Bài 27. Lực điện từ

Giáo viên: Lê Thị Hương
Trường THCS Nguyên lý
Chào mừng các thầy cô giáo
về dự hội thi sử dụng đồ dùng dạy học
Kiểm tra bài cũ
Hãy mô tả thí nghiệm Ơ - xtet và rút ra kết luận ?
Trả lời
Đặt kim nam châm song song với dây dẫn AB. Đóng công tắc K, kim nam châm lệch khỏi hướng ban đầu.
Kết luận: Dòng điện tác dụng lực từ lên kim nam châm.
Các em dự đoán như thế nào ?
Dòng điện tác dụng lực từ lên nam châm đặt gần nó ? Ngược lại, nam châm có tác dụng lực lên dòng điện hay không ?
?
I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện
1. Thí nghiệm:
Hình 1
- Bố trí thí nghiệm như hình 1.
- Đóng công tắc K.
- Quan sát hiện tượng xảy ra đối với đoạn dây AB.
Đoạn dây dẫn AB chuyển động
Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì ?
Đoạn dây dẫn AB chịu tác dụng một lực nào đó.
2. Kết luận
Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó được gọi là lực điện từ.
Hãy nêu phương án thí nghiệm kiểm tra ?
Ghi nhớ
- Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ.
II. Chiều của lực điện từ. Quy tắc bàn tay trái.
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Dự đoán ?
Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào chiều dòng điện và chiều của đường sức từ.
Thí nghiệm kiểm tra
Bước 1: Làm lại thí nghiệm ở hình 1. Quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB.
Bước 2: Giữ nguyên chiều đường sức từ, đổi chiều dòng điện. Quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB và rút ra nhận xét về chiều của lực điện từ ?
Nhận xét 1:
Giữ nguyên chiều đường sức từ, đổi chiều dòng điện:
Chiều lực điện từ thay đổi
Bước 3: Giữ nguyên chiều dòng điện, đổi chiều đường sức từ. Quan sát chiều chuyển động của đoạn dây AB và rút ra nhận xét về chiều của lực điện từ ?
Nhận xét 2:
Giữ nguyên chiều dòng điện, đổi chiều đường sức từ:
Chiều của lực điện từ thay đổi
II. Chiều của lực điện từ. Quy tắc bàn tay trái
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào?
Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào:
Chiều dòng điện.
Chiều của đường sức từ.
2. Quy tắc bàn tay trái
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ.
- Đặt bàn tay trái sao cho:
2. Quy tắc bàn tay trái:
Chú ý:
Khi đổi chiều dòng điện, đồng thời đổi chiều đường sức từ thì chiều của lực điện từ không thay đổi.
III. Vận dụng
Dạng 1: Xác định chiều dòng điện chạy qua dây dẫn.
áp dụng quy tắc bàn tay trái, xác định chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB trong hình 27.3 (SGK)
Hình 27.3
Đáp án
Chiều dòng điện đi từ B đến A
Xác định chiều đường sức từ của nam châm trên hình 27.4 (SGK - Tr74)
Đáp án:
Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên
N
S
Dạng 2: Xác định chiều đường sức từ hay tên các từ cực của nam châm.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5a (SGK - Tr74)
Đáp án:
Dạng 3: Xác định chiều lực điện từ.
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5b (SGK - Tr74)
Đáp án:
Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5c (SGK - Tr74)
Đáp án:
Các cặp lực điện từ tác dụng lên AB và CD trong mỗi trường hợp có tác dụng gì đối với khung dây ?
Ghi nhớ:
- Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ.
- Quy tắc bàn tay trái để xác định 1 trong 3 yếu tố:
+ Chiều của lực điện từ.
+ Chiều của đường sức từ.
+ Chiều của dòng điện.
Trong ti vi, máy tính,. để điều khiển hướng đi của chùm tia êlectron đến màn hình, người ta cho chùm tia đi qua từ trường của hai cặp nam châm điện (NC1, NC2) đặt vuông góc với nhau (hình 27.6 -SGK). Nhờ thay đổi chiều của từ trường mà chùm tia êlectron (E) có thể bị lệch lên trên, xuống dưới, hoặc sang phải sang trái.
Hướng dẫn về nhà:
- Học bài theo SGK và vở ghi.
- Làm các bài tập từ 27.1 đến 27.5 (SBT - Tr33, 34)
- Quan sát cấu tạo của quạt điện, máy bơm nước.