Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

Nhiệt liệt chào mừng
các thầy, cô và các em học sinh

ôn tập tiếng việt lớp 9
Kiểm tra bài cũ:
Nêu tên và nội dung một số văn bản nhật dụng mà em vừa ôn tập ở tiết trước.
1 Cầu Long Biên chứng nhân lịch sử
2 - Động Phong Nha.
- Giới thiệu và bảo vệ di tích lịch sử, danh
lam thắng cảnh.
- Giới thiệu danh lam thắng cảnh
3 - Bức thư của thư lĩnh da đỏ.
- Quan hệ giữa thiên nhiên và con người

ôn tập tiếng việt lớp 9
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
1. LÝ thuyÕt
Nêu khái niệm khởi ngữ và các thành phần biệt lập ?
ôn tập tiếng việt lớp 9
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
Lí thuyết:
Thành phần câu , đứng trước chủ ngữ nêu lên đề tài được nói đến trong câu.
Dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu
Dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận.)
Dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp (gọi đáp)
Dùng bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
ôn tập tiếng việt lớp 9
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
Lí thuyết:
2. Bµi tËp
Bµi tËp 1 trang 109 SGK:
H·y cho biÕt mçi tõ ng÷ in ®Ëm trong c¸c ®o¹n trÝch sau ®©y lµ thµnh phÇn g× cña c©u. Ghi kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ b¶ng tæng kÕt(Theo mÉu)

a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.( Kim L�n-L�ng)
b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.(L� Minh Khu� -Nh?ng ngơi sao xa xơi)
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. .(Nguy?n Th�nh Long-L?ng l? SaPa)


d)- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá ! .( Kim L�n-L�ng)
)
Khởi ngữ
Tình thái
Phụ chú
Cảm thán
Gọi đáp
Lí thuyết:
2. Bµi tËp
Bµi tËp 1: H·y cho biÕt mçi tõ ng÷ in ®Ëm trong c¸c ®o¹n trÝch sau ®©y lµ thµnh phÇn g× cña c©u. Ghi kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ b¶ng tæng kÕt(Theo mÉu)
Xây cái lăng ấy
Dường như
Vất vả quá
Thưa ông
Những người con
gái sắp xa ta,.,
hay nhìn ta như vậy
ôn tập tiếng việt lớp 9
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
Lí thuyết:
2. Bµi tËp
Bµi tËp 1:
H·y cho biÕt mçi tõ ng÷ in ®Ëm trong c¸c ®o¹n trÝch sau ®©y lµ thµnh phÇn g× cña c©u. Ghi kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ b¶ng tæng kÕt(Theo mÉu)

a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó.( Kim L�n-L�ng)
b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.(L� Minh Khu� -Nh?ng ngơi sao xa xơi)
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. .(Nguy?n Th�nh Long-L?ng l? SaPa)


d)- Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá ! .( Kim L�n-L�ng)
)
Khởi ngữ
Tình thái
Phụ chú
Cảm thán
Gọi đáp

ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
Câu2 trang 110 SGk: Viết một đoạn văn ngắn giới thiệu truyện ngắn: “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng có dùng khởi ngữ và tình thái:

Nói về truyện ngắn: “Chiếc lược ngà”, thì đây là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẽ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật con Bé tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình khi bị người ta bắt phải gọi người đàn ông xa lạ là cha của mình.
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
2. Bµi tËp
Bµi tËp2: ViÕt ®o¹n v¨n: Giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu có sử dụng các thành phần biệt lập đã học.
Bến quê là một câu chuỵện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất bình lặng quanh ta - với những nghịch lí không thể nào hoá giải. Hình như trong cuộc sống hôm nay, chúng ta có thể gặp ở đâu đó một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ trong câu chuyện của Nguyễn Minh Châu? Người ta có thể mải mê kiếm danh, kiếm lợi để rồi gần cuối đời, vì một lí do nào đó phải nằm bẹp dí một chỗ, con người mới chợt nhận ra rằng: gia đình chính là cái tổ ấm cuối cùng đưa tiễn ta về nơi vĩnh hằng! Đối với Nhĩ, tiếc thay, anh chỉ kịp nhận ra cái chân lí giản dị ấy vào những ngày cuối cùng của cuộc đời mình. Bến quê là câu chuyện bàn về ý nghĩa của cuộc sống, nhân vật Nhĩ là nhân vật tư tưởng; nhưng là thứ tư tưởng đã được hình tượng hoá một cách tài hoa và có khả năng gây xúc động mạnh mẽ trong lòng người đọc.
Thành phần phụ chú
Thành phần tình thái
Khởi ngữ
Thành phần cảm thán
ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
1. LÝ thuyÕt:
Liên kết
Hình thức
Nội dung
Chủ đề
Lô - gic
Phép laởp tửứ ngửừ
Phép ủo�ng nghúa, traựi nghúa vaứ lieõn tửụỷng
Phép thế
Phép n�i
ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
LÝ thuyÕt:
Bµi tËp:
Bµi tËp 1trang 110SGK: Haõy cho bieát moãi töø ngöõ in ñaäm trong caùc ñoaïn trích döôùi ñaây theå hieän pheùp lieân keát naøo?
Gäi tªn c¸c phÐp liªn kÕt qua c¸c tõ ng÷ in ®Ëm:
a)Ở rừng mùa này thường như thế.Mưa.Nhưng mưa đá.Lúc đầu tôi không biết.Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang.Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn.Gió.Và tôi thấy đau, ướt ở má.(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Phép nối
b)Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang.Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này.Nó lễ phép hỏi Nhĩ :”Bác cần nằm xuống phải không ạ?”(Nguyễn Minh Châu-Bến Quê)
Phép thế
Phép lặp
c)Nhưng cái “ com pa” kia lấy làm bất bình lắm ,tỏ vẻ khinh bỉ ,cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết Nã Phá Luân, một người Mỹ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy !Rồi nói:
-Quên à! Phải ,bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt ,đứng dậy nói:
-Đâu có phải thế! Tôi…
Phép thế (Phải ,bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!)
ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
LÝ thuyÕt:
Bµi tËp:
Bµi tËp 1:
Gäi tªn c¸c phÐp liªn kÕt qua c¸c tõ ng÷ in ®Ëm.
- Đoạn trích a: sử dụng phép nối (nhưng, nhưng rồi, và)
Đoạn trích b: sử dụng phép lặp từ vựng (cô bé ), phép thế đại từ (cô bé - nó).
Đoạn trích c: sử dụng phép thế đại từ (bây giờ thì cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa; thế)
Bài tập 2:
Lập bảng kết quả phân tích ở bài tập 1:

Tiết 138: ôn tập tiếng việt lớp 9
Tiết 138: ôtập tiếng việt lớp 9
Tiết 138: ôtập tiếng việt lớp 9
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
LÝ thuyÕt:
Bµi tËp:
Bµi tËp 2 SGK trang 110: LËp b¶ng kÕt qu¶ ph©n tÝch ë bµi tËp 1
Cô bé
Cô bé - nó;
Thế
Nhưng, nhưng rồi,
và
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
1. LÝ thuyÕt:
2. Bµi tËp:
Bµi tËp 3 SGK trang 111: Nªu râ sù liªn kÕt vÒ néi dung, vÒ h×nh thøc gi÷a c¸c c©u trong ®o¹n v¨n em võa viÕt (Bµi tËp 2 tr. 110)
*VÒ néi dung: C¸c c©u trong ®o¹n v¨n ®· phôc vô chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ giíi thiÖu vÒ truyÖn ng¾n “Chiếc lược ngà" cña NguyÔn Quang Sáng trong ®ã nh©n vËt Con Bé lµ nh©n vËt trung t©m. C¸c c©u ®­îc s¾p xÕp theo tr×nh tù hîp lÝ vÒ l« - gÝc.
* VÒ h×nh thøc: c¸c c©u trong ®o¹n v¨n ®­îc liªn kÕt víi nhau bëi c¸c phÐp liªn kÕt: phÐp lÆp (Truyện ngắn), phÐp thÕ (Nó- Chiếc lược ngà ;nhân vật chính-con Bé)

ôn tap tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n
1. LÝ thuyÕt:
2. Bµi tËp:
Bµi tËp 3: Nªu râ sù liªn kÕt vÒ néi dung, vÒ h×nh thøc gi÷a c¸c c©u trong ®o¹n v¨n em võa viÕt (Bµi tËp 2 tr. 110)
*VÒ néi dung: C¸c c©u trong ®o¹n v¨n ®· phôc vô chñ ®Ò cña v¨n b¶n lµ giíi thiÖu vÒ truyÖn ng¾n "BÕn quª" cña NguyÔn Minh Ch©u trong ®ã nh©n vËt NhÜ lµ nh©n vËt trung t©m. C¸c c©u ®­îc s¾p xÕp theo tr×nh tù hîp lÝ vÒ l« - gÝc.
* VÒ h×nh thøc: c¸c c©u trong ®o¹n v¨n ®­îc liªn kÕt víi nhau bëi c¸c phÐp liªn kÕt: phÐp lÆp (BÕn quª), phÐp thÕ (Anh, m×nh thay thÕ cho NhÜ), phÐp nèi (nh­ng)….

ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n

III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Lí thuyết:
Khái niệm
Hàm ý
Nghĩa tường minh
- Là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy
- Lµ phÇn th«ng b¸o ®­îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u
ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n

III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Lí thuyết:
2. Bài tập:

Một người ăn mày hom hem ,rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn.Người nhà giàu không cho , lại còn mắn:
-Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói , vội trả lời:
-PhảI ,tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói :
-Đã xuống địa ngục ,sao không ở hẳn dưới ấy ,còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
-Thế không ở được mới phải lên .ở dưới đấy các nhà giàu chiếm hết chỗ rồi!
Bài tập 1:ẹoùc truyeọn cửụứi sau ủaõy vaứ cho bieỏt ngửụứi aờn maứy muoỏn noựi ủie�u gỡ vụựi nhaứ giaứu qua caõu noựi ủửụùc in ủaọm ụỷ cuoỏi truyeọn.
CHIẾM HẾT CHỖ
Địa ngục mới chính là nơi dành cho các ông(nhà giàu).
ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n

III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Lí thuyết:
2. Bài tập:
Bài tập 2:Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp , hàm ý đã được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào?
Tuấn hỏi Nam:
-Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
-Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
Hàm ý : đội bóng đá của huyện chơi không hay. (Vi phạm phương châm quan hệ.)
b)Lan hỏi Huệ:
-Huệ báo cho Nam ,Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
-Tớ báo cho Chi rồi. Huệ đáp.
Hàm ý: Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn.( Vi phạm phương châm về lượng.)


Bài tập trắc nghiệm

1. Câu nói nào sau đây có chứa hàm ý?
A. Tôi đánh mất một con bò rồi
B. Mất làm sao được?
C. Lúc về, tôi đếm mãi mà chỉ có năm con, chẳng biết một con đi dằng nào?
D. Tôi thấy thừa một con thì có!
2. Việc sử dụng hàm ý ở câu trên có tác dụng gì?
A. Thừa nhận việc đánh mất bò của người chồng.
B. Chế giễu sự ngốc nghếch của người chồng.
C. Ngạc nhiên về việc mất bò.
D. Giải thích về việc mất bò.
D
B
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
Lí thuyết:
2. Bài tập
3. LuyÖn tËp
1. Thành phần biệt lập trong câu văn sau là thành phần gì?
Tình yêu thương , một tình yêu thương thực sự nồng nàn, lần đầu tiên phát sinh ra bên trong nó.(CON CHO� BA�C Trớch "Tieỏng goùi nụi hoang daừ " G . Laõn - ủụn )
Thành phần tình thái B. Thành phần phụ chú
C. Thành phần cảm thán D. Thành phần gọi - đáp
B
2. Thành phần biệt lập tìm được ở câu trên có vai trò gì trong câu?
A. Nêu thái độ của người nói B. Duy trì quan hệ giao tiếp
C. Nêu ý bổ sung D. Thể hiện cách nhìn của người nói .
C
Tiết 141-142: ôn tập tiếng việt
I. Khëi ng÷ vµ c¸c thµnh phÇn biÖt l©p
II. Liªn kÕt c©u vµ liªn kÕt ®o¹n v¨n

III. Nghĩa tường minh và hàm ý
IV. Luyện tập
V. Dặn dò : Luyện nói Bếp lửa của Bằng Việt ( Chia nhóm lập dàn ý)
cảm ơn các thầy cô và các em
về dự tiết học hôm nay