Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP
Kiểm tra bài cũ
Học kì 2 con đã được học những kiến thức tiếng Việt nào ?
Tiết 138
Ôn tập
phần Tiếng Việt
1
3
4
5
6
7
1. Thành phần nào bộc lộ tâm lí của người nói ?
2
1
2
3
4
5
6
7
2. Thành phần nào dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp ?
3. Thành phần nào dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu ?
4. Thành phần nào bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu ?
5. Là thành phần của câu, thường đứng trước chủ ngữ nêu nên đề tài được nói đến trong câu ?
7. Nghĩa được hiểu trực tiếp trên câu chữ và gián tiếp sau câu chữ là gì ?
6. Yếu tố nào giúp văn b¶n trở nên liền mạch ?
Trũ choi vui h?c
Nối cột A sao cho phù hợp với cột B
Phân biệt các thành phần biệt lập và khởi ngữ?
Khởi ngữ và các thành phần biệt lập. 1. Bài tập 1/SGK
a) Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu hồ cho nó. (Kim Lân, Làng)
b) Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)
d) Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá ! (Kim Lân, Làng)

Bảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lập


Mỗi nhóm đặt 4 câu ,mỗi câu có sử dụng 1 trong 3 thành phần biệt lập ( tình thái, phụ chú, cảm thán) và khởi ngữ cho các tác phẩm sau:
- Nhóm 1: Mùa xuân nho nhỏ.
- Nhóm 2: Viếng lăng Bác.
- Nhóm 3: Nói với con.
- Nhóm 4: Sang thu.
LÀM VIỆC NHÓM
2.Bài tập 2/SGK: Em h·y viÕt ®o¹n v¨n giíi thiÖu vÒ truyÖn ng¾n BÕn quª cña NguyÔn Minh Ch©u, trong ®ã mét c©u cã khëi ng÷, và mét c©u cã thµnh phÇn t×nh th¸i

Bến quê là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Minh Châu sáng tác năm 1985. Tác phẩm đã xây dựng thành công nhân vật Nhĩ.Qua trải nghiệm của nhân vật Nhĩ, tác phẩm gửi tới bức thông điệp của nhà văn: hãy biết trân trọng những giá trị đích thực của cuộc sống. Về nghệ thuật, tác phẩm thành công khi xây dựng một chuỗi các tình huống nghịch lí.Có lẽ, chính thành công này đã khiến câu chuyện mang chiều sâu triết lí.
Tiết 139

ễn t?p
ph?n Ti?ng Vi?t

II. LIÊN KẾT CÂU VÀ LIÊN KẾT ĐOẠN VĂN
Liên kết
Nội dung
Hình thức
Chủ đề
Lô- gic
Lặp từ ngữ
Phép thế
Phép nối
Phép đồng nghĩa,
trái nghĩa
và liên tưởng
Trũ choi vui h?c
1
3
2
7
9
8
4
6
5
Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước, là phép liên kết nào ?
Phép lặp
Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước, là phép liên kết nào ?
Phép thế
Các câu văn trong đoạn văn phải hướng tới một chủ đề nhất định, đúng hay sai ?
Đúng
Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước, là phép liên kết nào ?
Phép nối
Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa với từ ngữ đã có ở câu trước, là phép liên kết nào ?
Phép đồng nghĩa, trái nghĩa
Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có cùng trường liên tưởng với các từ ngữ đã có ở câu trước, là phép liên kết nào ?
Phép liên tưởng
Về hình thức các câu trong đoạn được liên kết với nhau bằng những phép liên kết nào ?

Phộp th?, phộp n?i, phộp l?p,
phộp d?ng nghia, trỏi nghia
v� liờn tu?ng
Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí gọi là liên kết chủ đề, đúng hay sai ?
Sai
Trong văn bản các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung gọi là liên kết logic đúng hay sai ?
Sai

1.Bài tập 1:
a) Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, uít cả má. (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: " Bác cần nằm xuống phải không ạ ?"
( Nguyễn Minh Châu, Bến quê )
c) Nhưng cái "com-pa" kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Ph�p không biết đến Nã Ph� Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi noi� :
- Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói :
- Đâu có phải thế ! Tôi (L? T?n, C? huong)

BẢNG TỔNG KẾT VỀ CÁC PHÉP LIÊN KẾT ĐÃ HỌC
�
No,�
Thế
Nhưng,
Nhưng rồi,
Và.
2. Bài tập 3/SGK
* Bài tập thêm:
Điền từ ngữ để liên kết vào chỗ trống và chỉ rõ phép liên kết:
“ Cái mạnh của con người Việt Nam không chỉ thấy chúng ta nhận biết mà cả thế giới thừa nhận là sự thông minh, nhạy bén với cái mới (1)Bản chất trời phú ….. rất có ích cho xã hội ngày mai mà sự sáng tạo là một yêu cầu hàng đầu(2). …….. bên cạnh cái mạnh đó cũng còn tồn tại không ít cái yếu(3)……. những lỗ hổng về kiến thức cơ bản do thiên hướng chạy theo những môn học thời thượng, nhất là khả năng thực hành và sáng tạo bị hạn chế do lối học chay, học vẹt nặng nề.
(Chuẩn bị hành trang…Vũ Khoan)
?y
Nhưng
?y l�
III. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
1. Bài 1/SGK: Chiếm hết chỗ rồi
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn.Người nhà giàu không cho, lại còn mắng:
- Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
- Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói:
- Đã xuống địa ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt ?
Người ăn mày đáp:
- Thế không ở được nên mới phải lên.Ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
( Truyện cười dân gian)
III. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
1. Bài 1/SGK:
Hàm ý: Địa ngục là chỗ ở của nhà giàu
2.Bài tập 2/SGK:Tìm hàm ý của các câu in đậm và cho biết hàm ý được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào?
Tuấn hỏi Nam:
Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
b) Lan hỏi Huệ:
Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi.- Huệ đáp.
III. NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
2. Bài 2/SGK
- Hàm ý: Đội bóng huyện chơi không hay
- Cố ý vi phạm phương châm quan hệ
- Tớ chưa báo cho Nam và Tuấn
- Cố ý vi phạm phương châm về lượng
* Tìm hàm ý của các câu sau:
a) Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu
(Nhớ rừng- Thế Lữ)
b) Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
( Sang thu- Hữu Thỉnh)
c) Bao giờ chạch đẻ ngọn đa
Sáo đẻ dưới nước thì ta lấy mình.
( Ca dao)
d, Người đồng mình thô sơ da thịt
Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con
( Nói với con- Y Phương)
* Đáp án:
a) Nuối tiếc quá khứ vàng son một đi không trở lại
b) Bản lĩnh vững vàng của những người từng trải trước biến động của cuộc sống.
c) Lời từ chối khéo: ta không lấy mình.
d) Người vùng mình, quê mình,bề ngoài mộc mạc giản dị, nhưng tâm hồn phóng khoáng, cao đẹp.
1
2
3
4
5
7
6
8
CON số may mắn
Trò chơi:
Củng cố
Đặt câu bộc lộ cảm xúc của em khi đứng trước một bạn gái xinh đẹp
Chao ôi! Đôi mắt bạn mới đẹp làm sao.
chúc mừng em!
Đặt câu có hàm ý: muốn nhắc khéo
bạn đừng ham chơi như thế.
Cậu có biết sắp thi học
kì rồi không.
Đặt câu có chứa thành phần ph? chỳ gi?i thi?u v? m?t tỏc gi? van h?c m� em yờu thớch ?
Y Phương, nhà thơ của dân tộc
Tày, đã sáng tác bài thơ Nói với Con.
Phép liên kết nào được sử dụng trong câu sau:
Ông lão bỗng ngừng lại, ngờ ngợ như lời mình không được đúng lắm.Chả nhẽ cái bọn ở làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc.
Phép thế, liên tưởng
chúc mừng em!
Phần in đậm thuộc thành phần biệt lập
nào của câu ?
Anh con trai miễn cưỡng mặc quần áo, đội chiếc mũ nan rộng vành đề phòng đến trưa có thể nắng to - theo lời yêu cầu khẩn khoản của Nhĩ - giắt vào người mấy đồng bạc.
Thành phần phụ chú
Từ gạch chân là thành phần gì của câu:
Còn người, thì ai mà chả “thèm” hả bác ?
Khởi ngữ
Nắm chắc kiến thức tiếng Việt
đã ôn trong bài
1
Chuẩn bị : Tổng kết ngữ pháp
2
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI