Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

Tiết 138-139 Ôn tập phần tiếng Việt
Khởi ngữ
TP câu đứng trước CN nêu lên đề tài của câu
Các TP biệt lập
TP tình thái
TP cảm thán
TP phụ chú
TP gọi đáp
Thể hiện cách nhìn của người nói
Bộc lộ tâm lý của người nói
Dùng để
tạo lập-duy trì quan hệ giao tiếp
Bổ sung chi tiết cho ND chính của câu
I.
* Bài tập: 1. Gäi tªn c¸c thµnh phÇn c©u:
a. "xây cái lang ấy"
- khởi ng?.
d. "thưa ông"
b. “d­êng nh­”
c: "nh?ng người con gái... nhỡn ta như vậy"
- TP tỡnh thái
- TP phô chó
- TP gäi -®¸p
- “vÊt v¶ qu¸!”
- TP c¶m th¸n.
3. Viết đoạn văn giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đoạn văn có những câu sử dụng các thành phần biệt lập:
(Bến quê là một câu chuyện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất bỡnh lặng quanh ta- với những nghịch lí không dễ gỡ hoá giải. Hỡnh như trong cuộc sống hôm nay, chúng ta có thể gặp ở đâu đó một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ trong câu chuyện của Nguyễn Minh Châu ? Người ta có thể mải mê kiếm danh, kiếm lợi để rồi sau khi đã rong ruổi gần hết cuộc đời, vỡ một lí do nào đó phải nằm bẹp dí một chỗ, con người mới chợt nhận ra rằng: gia đình chính là cái tổ ấm cuối cùng đưa tiễn ta về nơi vĩnh hằng ! Cái chân lí giản dị ấy, tiếc thay, Nhĩ chỉ kịp nhận ra vào những ngày tháng cuối cùng của cuộc đời mỡnh. Nhĩ đã từng "đi tới không sót một xó xỉnh nào trên trái đất", nhưng khi chẳng may bị mắc bệnh hiểm nghèo, liệt toàn thân thì cuộc sống của anh lại hoàn toàn phụ thuộc vào những người khác. Nhưng chính vào cái khoảnh khắc mà trực giác đã mách bảo cho anh biết rằng cái chết đã cận kề thỡ trong anh lại bừng lên nhung khát vọng thật đẹp đẽ và thánh thiện. Có thể nói, Bến quê là câu chuyện bàn về ý nghĩa của cuộc sống, nhân vật Nhĩ là một nhân vật tư tưởng; nhưng là thứ tư tưởng đã được hỡnh tượng hoá một cách tài hoa và có khả năng gây xúc động mạnh mẽ cho người đọc.)
* Các thành phần biệt lập:
- Thành phần phụ chú: cuộc đời vốn rất bỡnh lặng quanh ta
- Thành phần tình thái: hình như
- Khởi ngữ: cái chân lí giản dị ấy
- Thành phần cảm thán: tiếc thay.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Về nội dung
Về hình thức
LK chủ đề
LK lôgic
Các câu phục vụ CĐ của đoạn
Các đoạn phục vụ chủ đề của VB
Các câu, các đoạn văn phải sắp xếp theo trình tự hợp lí
Các câu, các đoạn LK = biện pháp:
P. lặp từ ngữ
P. Đồng nghĩa, trái nghĩa, liên tưởng
Phép
thế
Phép nối
Bài tập
1. Gäi tªn phÐp liªn kÕt:
c. Bây giờ cao sáng rồi thỡ để ý đâu đến bọn chúng tôi n?a - thế!
a. nh­ng, nh­ng råi, vµ
-> phép nối
b. c« bÐ

c« bÐ - nã
->phép thế đại từ
-> phÐp lÆp tõ vùng
->phép thế đại từ
III.
Nghĩa tường minh
Và
Hàm ý
Phần thông báo được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.
Phần thông báo không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu mà suy ra từ những từ ngữ đó.
"ở dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi !"
* Bài tập:
1. Câu chứa hµm ý:
=> Có hàm ý lµ: “ĐÞa ngôc míi chÝnh lµ n¬i dµnh cho c¸c «ng (nhµ giµu)”.
2.
Cõu ch?a hàm ý:
a. "Tớ thấy họ an mặc rất đẹp"
Với Hàm ý:
"Dội bóng huyện chơi không hay"
hoặc "Tôi không muốn bỡnh luận về việc này".
*Người nói cố ý vi phạm phương châm:
Quan hệ
b. "Tớ báo cho Chi rồi"
Với hàm ý:
hoặc "Tôi khụng muốn nhắc đến tên Nam và Tuấn".
*Người nói đã cố ý vi phạm phương châm:
Về lượng.
"Tôi chưa báo cho Nam và Tuấn"
*Luyện tập:
Bài làm:

3. Viết đoạn van giới thiệu truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu, trong đoạn van có nh?ng câu sử dụng kh?i ng? v� các thành phần biệt lập ( Ch? rừ cỏc TP dú).
"Bến quê" là một câu chuyện về cuộc đời - cuộc đời vốn rất bỡnh lặng quanh ta- với nh?ng nghịch lí không dễ gỡ hoá giải.
-> TP phụ chú
Hỡnh như trong cuộc sống hôm nay, chúng ta có thể gặp ở đâu đó một số phận giống như hoặc gần giống như số phận của nhân vật Nhĩ trong câu chuyện của Nguyễn Minh Châu ?
->TP tình thái
Người ta có thể mải mờ, rong ruổi gần hết cuộc đời, vỡ một lí do nào đó phải nằm bẹp dí một chỗ, con người mới chợt nhận ra rằng: gia đỡnh chính là cái tổ ấm cuối cùng đưa tiễn ta về nơi vĩnh hằng ! Cái chân lí giản dị ấy, tiếc thay, Nhĩ chỉ kịp nhận ra vào nh?ng ngày tháng cuối cùng của cuộc đời mỡnh.
-> Khởi ngữ
Cái chân lí giản dị ấy
Ti?c thay
-> TP cảm thán
Kiểm tra 15 phút:
Viết đoạn van giới thiệu truy?n ng?n " L?ng l? Sa Pa" c?a Nguy?n Th�nh Long, trong đoạn van có nh?ng câu sử dụng kh?i ng? v� các thành phần biệt lập ( Ch? rừ cỏc TP dú).
Sa Pa thơ mộng – nơi nhà văn Nguyễn Thành Long gọi là “Nơi lặng lẽ” ấy – lại có những con người cống hiến hết mình như vậy cho đất nước. Hình như