Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo về
dự giờ ngữ văn lớp 9a
KiÓm tra bµi cò:
Nèi c¸c thµnh phÇn ë cét A víi c¸c c©u chøa thµnh phÇn Êy ë cét B cho phï hîp:
A
C¶m th¸n

2. T×nh th¸i

3. Gäi - ®¸p

4. Khëi ng÷

5. Phô chó



B
Ôi! Hàng tre xanh xanh Việt Nam.

b. Suốt đời Nhĩ đã từng đi tới không sót một
xó xỉnh nào trên trái đất, đây là một chân trời
gần gũi mà lại xa lắcvì chưa bao giờ đi - cái
bờ bên kia sông Hồng ngay trước cửa sổ nhà
mình.

c. Sang tháng 10, nhất định anh đi lại được.

d. Dạ, con cũng thấy như hôm qua.

e. Đối với tôi, Ngữ văn là môn học khá thú vị.


Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
1. Về nội dung:
- Liên kết chủ đề: các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn.
- Liên kết lo-gíc: các đoạn văn và các câu phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
2. Về hình thức: các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính sau:
- Phép lặp từ ngữ: lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước.
- Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.
- Phép thế: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước.
- Phép nối: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước.
Bài tập 3: Nêu rõ sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn văn sau về truyện ngắn "Bến quê" của Nguyễn Minh Châu:
"Bến quê" là một truyện ngắn đặc sắc trong tập truyện cùng tên của Nguyễn Minh Châu. Về nội dung, tác phẩm chứa đựng những suy ngẫm, trải nghiệm sâu sắc của nhà văn về con người và cuộc đời, thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những vẻ đẹp và giá trị bình dị, gần gũi của gia đình, của quê hương. Về nghệ thuật, truyện ngắn nổi bật ở sự miêu tả tâm lý tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật . Chắc chắn, "Bến quê" sẽ có sức neo đậu lâu bền trong tâm hồn người đọc.
*Nhận xét sự LK trong đoạn văn:
1. Liên kết nội dung:
- LK chủ đề: các câu văn đều
phục vụ chủ đề chung của đoạn
văn: giới thiệu truyện ngắn
"Bến quê".
- LK lô-gíc: các ý trong đoạn
văn được sắp xếp theo trình tự
hợp lí:

2 .Hình thức : các câu văn liên kết
với nhau:
+ phép lặp : Về , truyện ngắn .
+ phép thế : Tác phẩm - truyện ngắn.
Nhà văn - Nguyễn Minh Châu

Nội dung
Nghệ thuật
Khẳng định giá trị tác phẩm
Liên kết câu và liên kết đoạn hoàn toàn giống nhau, chổ khác nhau chỉ là hai câu có liên kết với nhau cùng nằm trong một đoạn văn hay nằm ở hai đoạn văn khác nhau.
Bài tập bổ sung: Nhận xét cách dùng từ ngữ liên kết ( qua từ in đậm) trong đoạn văn sau. Từ đó em rút ra chú ý gì khi sử dụng phép liên kết vào việc LK câu văn, đoạn văn?
Thanh Hải tên khai sinh là Phạm Bá Ngoãn, quê ở huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Thanh Hải là một trong những cây bút có công xây dựng nền văn học cách mạng ở miền Nam từ những ngày đầu. Những ngày cuối đời, khi Thanh Hải nằm trên giường bệnh, Thanh Hải đã gửi gắm tất cả tấm lòng, tình cảm và những suy nghĩ sâu lắng của đời mình vào bài thơ " Mùa xuân nho nhỏ". Bài thơ thể hiện niềm yêu mến thiết tha với cuộc sống, với đất nước và ước nguyện chân thành của Thanh Hải.
* Nhận xét:
- Đoạn văn sử dụng phép lặp từ ngữ (từ Thanh Hải) để liên kết câu.
- Nhưng dùng quá nhiều nên mắc lỗi lặp từ ngữ làm cho đoạn văn lủng củng, không sinh động.
* Chú ý khi sử dụng phép LK:
- Cần lựa chọn phép LK cho phù hợp.
- Kết hợp các phép LK cho linh hoạt
Tình huống 1:
An: - Cậu soạn văn chưa?
Nam: - Tớ soạn rồi
Tình huống 2:
Bác sĩ cầm mạch, cắn môi, nhìn ông già giọng phàn nàn:
- Chậm quá. Đến bây mới tới.
( Chu Văn, Bão biển)
Nghiã tường minh
Là phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Hàm ý
Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
Điều kiện sử dụng hàm ý
Ng­êi viÕt ( ng­êi nãi ) cã ý thøc ®­a hµm ý vµo c©u nãi.
Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.

Mẹ nó đâm nổi giận quơ đũa bếp doạ đánh, nó phải gọi nhưng lại nói trổng:
- Vô ăn cơm!
Anh Sáu vẫn ngồi im, giả vờ không nghe, chờ nó gọi
“Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói vọng
ra:
- Cơm chín rồi!
Anh cũng không quay lại.
Anh cũng không quay lại.

Bài tập 1: Đọc truyện cười sau và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu in đậm:
Chiếm hết chỗ
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. người nhà giàu không cho lại còn mắng:
- Bước ngay, rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
- Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người nhà giàu nói:
- Đã xuống địa ngục sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
- Thế không ở được lên mới phải lên. ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
Bài tập 2: Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào?
a, Tuấn hỏi Nam:
- Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
- Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.

b, Lan hỏi Huệ:
- Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi.- Huệ đáp.

Người nói cố ý vi phạm phương
châm quan hệ (nói không đúng
đề tài).


?Người nói cố ý vi phạm phương
châm về lượng.

Những nguyên nhân dẫn đến việc không tuân thủ các phương châm hội thoại:
- Người nói vô ý, vụng về, thiếu văn hoá giao tiếp;
- Người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn;

- Người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe
hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.
- Người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe
hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.
DẶN DÒ
Học thuộc các khái niệm đã ôn tập.
Hoàn thiện các bài tập.
So¹n bµi: Nh÷ng ng«i sao xa x«i
§äc kÜ v¨n b¶n
Tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK
HU?NG D?N V? NH�
Các thầy cô mạnh khoẻ!
Xin chân thành cảm ơn
và kính chúc
Các em chăm ngoan