Bài 27. Ôn tập phần Tiếng Việt (Khởi ngữ, Các thành phần biệt lập,...)

CHÀO MỪNG QUÍ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ.
NGỮ VĂN 9
Tiết 138
Ôn tập phần Tiếng Việt
Trường THCS Võ Thị Sáu – Bạc Liêu
Bài giảng Ngữ văn 9
Tiết 138:
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
Liên kết
Tình thái
Các bạn trật tự nào. Tớ bắt đầu nói đây !
Khởi ngữ
A lô…
Dạ, cháu nghe rồi ạ..
Gọi - Đáp
Cảm thán
Phụ chú
Hàm ý
Các thành phần biệt lập
Nghĩa tường minh và hàm ý
Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Khởi ngữ
Tiếng Việt học kì II
Nội dung ôn tập:
1. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
2. Liên kết câu và liên kết đoạn văn.

Tiết 138 : ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Chọn câu trả lời đúng nhất:
A. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ.
B. Thành phần câu dùng để nêu lên đề tài được nói đến . trong câu.
C. Thành phần câu nêu lên đối tượng được nói đến ở . vị ngữ.
D. Thành phần câu đứng trước chủ ngữ dùng để nêu . lên đề tài được nói đến trong câu.
Khởi ngữ là gì?
Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
1.Lý thuyết
a. Khởi ngữ: là thành phần đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói đến trong câu .Trước khởi ngữ, thuờng có thêm các quan hệ từ về, đối với ...
Tiết 138 : ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
b.Thành phần biệt lập :là những bộ phận không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu.
Thế nào là thành phần biệt lập?
Nối cột (A) và (B) sao cho phù hợp:
d
a
b
c
* Thành phần tình thái: Được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu

* Thành phần cảm thán: Được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (vui, buồn, mừng, giận ...)
* Thành phần gọi đáp: được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.
* Thành phần phụ chú: được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.
Các thành phần biệt lập
Tiết 138 : ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
I/Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
2/Bài tập:
Bài tập 1: Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu.Ghi kết quả vào bảng tổng kết theo mẫu.
a)Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, đập đá, làm phu cho nó.
(Làng – Kim Lân)
b) Tim tôi đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê - Những ngôi sao xa xôi)

c) Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta , biết không bao giờ gặp lại ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thàng Long - Lặng lẽ Sa Pa).
d) – Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá!
(Kim Lân – Làng)
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
a/ Xây cái lăng ấy cả làng phục dịch, cả làng gánh gạch, làm phu hồ cho nó.
1. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích sau đây là thành phần gì của câu. Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết.
(Kim Lân, Làng)
Xây cái lăng ấy
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Xây cái lăng ấy
b/ Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ.
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Dường như
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Xây cái lăng ấy
Dường như
c/ Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh - những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.
(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ sa Pa)
Những người con gái … nhìn ta như vậy
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Xây cái lăng ấy
Dường như
Những người con gái … nhìn ta như vậy
d/ - Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ. Đi bốn năm hôm mới lên đến đây, vất vả quá !
(Kim Lân, Làng)
Thưa ông
vất vả quá

B¶ng

Bảng tổng kết về khởi ngữ và các thành phần biệt lập
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Xây cái lăng ấy
Dường như
Vất vả quá
Thưa ông
Những người con gái... nhìn ta như vậy
Tiết 138 : ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Khởi ngữ
TP câu đứng trước chủ ngữ nêu lên đề tài của câu
Các TP biệt lập
TP tình thái
TP cảm thán
TP phụ chú
TP gọi đáp
Thể hiện cách nhìn của người nói
Bộc lộ tâm lý của người nói
Dùng để
tạo lập-duy trì quan hệ giao tiếp
Bổ sung chi tiết cho ND chính của câu
I.
Về môi trường, có lẽ môi trường của chúng ta ngày càng ô nhiễm nghiêm trọng. Một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường chính là rác thải - rác sinh hoạt và rác công nghiệp. Nguyên nhân là do ý thức của con người. Ôi, biết đến bao giờ Việt Nam mới là một đất nước “sạch” như biết bao quốc gia khác!
Khởi ngữ: Về môi trường
Tình thái: có lẽ
Phụ chú: rác sinh hoạt và rác công nghiệp
Cảm thán: Ôi
BÀI TẬP VẬN DỤNG
Tiết 138 : ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
Xác định khởi ngữ và các thành phần biệt lập trong đoạn văn sau ?
Bài tập 2: Viết một đoạn văn ngắn(khoảng 3-4 câu)giới thiệu truyện ngắn: “Bến quê” có dùng khởi ngữ và thành phần tình thái ?
Nói về truyện ngắn: “Bến quê”là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.
Nói về truyện ngắn
Có vẻ như
Tiết 138 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
Bài tập 2 ( SGK – trang 110)

Viết một đoạn văn ngắn – chủ đề về tình cảm gia đình, trong đó có một câu chứa khởi ngữ và ít nhất một câu chứa thành phần biệt lập
Gia đình – Tiếng gọi yêu thương - là mái ấm hạnh phúc lớn nhất mà ta từng có. Nơi đó ta được sống trong vòng tay yêu thương chăm sóc, lo lắng của ông bà bố mẹ cùng những người thân yêu. Đối với ta thì hạnh phúc gia đình là thứ quí giá nhất trong cuộc sống , không có nó ta không thể nào sống và lớn lên được. Ôi gia đình, nơi bảo vệ và giúp ta vượt qua mọi khó khăn thử thách trong cuộc sống. Và có lẽ gia đình cũng chính là bến đỗ bình yên nhất mỗi khi ta quay bước trở về.
Do?n van tham kh?o:

Các đoạn văn trong một văn bản cũng như các câu trong một đoạn văn phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức.
- Về nội dung:
+ Các đoạn văn phải phục vụ chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn (liên kết chủ đề) ;
+ Các đoạn văn và các câu văn phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí (liên kết lô-gíc).
- Về hình thức, các câu và các đoạn văn có thể được liên kết với nhau bằng một số biện pháp chính: Phép lặp, phép thế, phép đồng nghĩa, phép trái nghĩa, phép liên tưởng, phép nối …
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
- Về hình thức :
+ Phép lặp từ ngữ: Lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu
trước.
+ Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.
+ Phép thế: Sử dụng câu đứng sau các từ ngữ có tác dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước
+Phép nối: Sử dụng câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước
Bài tập : Nêu rõ sự liên kết về nội dung, hình thức giữa các câu trong đoạn văn
Nói về truyện ngắn: “Bến quê”là một truyện ngắn hay. Nó đi vào khám phá chiều sâu của nhân vật chính. Có vẻ như, cả câu chuyện, tác giả để cho nhân vật Nhĩ tự bộc lộ những suy nghĩ sâu kín của mình về cuộc sống mà rất ít đối thoại.
Tiết 138 ÔN TẬP PHẦN TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập
* Có vẻ như - Phép nối
a/ Ở rừng mùa này thường như thế. Mưa. Nhưng mưa đá. Lúc đầu tôi không biết. Nhưng rồi có tiếng lanh canh gõ trên nóc hang. Có cái gì vô cùng sắc xé không khí ra từng mảnh vụn. Gió. Và tôi thấy đau, ướt ở má.
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:
1&2. Hãy cho biết mỗi từ ngữ in màu xanh trong các đoạn trích dưới đây thể hiện phép liên kết nào ? Ghi kết quả phân tích vào bảng tổng kết.
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
Nhưng, Nhưng rồi, Và
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Nhưng, Nhưng rồi, Và
b/ Từ phòng bên kia một cô bé rất xinh mặc chiếc áo may ô con trai và vẫn còn cầm thu thu một đoạn dây sau lưng chạy sang. Cô bé bên nhà hàng xóm đã quen với công việc này. Nó lễ phép hỏi Nhĩ: “ Bác cần nằm xuống phải không ạ ?”. . (Nguyễn Minh Châu, Bến quê)
Cô bé
Nó
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn:
Tiết 138 :
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
I. Khởi ngữ và các thành phần biệt lập :
Nhưng, Nhưng rồi, Và
Cô bé
Nó
c/ Nhưng cái “ com – pa” kia lấy làm bất bình lắm, tỏ vẻ khinh bỉ, cười kháy tôi như cười kháy một người Pháp không biết đến Nã Phá Luân, một người Mỹ không biết đến Hoa Thịnh Đốn vậy ! Rồi nói:
- Quên à! Phải, bây giờ cao sang rồi thì để ý đâu đến bọn chúng tôi nữa !
Tôi hoảng hốt, đứng dậy nói :
- Đâu có phải thế ! Tôi...
(Lỗ Tấn, Cố hương)
thế
II. Liên kết câu và liên kết đoạn văn
Về nội dung
Về hình thức
LK chủ đề
LK lôgic
Các câu phục vụ CĐ của đoạn
Các đoạn phục vụ chủ đề của VB
Các câu, các đoạn văn phải sắp xếp theo trình tự hợp lí
Các câu, các đoạn LK = biện pháp:
P. lặp từ ngữ
P. Đồng nghĩa, trái nghĩa, liên tưởng
Phép
thế
Phép nối
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1.Thành phần nào bộc lộ tâm lí của người nói?
2.Thành phần nào dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp?
3.Thành phần nào dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu ?
4.Thành phần nào bổ sung một số chi tiết cho nôi dung chính của câu ?
5.Là thành phần của câu, thường đứng trước chủ ngữ nêu nên đề tài được nói đến trong câu?
6.Em cảm nhận được tình cảm nào qua nhân vật ông Hai trong tác phẩm Làng của Kim Lân ?
7
7
7.Yếu tố nào giúp văn bản trở nên mạch lạc?
Trò chơi ô chữ
1
2
3
4
5
6
7
TRÒ CHƠI CÓ TỪ KHOÁ LÀ GÌ?
Nghe đoạn nhạc sau, tìm thành phần biệt lập có trong câu hát đầu tiên và cho biết đó là thành phần biệt lập nào?
Đặt một câu có thành phần tình thái phù hợp với hình bên.
Ô CỬA BÍ MẬT
Đặt một câu có thành phần phụ chú phù hợp với hình bên.
Nghe đoạn nhạc sau, tìm thành phần biệt lập có trong câu hát cuối cùng và cho biết đó là thành phần biệt lập nào?
3
4
2
1
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Ôn tập toàn bộ phần kiến thức tiếng Việt
-Hoàn thiện các bài tập vào vở

-Chuẩn bị : Nghĩa tường minh và hàm ý
+Đọc và làm theo hướng dẫn SGK
+Thực hiện phần luyện tập