Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO
Nội dung ôn tập:
1. Khởi ngữ .
3. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
4. Nghĩa tường minh và hàm ý
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138,139 :
2.Các thành phần biệt lập
Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
1. Phần lý thuyết
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138,138 :
Thế nào là khởi ngữ?
11) Khởi ngữ là thành phần đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu .Trước khởi ngữ, thuờng có thêm các quan hệ từ về, đối với ...
Thế nào là thành phần biệt lập?
1. 2) Thành phần biệt lập: là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
* Thành phần tình thái: Được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu
* Thành phần cảm thán: Được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận ...)
* Thành phần gọi đáp: được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
*Thành phần tình thái ?
* Thành phần cảm thán ?
* Thành phần gọi đáp ?
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138,138 :
* Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
* Thành phần phụ chú ?
* VÍ DỤ:
1. Ba bông hồng vàng này, em vừa hái ở ngoài vườn về sáng hôm nay.
Ba bông hồng vàng này
2. Suốt ngày mẹ em, công việc không bao giờ ngơi tay.
Công việc
3. Đối với các loài chim, ta không nên bắn giết.
Đối với
4. Gìau tôi cũng giàu rồi
Đứng trước chủ ngữ
Đứng sau chủ ngữ, trước vị ngữ.
Đứng sau khởi ngữ, có thể có sẵn hoặc thêm quan hệ từ
* VÍ DỤ:
1.Nhất định quân ta sẻ thắng!
Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa.
3. Hãy bảo vệ trái đất, ngôi nhà chung của chúng ta trước những nguy cơ gây ô nhiễm môi trường đang gia tăng….
* Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau:
* Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
a) Chúng tôi, mọi người - kể cả anh, đều tưởng con bé đứng yên đó thôi (Nguyễn Quang Sáng)
b) Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hoà bình, công lí. Những người nắm giữ chìa khoá công lí. Những người nắm vững chìa khoá của cánh cửa này – các thầy cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ.- Gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng. (chìa khoá của tương lai)
c) Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
Cũng vào du kích
* Thành phần phụ chú ?
Dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú ?
* Cách sử dụng dấu câu ở thành phần phụ chú
Phụ chú đặt sau dấu gạch ngang và trước dấu phẩy
Phụ chú đặt giữa hai dấu gạch ngang.
Phụ chú đặt giữa hai dấu phẩy
Phụ chú đặt trong dấu ngoặc đơn.
Phụ chú đặt sau dấu và trước dấu chấm
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
d) Thưa ông, chúng chau ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, Vất vả quá!

B¶ng
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138 .139:
I. Khởi ngữ và thành phần biệt lập.
2. Bài tập
a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó. (Làng, Kim Lân)
b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
“Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi”

Bảng tổng kết về khởi ngữ
và các thành phần biệt lập
1. - Lý thuyết
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138,139
I. Khởi ngữ và thành phần biệt lập.
2. - Bài tập:
Nói về truyện ngắn: “Bến quê”là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.
Câu 1: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn: “Bến quê” có dùng khởi ngữ và thành phần tình thái ?
Nói về truyện ngắn
Có vẻ như
Câu 1: Thành phần đứng trước CHỦ NGỮ và nêu đề tài được nói đến trong câu là thành phần ( 7 chữ cái)
K
H
Ở
I
N
G
Ữ
Câu 2: Câu văn sau sử dụng thành phần gì?
-Suy cho cùng thì tôi cùng có lỗi trong chuyện này.( 8 chữ cái)
T
Ì
N
H
T
H
Á
I
trò chơi ô chữ
Nối thành phần biệt lập ở cột A sao cho phù hợp với khái niệm ở cột B
a) Được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giáo tiêp
b) Được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính thuộc câu
c) Được dùng để thể hiện cách nhìn thuộc người nói đối với sự việc được nói đến trong câu
d) Được dùng bộc lộ tâm lí của người nói
1. Phụ chú
2. Gọi - đáp
3. Tình thái
4. Cảm thán
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn
1. Phần lý thuyết
Thế nào là liên kết nội dung?
Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu văn trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức
Về nội dung:
Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu văn phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn
Thế nào là liên kết về hình
thức?
Thế nào là liên kết về hình
thức?
- Về hình thức :
+ Phép lặp từ ngữ: Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu
trước.
+ Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.
+ Phép thế: Sử dụng câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước
+Phép nối: Sử dụng câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước
Nói về truyện ngắn: “Bến quê”là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.
* Có vẻ như - Phép nối
Ví dụ:
Vua nâng lưỡi gươm về phía rùa vàng. Nhanh như cắt, rùa há miệng đớp lấy thanh gươm và lặn xuống nước. Gươm và rùa đã chìm đáy nước, người ta vẫn còn thấy vật gì le lói dưới mặt hồ xanh.
Từ đó hồ Tả Vọng bắt đầu mang tên hồ Gươm hay Hồ Hoàn kiếm.
Ví dụ:
Vua nâng lưỡi gươm về phía rùa vàng. Nhanh như cắt, rùa há miệng đớp lấy thanh gươm và lặn xuống nước. Gươm và rùa đã chìm đáy nước, người ta vẫn còn thấy vật gì le lói dưới mặt hồ xanh.
Từ đó hồ Tả Vọng bắt đầu mang tên hồ Gươm hay Hồ Hoàn kiếm.
? Xác định phương tiện liên kết trong đoạn trích trên? Cho biết đó là phương tiện liên kết gì?
- Từ đó là phương tiện liên kết ( liên kết đoạn) đó là phép nối.
. Hãy nối từ ngữ ở cột A với nội dung phù hợp ở cột B.
2. BT 1+2 (SGK–110): Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liện kết nào? Ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng theo mÉu.
Ở rừng mùa này thường như thế.Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má. (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
b, Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “ Bác cần nằm xuống phải không ạ?” (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
c, Nhưng cái “com- pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy! Rồi nói:
- Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa! Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
- Đâu có phải thế! Tôi… (Lỗ Tấn, Cố hương)

Bảng tổng kết về các phép liên kết
b.Cô bé
b. Nó,
c. thế
a.
Nhưng,Nhưng rồi,
Và
III. Nghĩa tường minh và hàn ý
1. Phần lý thuyết
a. Nghĩa tường minh là phần thông báo diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu. Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.
b. Điều kiện sử dụng hàm ý.
- Mgười nói (người viết ) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.
- Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.
Ví dụ: 1. Đọc đoạn trích của truyện vui Thói quen dùng từ
… Chẳng may quá đà anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế, vội giơ tay ra, hét lên.
Đưa tay cho tôi mau!
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia. Bổng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại, nói:
Cầm kấy tay tôi này!
Tức thì anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát. Trong lúc anh chàng này mê mệt, người nọ giải thích:
- Tôi nói thế vì biết tính anh này. Anh ấy chỉ thích câm của người khác, chứ không chịu đưa cho ai cái gì?
Xác định câu có hàn ý trong truyện vui trên?
Diễn đạt hàm ý đã xác định trong truyện?
* Câu chứa hàn ý: Anh ấy chỉ thích câm của người khác, chứ không chịu đưa cho ai cái gì?
* Anh ta rất keo kiệt.
2. Đọc hai câu ca dao sau:
Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình.
? Cho biết hàm ý của câu ca dao trên là gì? Vì sao?
* Hàm ý : ta không bao giờ lấy mình.
2. Bài tập: SGK
a. Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết chổ cả rồi!
Địa ngục là chổ ở của ông
( người nhà giàu)
b. 1 Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.

Đội bóng huyện mình chơi dở.
Là chưa báo cho Nam và Tuấn.
b.2 Tôi báo cho Chi rồi.
trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1.Thành phần nào bộc lộ tâm lí của người nói?
2.Thành phần nào dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp?
3.Thành phần nào dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu ?
4.Thành phần nào bổ sung một số chi tiết cho nôi dung chính của câu ?
5.Là thành phần của câu, thường đứng trước chủ ngữ nêu nên đề tài được nói đến trong câu?
6.Em cảm nhận được tình cảm nào qua nhân vật ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân ?
7
7
7.Yếu tố nào giúp văn bản trở nên mạch lạc?
trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
Ô CHỮ CỦA TRÒ CHỜI CÓ CÁC TỪ KHOÁ TRÊN LÀ GÌ?
7
- Học thuộc bài
- Làm bài tập 1, 2 SGK trang110
- Xem lại nghĩa tường minh và hàm ý
Ôn tập phần tiếng việt
Tiết 138 :
I. Khởi ngữ.
III. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
IV. Hướng dẫn về nhà.
II. Các thành phần biệt lập
CHÚC CÁC THẦY CÔ MẠNH KHOẺ
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT