Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

KiÓm tra bµi cò:
Nèi c¸c thµnh phÇn ë cét A víi c¸c c©u chøa thµnh phÇn Êy ë cét B cho phï hîp:
A
C¶m th¸n

2. T×nh th¸i

3. Gäi ®¸p

4. Khëi ng÷

5. Phô chó




B
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam.

b. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một
xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời
gần gũi mà lại xa lắcvì chưa bao giờ đi - cái
bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà
mình.

c. Sang tháng 10, nhất định anh đi lại được.

d. Dạ, con cũng thấy như hôm qua.

e. Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch,
cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.


Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
1. Về nội dung:
Liên kết chủ đề: các đoạn văn phải Phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn.
Liên kết lo - gic: các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
2. Về hình thức: các câu và các đoạn văn có thể được liên kết nới nhau bằng một số biện pháp chính sau:
Phép lặp từ ngữ: lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước.
Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Sử dụng ở cau đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.
Phép thế: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước.
Phép nối: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước.
Bài tập 1: Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào?
ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này.Nó lễ phép hỏi Nhĩ: " Bác cần nằm xuống phải không ạ?".
Những cái "com-pa" kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khing bỉ, cười kháy tôi như cưới kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy! Rồi nói:
Quên à! Phải, Bây giờ cao sang rồi thì còn để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
- Đâu có phải thế! Tôi..
Bài tập 2: Ghi kết quả phân tích ở bài tập 1 vào bảng tổng kết theo mẫu sau:





bảng tổng kết về các phép liên kết đã học:
Cô bé - nó
Cô bé -
cô bé
Thế

Nhưng,
nhưng rồi,
Và
Bài tập 3: Nêu rõ sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đọan văn sau về truyện ngắn "bến quê" của Nguyễn Minh Châu:
"Bến quê" là một truyện ngắn đặc sắc trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình di, gần gũi của gia đình, của quê hương. Về nghệ thuật, truyện ngắn nổi bật ở sự miêu tả tâm lý tinh tế, nhiều hình ảnh giầu tính biểu tượng,cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật . Chắc chắn, "Bến quê" sẽ có sức neo đậu lâu bền trong tâm hồn người đọc.
Nx sự LK trong đoạn văn:
1.Nội dung:
LK chủ đề: các câu văn đều
phục vụ chủ đề chung của đoạn
văn: giới thiệu truyện ngắn
"Bến quê".
LK lo- gic: các ý trong đoạn
văn được sắp xếp theo trình tự
hợp lí:
+ Nội dung
+ Nghệ thuật
+Khẳng định giá trị tác phẩm
2 .Hình thức : các câu văn liên kết
với nhau:
+ phép lặp : Về , truyện ngắn .
+ phép thế : truyện ngắn , tác phẩm.

Bài tập bổ sung: Nhận xét cách dùng từ ngữ liên kết ( qua từ in đậm) trong đoạn văn sau. Từ đó em rút ra chú ý gì khi sử dụng phép liên kết vào việc LK câu văn, đoạn văn?
Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Thanh Hải là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu. Những ngày cuối đời, khi Thanh Hải nằm trên giường bệnh, Thanh Hải đã gửi gắm tất cả tấm lòng, tình cảm và những suy nghĩ sâu lắng của đời mình vào bài thơ " mùa xuân nho nhỏ". Bài thơ thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống, với đất nước và ước nguyện chân thành của Thanh Hải.
Nhận xét:
- Đoạn văn sử dụng phép lặp từ ngữ (từ Thanh Hải) để liên kết câu.
- Nhưng dùng quá nhiều nên mắc lỗi lặp từ ngữ làm cho đoạn văn lủng củng, không sinh động.
Chú ý khi sử dụng phép LK:
Cần lựa chọn phép LK cho phù hợp.
- Kết hợp các phép LK cho linh hoạt
Bài tập 1: Đọc truyện cười sau và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu in đậm:
Chiếm hết chỗ
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. người nhà giàu không cho lại còn mắng:
Bước ngay, rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người nhà giàu nói:
Đã xuống địa ngục sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
Thế không ở được lên mới phải lên. ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
Hàm ý: Địa ngục là nơi giành cho những kẻ nhà giàu như ông.
Bài tập 2: Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào?
a, Tuấn hỏi Nam:
Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.


b, Lan hỏi Huệ:
Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi. - Huệ đáp.

Hàm ý: Đội bóng chơi không
hay (hoặc tớ không muốn bàn
luận về vấn đề này).
Người nói cố ý vi phạm phương
châm quan hệ (nói không đúng
đề tài).


?Hàm ý: Tớ vẫn chưa báo cho
Nam và Tuấn.
Người nói cố ý viphạm phương
châm về lượng.


1
2
3
8
4
5
6
7
Câu 1: Th�nh phần nào bộc lộ tâm lí của người nói?
Câu 6: Phần thông báo được diễn đạt bằng các từ ngữ trong câu
được gọi là phần nghĩa nào?
Câu 5: Từ gạch chân trong câu văn sau là thành phần gì?
" Đối với tôi, tôi luôn cố gắng học tập chăm chỉ"
Câu 4: Thành phần nào bổ sung 1 hoặc một số chi tiết của câu?
Câu 3: Câu thơ " Hình như thu đã về" sử dụng thành phần
biệt lập nào?
Câu 2: Thành phần nào dùng để tạo lập hay duy trì quan hệ
giao tiếp?
Từ khóa: Những đơn vị kiến thức trong các ô chữ gợi cho em nghĩ
đến từ khóa chính của 2 tiết học là gì?
Câu 7: Thành phần thông báo không được diễn đạt trực tiếp
Bằng các từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ các từ ngữ ấy
gọi là gì?

Câu 8: Sự nối kết ý nghĩa giữa câu với câu, đoạn văn với đoạn
văn bằng các phép liên kết gọi là gì?