Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

KÍNH CHÀO QUY? THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ!
MÔN: NGỮ VĂN 9
Giáo viên biên soạn: Trũnh Thũ Thu Vaõn
Thieỏt keỏ vi tớnh: TK
Tiết 138:Ôn tập tiếng Việt
THCS LÊ THANH LIÊM- TP NHA TRANG
Kiểm tra bài cũ
Một trong những đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn “Bến quê” là sáng tạo nhiều hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng. Hãy chỉ ra ý nghĩa biểu tượng của những hình ảnh đó.
Tiết 138
Tiết 138
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
Bài tập
Em hãy điền vào chỗ trống ở các dòng sau để ôn lại các khái niệm khởi ngữ và thành phần biệt lập:
1/. là thành phần câu đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu. Trước thường có thể thêm các quan hệ từ:

2/. Các thành phần không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc cuả câu được gọi là
3/. được dùng để thể hiện cách nhìn cuả người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.
4/. được dùng để bộc lộ tâm lý của người nói (vui, buồn, mừng, giận…)
5/. được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
6/. được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu
Khởi ngữ
khởi ngữ
v?, đối
với
thành phần biệt lập
Thành phần tình thái
Thành phần cảm thán
Thành phần gọi- đáp
Thành phần phụ chú
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải lqà cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
d) Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!

B¶ng
Tiết 138
I. Khởi ngữ và thành phần biệt lập.
1. Bài tập 1 sgk/ 109
a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó. (Làng, Kim Lân)
b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
“Lê Minh Khuê, những ngôi sao xa xôi”
Bảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lập
dường như

Xây cái lăng ấy
vất vả quá
Thưa ông
những người con gái… nhìn ta như vậy õ
1. Bài tập 1 sgk/ 109
Tiết 138
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
2. Bài tập trắc nghiệm: Trong các câu sau, câu nào chứa khởi ngữ có quan hệ gián tiếp với phần câu còn lại?
a. Giàu, tôi cũng giàu rồi.

b. Bài báo này, tôi đọc nó rồi.

c. Về việc học, bạn ấy chăm chỉ lắm.
Viết đoạn văn ngắn giới thiệu về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu trong đó có ít nhất một câu có chứa khởi ngữ và một câu có chứa thành phần tình thái.
Tiết 138
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
1. Bài tập 1 sgk/ 109
2. Bài tập 2 sgk / 110
“Bến quê” là một truyện ngắn đặc sắc trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, của quê hương. Về nghệ thuật, truyện nổi bật ở sự miêu tả tâm lí tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật. Chắc chắn, “Bến quê” sẽ có sức neo đậu lâu bền trong tâm hồn người đọc.

Đoạn văn tham khảo
Tiết 138
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
a. Ở rừng mùa này thường thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Bài tập 1 mục II / 110 sgk
Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào?
Nhưng, Nhưng rồi, Và → phép nối
b. Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ:” Bác cần nằm xuống phải không ạ?”
(Nguyễn Minh Châu- Bến quê)
Cô bé - Cô bé → Phép lặp
Cô bé - Nó → Phép thế
c. Nhưng cái “com- pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy! Rồi nói:
- Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
- Đâu có phải thế! Tôi… ( Lỗ Tấn, Cố hương)
… bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa - thế → phép thế
Nhưng, Nhưng rồi, Và
cô bé - Cô bé

*Cô bé - Nó
bây giờ ...chúng tôi nữa - thế
BẢNG TỔNG KẾT VỀ CÁC PHÉP LIÊN KẾT ĐÃ HỌC
Bài tập: Nêu rõ sự liên kết về nội dung, về hình thức giữa các đoạn văn sau:

(I) Thời gian là sự sống. Bạn vào bệnh viện mà xem, người bệnh nặng, nếu kịp thời chạy chữa thì sống, để chậm là chết.
(II) Thời gian là thắng lợi. Bạn hỏi các anh bộ đội mà xem, trong chiến đấu, biết nắm thời cơ, đánh địch đúng lúc là thắng lợi, để mất thời cơ là thất bại
(III) Thời gian là tiền.Trong kinh doanh, sản xuất hàng hóa đúng lúc là lãi, không đúng lúc là lỗ.
a.Liên kết về nội dung:
* Liên kết chủ đề: Các đoạn văn đều phục vụ chủ đề chung là khẳng định giá trị của thời gian.
* Liên kết lôgic: Các ý trong các đoạn được sắp xếp theo trình tự hợp lí ( tầm quan trọng )
- Thời gian là sự sống
- Thời gian là thắng lợi
- Thời gian là tiền
b. Liên kết về hình thức: Các đoạn được liên kết với nhau bằng phép lặp từ ngữ: thời gian


-

Bài tập : Hãy nhân xét về cách dùng từ ngữ liên kết (qua từ in đậm) trong đoạn văn sau. Từ đó, em rút ra điều gì khi sử dụng phép liên kết vào việc liên kết câu văn, đoạn văn?
Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên- Huế. Thanh Hải là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu. Những ngày cuối đời, nằm trên giường bệnh, Thanh Hải đã gửi gắm tất cả tấm lòng, tình cảm và những suy nghĩ sâu lắng của đời mình vào bài thơ “ Mùa xuân nho nhỏ”. Bài thơ thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống, với đất nước và ước nguyện chân thành của Thanh Hải.
* Đoạn văn dùng từ Thanh Hải (phép lặp) để liên kết các câu. Nhưng dùng quá nhiều nên đã mắc lỗi lặp từ làm cho đoạn văn lủng củng, không sinh động.
* Vậy, cần chú ý, khi dùng các phép liên kết phải căn cứ vào tình huống cụ thể, không được tùy tiện, cần lựa chọn phép liên kết cho phù hợp.
1
2
3
4
5
6
7
Câu 1. Thành phần nào bộc lộ tâm lí của người nói?
Câu 2. Thành phần nào dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp?
Câu 3. Thành phần nào dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu ?
Câu 4.Thành phần nào bổ sung một số chi tiết cho nôi dung chính của câu ?
Câu 5. Là thành phần của câu, thường đứng trước chủ ngữ nêu nên đề tài được nói đến trong câu?
Câu 6.Em cảm nhận được tình cảm nào qua nhân vật ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân ?
Câu 7. Sự nối kết ý nghĩa giữa câu với câu, giữa đoạn văn với đoạn văn bằng các phép liên kết gọi là gì?
- Học thuộc phần lí thuyết đã ôn tập
- Làm lại bài tập 2, 3 mục II/ 110 SGK
Xem lại nghĩa tường minh và hàm ý. Làm BT 1, 2/ 111 SGK
Tiết 138
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Hướng dẫn về nhà.