến Quê cuả Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chưá khởi ngữ và một câu chưá thành phần tình thái:
Veà nhöõng hoaøn caûnh hieåm ngheøo, ranh giôùi giöaõ söï soáng vaø caùi cheát, thì trong vaên hoïc chaéc haún ñaõ coù khoâng ít taùc phaåm ñaët nhaân vaät vaøo hoaøn caûnh ñoù. Nhöng thöôøng thì caùc taùc phaåm aáy khai thaùc khaùt voïng soáng, tình nhaân aùi hoaëc laø söï hi sinh cao caû cuaû nhöõng nhaân vaät. Rieâng ñoaïn trích “ Beán queâ” naèm trong taùc phaåm cuøng teân cuaû nhaø vaên Nguyeãn Minh Chaâu laïi khoâng khai thaùc theo höôùng ñoù maø laïi taïo ra moät tình huoáng nghòch lí ñeå chieâm nghieäm moät trieát lí veà ñôøi ngöôøi.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn :
Bài tập 1:. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong đoạn trích dưới đây thuộc vào biện pháp liên kết câu và đoạn văn:
Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.

? Nhưng, Nhưng rồi, và (thuộc biện pháp nối)
? Cô bé - nó (thuộc biện pháp thế)
( Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: "Bác cần nằm xuống phải không ạ?".
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
? Cô bé (thuộc biện pháp lặp)
c) Nhưng cái "com-pa" kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mỹ không biết Hoa Thịnh Đốn vậy! Rồi nói:
- Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
- Đâu có phải thế! Tôi .
(Lỗ Tấn, Cố hương)
?"bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!" , "thế" (thuộc biện pháp thế)
Cô bé-
cô bé
Cô bé-
nó bây giờ.
Nhưng, nhưng rồi, và
Bài tập 3 :
Noùi veà nhöõng hoaøn caûnh hieåm ngheøo, ranh giôùi giöaõ söï soáng vaø caùi cheát, thì trong vaên hoïc chaéc haún ñaõ coù khoâng ít taùc phaåm ñaët nhaân vaät vaøo hoaøn caûnh ñoù. Nhöng thöôøng thì caùc taùc phaåm aáy khai thaùc khaùt voïng soáng, tình nhaân aùi hoaëc laø söï hi sinh cao caû cuaû nhöõng nhaân vaät. Rieâng ñoaïn trích “ Beán queâ” naèm trong taùc phaåm cuøng teân cuaû nhaø vaên Nguyeãn Minh Chaâu laïi khoâng khai thaùc theo höôùng ñoù maø laïi taïo ra moät tình huoáng nghòch lí ñeå chieâm nghieäm moät trieát lí veà ñôøi ngöôøi
III. Nghiã tường minh và hàm ý :
Bài tập 1: Đọc truyện cười sau và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói được in đậm ở cuối truyện .
Chiếm hết chỗ
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cưả nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng :
_ Bước ngay ! Rõ trông nư người ở dưới điạ ngục mới lên ấy !
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời :
_ Phải tôi ở dưới điạ ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói :
_ Đã xuống điạ ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt ?
Người ăn mày đáp :
_ Thế không ở được mới phải lên. Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
(Theo Trương Chính - Phong Châu,
Tiếng cười dân gian Việt Nam)
? người ăn mày muốn nói với người nhà giàu rằng "Địa ngục là chỗ của các ông"
a) Tuaán hoûi Nam:
- Caäu thaáy ñoäi boùng huyeän mình chôi coù hay khoâng ?
Nam baûo :
- Tôù thaáy hoï aên maëc raát ñeïp
Bài tập 2: Tìm hàm ý cuả câu in đậm dưới. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạora bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào :
 Töø caâu in ñaäm, coù theå hieåu “Ñoäi boùng chôi khoâng hay”
 Ngöôøi noùi coá yù vi phaïm phöông chaâm quan heä (noùi laïc ñeà)
? Câu in đậm hàm ý là "Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn"
? Người nói cố ý vi phạm phương châm về lượng (nội dung đáp còn thiếu).
b) Lan hỏi Huệ :
- Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trương chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi - Huệ đáp.