Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

TRU?NG THCS NGUY?N HU?
NGỮ VĂN 9
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
NỘI DUNG ÔN TẬP
KHỞI
NGỮ
CÁC
THÀNH
PHẦN
BIỆT
LẬP
LIÊN
KẾT
CÂU
VÀ
LIÊN
KẾT
ĐOẠN
NGHĨA
TƯỜNG
MINH
VÀ
HÀM
Ý
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
A. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ.
B. Thành phần câu dùng để nêu lên đối tượng được nói đến trong câu.
C. Thành phần câu nêu lên đặc điểm của đối tượng được nói đến ở vị ngữ.
D. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ dùng để nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
Khởi ngữ là gì ?
Bộ phận đứng trước chủ ngữ, nêu sự
việc được nói đến trong câu.
B. Bộ phận không tham gia vào việc diễn
đạt nghĩa sự việc của câu.
C. Bộ phận tách khỏi chủ ngữ, vị ngữ ;
chỉ thời gian, địa điểm … được nói đến
trong câu.
Thành phần biệt lập là gì ?
Điền từ thích hợp để hoàn thành các
khái niệm sau :
a)……………….. thành phần biệt lập, được dùng
để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự
việc được nói đến trong câu.

b) ………………. là thành phần biệt lập được dùng
để bộc lộ tâm lí của người nói.

c)…………………… là thành phần biệt lập dùng để
tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.

d) ……………….là thành phần biệt lập dùng để bổ
sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Tình thái
Cảm thán
Gọi đáp
Phụ chú
a/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, làm phu hồ cho nó.
1. Hãy cho biết những từ ngữ in nghiêng trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu. Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết.
(Kim Lân, Làng)
Xây cái lăng ấy
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Xây cái lăng ấy
b/ Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Dường như
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Xây cái lăng ấy
Dường như
c/ Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ sa Pa)
Những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
d/ - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá !
(Kim Lân, Làng)
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
Xây cái lăng ấy
Dường như
Những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy
Thưa ông
vất vả quá
Bài tập bổ sung :Các từ ngữ in đậm dưới đây là thành phần nào trong số các thành phần câu đã học ?
Tình thái


Cảm thán


Gọi đáp


Khởi ngữ


Phụ chú
a)Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng
mình thế thì là sướng thật. ( Nam Cao )

b) Chúng tôi, mọi người – kể cả anh đều tưởng
con bé sẽ đứng yên đó thôi.( Ng.Quang Sáng )

c) Có lẽ vì khổ tâm đến nỗi không khóc được nên
anh phải cười vậy thôi. ( Ng.Quang Sáng )

d) Trời ơi, chỉ còn có năm phút.
( Nguyễn Thành Long )

e) Bác này ! Lúc nào chúng ta lại trở về nhỉ ?
( Lỗ Tấn )
Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn “ Bến quê ” của Nguyễn Minh Châu, trong đó có ít nhất một câu chứa thành phần khởi ngữ và một câu chứa thành phần tình thái.
“Bến quê” là câu chuyện kể về cuộc đời riêng của một con người . Nhưng trong cuộc sống hôm nay, dường như chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp ở đâu đó một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ. Những suy ngẫm, chiêm nghiệm của Nhĩ về vẻ đẹp bình dị , đích thực của cuộc sống làm người đọc không khỏi day dứt, suy tư … Nhân vật ấy, chúng ta sẽ có những sự đồng cảm sâu sắc…
Hình như : TP tình thái
Nhân vật ấy : Khởi ngữ
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
LIÊN KẾT NỘI DUNG
LIÊN KẾT HÌNH THỨC
LIÊN KẾT
CHỦ ĐỀ
LIÊN KẾT
LOGIC
PHƯƠNG
TIỆN
LIÊN KẾT
PHÉP
LIÊN KẾT
- Nối
Lặp
Thế
Đồng nghĩa
trái nghĩa và
liên tưởng
Nối các ý ở hai cột sau đây sao cho phù hợp

Phép lặp
từ ngữ


Phép nối


Phép thế

Phép đồng
nghĩa, trái
nghĩa và
liên tưởng

Phép liên kết dùng ở câu đứng sau những từ
ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu
trước đó.

b) Phép liên kết dùng các từ đồng nghĩa, trái nghĩa
hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã dùng
ở câu trước.

c) Phép liên kết dùng ở câu đứng sau các từ ngữ
đã có ở câu trước đó.

d) Phép liên kết dùng ở câu đứng sau các từ ngữ
biểu thị quan hệ với câu trước đó .


Hãy cho biết những từ ngữ in nghiêng trong các đoạn trích sau đây thể hiện phép liên kết nào ?
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
a) Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí rtừng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
nhưng, nhưng rồi, và

II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ : “ Bác cần nằm xuống phải không ạ ? ”. ( Những ngôi sao xa xôi )
nhưng, nhưng rồi, và
cô bé,
nó

Nhưng cái “com-pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ ,cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói :
- Quên à ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa !
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói :
- Đâu có phải thế ! Tôi … ( Cố hương )

nhưng, nhưng rồi, và
cô bé, nó
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
thế
BT 3:
D?c do?n van vi?t v? truy?n ng?n " B?n quờ " c?a Nguy?n Minh Chõu v� ch? rừ s? liờn k?t v? n?i dung, hỡnh th?c gi?a cỏc cõu trong do?n van ( Luu ý cỏc t? ng? in nghiờng )
"B?n quờ " l� truy?n ng?n trong t?p truy?n cựng tờn c?a Nguy?n Minh Chõu. V? n?i dung, tỏc ph?m ch?a d?ng nh?ng suy ng?m, tr?i nghi?m sõu s?c c?a nh� van v? con ngu?i v� cu?c d?i ; th?c t?nh ? m?i ngu?i s? trõn tr?ng nh?ng v? d?p v� giỏ tr? bỡnh d?, g?n gui c?a gia dỡnh, c?a quờ huong. V? ngh? thu?t, truy?n ng?n n?i b?t ? s? miờu t? tõm lớ tinh t?, nhi?u hỡnh ?nh gi�u tớnh bi?u tu?ng, cỏch xõy d?ng tỡnh hu?ng, tr?n thu?t theo dũng tõm tr?ng c?a nhõn v?t. Ch?c ch?n, "B?n quờ" s? cú s?c neo d?u lõu b?n trong tõm h?n ngu?i d?c chỳng ta.
LIÊN KẾT NỘI DUNG
LIÊN KẾT HÌNH THỨC
LIÊN KẾT
CHỦ ĐỀ
LIÊN KẾT
LOGIC
PHƯƠNG
TIỆN
LIÊN KẾT
PHÉP
LIÊN KẾT
Phép lặp :

truyện ngắn

Phép thế :
truyện ngắn
- tác phẩm
I. KHỞI NGỮ VÀ CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP
II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
III. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
Là nghĩa được nhận ra bằng cách suy
đoán.
B. Là nghĩa được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
C. Là nghĩa được tạo nên bằng cách nói
ẩn dụ.
D. Là nghĩa được tạo nên bằng cách nói so sánh.
Nghĩa tường minh là gì ?
Điền từ thích hợp vào chỗ trống trong câu sau đây :
“…………… là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể được suy ra từ những từ ngữ ấy.”
Nghĩa tường minh B. Nghĩa cụ thể
C. Nghĩa khái quát D. Hàm ý
Hàm ý
CHIẾM HẾT CHỖ

Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng:
- Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
- Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói:
- Đã xuống địa ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
- Thế không ở được nên mới phải lên. Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
Địa ngục vốn là chỗ dành riêng cho
bọn nhà giàu như các ông đấy !
Tuấn hỏi Nam:
Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
- Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
- Đội bóng huyện mình chơi chả hay tí
nào cả !
- Tớ không muốn bình luận việc này đâu !
Lan hỏi Huệ:
Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường để tập văn nghệ chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi. - Huệ đáp.
Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn đâu !

DẶN DÒ
Học bài
Chuẩn bị : Luyện nói
nghị luận về một đoạn
thơ, bài thơ