Bài 27. Lực điện từ

Chào mừng các thầy, cô về thăm lớp và dự giờ
trong đợt hội giảng
môn vật lý lớp 9
do cô giáo :
trần thị thuỷ
trường thcs nam điền
giảng dạy.
C1: Đóng công tắc K. Quan sát và cho biết có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm. Lúc đã nằm cân bằng, kim nam châm còn song song với dây dẫn nữa không?

Kết quả thí nghiệm
Trả lời C1 : Đóng công tắc K . Dòng điện chạy qua dây dẫn AB, lúc đã nằm cân bằng kim nam châm không còn song song với dây dẫn (hay kim nam châm lệch khỏi vị trí cân bằng ban đầu).

2. Kết luận
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực( gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó.Ta nói rằng dòng điện có tác dụng từ.

Thí nghiệm
Một kim nam châm (gọi là nam châm thử) được đặt tự do trên trục thẳng đứng, đang chỉ hướng Nam - Bắc. Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh nam châm.
C2: Có hiện tượng gì xảy ra với kim nam châm?
C3: ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên, xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định, buông tay. Nhận xét hướng của kim nam châm sau khi đã trở lại vị trí cân bằng.


Kết quả thí nghiệm
Trả lời C 2: Một kim nam châm đặt tự do trên trục thẳng đứng , đang chỉ hướng Nam -Bắc . Đưa nó đến các vị trí khác nhau xung quanh dây dẫn có dòng điện hoặc xung quanh thanh nam châm thì kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc .
Trả lời C3 : ở mỗi vị trí, sau khi nam châm đã đứng yên , xoay cho nó lệch khỏi hướng vừa xác định , buông tay . Kim nam châm luôn chỉ một hướng xác định sau khi trở lại vị trí cân bằng.

Kết luận
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó. Ta nói không gian đó có từ trường.
Tại mỗi vị trí nhất định trong từ trường của thanh nam châm hoặc của dòng điện kim nam châm đều chỉ một hướng xác định.
b. Kết luận
Nơi nào trong không gian có lực từ tác dụng lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.


Ghi nhớ:
Không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại một từ trường.
Nam châm hoặc dòng điện đều có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
Người ta dùng kim nam châm (gọi là nam châm thử) để nhận biết từ trường.

C4: Nếu có một kim nam châm thì em làm thế nào để phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không?




Đáp án câu hỏi C4
Với một kim nam châm ta có thể phát hiện ra trong dây dẫn AB có dòng điện hay không bằng cách :
Đặt kim nam châm lại gần dây dẫn AB . Nếu kim nam châm lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì dây dẫn AB có dòng điện chạy qua và ngược lại nếu kim nam châm không lệch khỏi hướng Nam - Bắc thì dây dẫn AB không có dòng điện chạy qua .

C5: Thí nghiệm nào đã làm với nam châm chứng tỏ rằng xung quanh Trái Đất có từ trường?

C6: Tại một điểm trên bàn làm vịêc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định, không trùng với hướng Nam-Bắc. Từ đó có thể rút ra kết luận gì về không gian xung quanh kim nam châm?



Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng :
A : Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
B : Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì không gây ra tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó .
C: Có thể nhận biết từ trường bằng bút thử điện ,mẩu giấy vụn .
D: Có thể nhận biết từ trường bằng kim nam châm .




Đáp án

A : Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó.
B : Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì không gây ra tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần nó .
C: Có thể nhận biết từ trường bằng bút thử điện ,mẩu giấy vụn .
D: Có thể nhận biết từ trường bằng kim nam châm .

hướng dẫn về nhà

- Học thuộc ghi nhớ SGK trang 62.
- Làm lại các câu từ C 1 đến C6 SGK trang 61, 62.
- Làm bài tập 22.1, 22.2, 22.3, 22.4 (sách bài tập).