Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

MÔN:TIẾNG VIỆT
Nêu đề tài nói đến trong câu
HS nêu ví dụ
BÀI CŨ:
I.Vẽ BĐTD có khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường chính là rác thải - rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ý thức của con người. Ôi, biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước “sạch” như biết bao quốc gia khác!
Khởi ngữ: Về môi trường
Tình thái: có lẽ
Phụ chú: rác sinh hoạt và rác công nghiệp
Cảm thán: Ôi
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
II. Xác định khởi ngữ và các thành phần biệt lập trong đoạn văn sau ?
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Bài tập 1, 2:

Hãy cho biết mỗi từ ngữ in đậm trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào?
a) Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “Bác cần nằm xuống phải không ạ ?”
(Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
c) Nhưng cái “com-pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói:
- Quên à ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đến đâu bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
- Đâu có phải thế ! Tôi
(Lỗ Tấn, Cố hương)
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. tôi thấy đau, ướt ở má.
b) Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. lễ phép hỏi Nhĩ: “Bác cần nằm xuống phải không ạ?”
c) Nhưng cái “com-pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mĩ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói:
-Quên à ! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đến đâu bọn chúng tôi nữa!
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói:
-Đâu có phải ! Tôi...
Nhưng
Nhưng rồi
Và
Cô bé
Nó
thế
2. Bài tập 3: Nêu rõ sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn văn em viết về truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu .
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
(1) Bến quê, một truyện ngắn xuất sắc của nhà văn Nguyễn Minh Châu. (2)Đọc kĩ truyện, chắc chắn trong mỗi chúng ta không ai không thấy một triết lí giản dị mà sâu sắc; những tổng kết đã được trải nghiệm trong cuộc đời một con người. (3)Truyện được xây dựng trên một tình huống nghịch lí và được thể hiện rất rõ qua nhân vật Nhĩ - một con người bôn ba khắp muôn nơi nhưng cuối đời lại cột chặt với giường bệnh. (4)Tuy vậy, qua cửa sổ ngôi nhà Nhĩ đã phát hiện ra những vẻ đẹp bình dị mà quyến rũ của một vùng đất; và anh mới cảm nhận hết tình cảm thân thương của người vợ trong những ngày bệnh tật...(5) Tất cả được nhà văn thể hiện qua những lời văn tinh tế giàu hình ảnh và tràn đầy cảm xúc. (6)Đọc Bến quê ta không phải đọc qua một lần mà hiểu được; ta phải suy tư, nghiền ngẫm qua từng câu, từng chữ của nhà văn.
+ Hai câu đầu: Giới thiệu truyện ngắn và ý nghĩa triết lí của truyện.
+ Ba câu tiếp theo: Giới thiệu tình huống truyện cũng như ý nghĩa nội dung và nghệ thuật của truyện
+ Câu cuối: Cách đọc để hiểu hết ý nghĩa của truyện
+ Bến quê - truyện: đồng nghĩa
+ Truyện, Bến quê, Nhĩ, nhà văn: lặp từ ngữ
+ Tất cả, anh: thế
+ Nhà văn - Bến quê: liên tưởng
- Trình tự sắp xếp câu hợp lí ( logíc)
- Liên kết hình thức:
- Liên kết nội dung:
Ví dụ:
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Bài tập vận dụng
Trong hai cách viết sau đây, cách viết nào hay hơn ? Vì sao ?
“Ngöôøi nhaø lyù tröôûng saán soå böôùc tôùi giô gaäy chöïc ñaùnh chò Daäu. Nhanh nhö caét, chò Daäu naém ngay ñöôïc gaäy cuûa Ngöôøi nhaø lyù tröôûng . Keát cuïc Ngöôøi nhaø lyù tröôûng yeáu hôn chò Daäu. Ngöôøi nhaø lyù tröôûng bò chò Daäu naøy tuùm toùc laúng cho moät caùi ngaõ nhaøo ra theàm”.
“Ngöôøi nhaø lyù tröôûng saán soå böôùc tôùi giô gaäy chöïc ñaùnh chò Daäu. Nhanh nhö caét, chò naém ngay ñöôïc gaäy cuûa haén. Keát cuïc anh chaøng haàu caän oâng lyù yeáu hôn chò chaøng con moïn. Haén bò chò naøy tuùm toùc laúng cho moät caùi ngaõ nhaøo ra theàm”.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.
Cách b hay hơn vì có sử dung phép liên kết: Phép thế, phép lặp
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
1. Bài tập 1:

Đọc truyện cười sau đây và cho biết người ăn mày muốn nói điều gì với người nhà giàu qua câu nói được in đậm cuối truyện.

CHI?M H?T CH?
Một người ăn mày hom hem, rách rưới, đến cửa nhà giàu xin ăn. Người nhà giàu không cho, lại còn mắng;
- Bước ngay! Rõ trông như người ở dưới địa ngục mới lên ấy!
Người ăn mày nghe nói, vội trả lời:
- Phải, tôi ở dưới địa ngục mới lên đấy!
Người nhà giàu nói:
- Đã xuống địa ngục, sao không ở hẳn dưới ấy, còn lên đây làm gì cho bẩn mắt?
Người ăn mày đáp:
- Thế không ở được mới phải lên. ? dưới ấy các nhà giàu chiếm hết cả chỗ rồi!
(Theo Trương Chính-Phong Châu, Tiếng cười dân gian Việt Nam)
III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Hàm ý của câu nói: Địa ngục mới chính là nơi dành cho các ông (ch? khụng ph?i tụi).
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
2. Bài tập 2:
Tìm hàm ý của các câu in đậm dưới đây. Cho biết trong mỗi trường hợp, hàm ý� được tạo ra bằng cách cố ý vi phạm phương châm hội thoại nào.

Tuấn hỏi Nam:
Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
b) Lan hỏi Huệ:
- Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
- Tớ báo cho Chi rồi. -Huệ đáp.
III. Nghĩa tường minh và hàm ý
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Tuấn hỏi Nam:
Cậu thấy đội bóng huyện mình chơi có hay không?
Nam bảo:
Tớ thấy họ ăn mặc rất đẹp.
Hàm ý của câu là:
- ẹội bóng huyện chơi không hay
- Tôi không muốn bình luận về việc này.
=> Vi phaùm phửụng chaõm quan heọ
b) Lan hỏi Huệ:
-Huệ báo cho Nam, Tuấn và Chi sáng mai đến trường chưa?
-Tớ báo cho Chi rồi. -Huệ đáp.
Hàm ý của câu in đậm:
- Tôi chưa hoặc chưa muốn báo cho Nam và Tuấn
- Tôi không muốn nhắc đến tên Nam và Tuấn
=> Vi phạm phương châm về lượng
III. Nghĩa tường minh và hàm ý
2. Bài tập 2
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
1. Đặt một tình huống giao tiếp có sử dụng câu duo?i dõy va` xác định hàm ý của câu trong tình huống sử dụng đó.
Hôm nay, trời đẹp.
Bài tập vận dụng
Trả lời: Có thể xảy ra tình huống sau:
a. Nam muốn rủ Dũng đi chơi. Nam nói với Dũng:
- Hôm nay, trời đẹp.
b. Hàm ý của câu trong tình huống này là: Chúng mình đi chơi đi.
Tiết 144 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
CỦNG CỐ
1/ Câu nào sau đây có chứa khởi ngữ :
A. Về trí thông minh thì nó là nhất.
B. Nó là một học sinh thông minh.
C. Nó thông minh nhưng hơi cẩu thả.
D. Người thông minh nhất chính là nó.
A
2/ Từ “ Có lẽ” trong câu : “ Trong những hành trang ấy, có lẽ sự chuẩn bị của bản thân con người là quan trọng nhất” là thành phần gì ?
Thành phần khởi ngữ B. Thành phần cảm thán
C . Thành phần tình thái C. Thành phần phụ chú
C
Câu 1: Thành phần đứng trước CHỦ NGỮ và nêu đề tài được nói đến trong câu là thành phần ( 7 chữ cái)
K
H
Ở
I
N
G
Ữ
Câu 2: Câu văn sau sử dụng thành phần gì?
-Suy cho cùng thì tôi cũng có lỗi trong chuyện này.( 8 chữ cái)
T
Ì
N
H
T
H
Á
I
GIẢI ĐOÁN Ô CHỮ
Tiết 140,141 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
CHÚC CÁC CÔ MẠNH KHOẺ
CHÚC CÁC EM HỌC TỐT