Bài 27. Lực điện từ

8/15/2007
trường THCS Trường Thọ
* Huyện an lão *
Môn Vật lí lớp 9
Ti�t 29: L�c �iƯn t�
Nhiệt liệt chào mừng các thầy, cô giáo về dự tiết học ngày hôm nay!
2
Câu 1:
Điều nào sau đây là sai khi nói về đường sức từ của nam châm?
A. Tại bất kỳ điểm nào trên đường sức từ , trục của kim nam châm cũng tiếp xúc với đường sức từ đó.
B. Với một nam châm, các đường sức từ không bao giờ cắt nhau.
C. Chiều của đường sức từ luôn hướng từ cực từ bắc sang cực từ nam của thanh nam châm.
D. Bên ngoài một nam châm thì đường sức từ đi ra từ cực bắc và đi vào cực nam của nam châm đó .
Kiểm tra bài cũ
3
Trong thí nghiệm Ơ-xtét , khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn AB , hiện tượng gì xảy ra đối với kim nam châm?
Câu 2:
A
B
Trong thí nghiệm Ơ-xtét cho thấy dòng điện tác dụng lực lên kim nam châm . Ngược lại , liệu nam châm có tác dụng lực lên dòng điện hay không?
?
Để trả lời câu hỏi trên ta hãy cùng nhau tìm hiểu bài học
TiÕt 29. Lùc ®iÖn tõ
4
S
N
K
A
1. Thí nghiệm: Lắp mạch điện như hình dưới
- Đóng công tắc K quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra với đoạn dây AB
Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì?
A
B
+
Chứng tỏ đoạn dây AB chịu tác dụng của một lực nào đó.
I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện
5
S
N
K
A
1. Thí nghiệm:
A
B
+
Ta quan sát lại lần nữa ở t?c độ chậm
2. Kết luận
Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
Lực đó gọi là lực điện từ
6



Đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB
Giữ nguyên chiều dòng điện, đổi chiều đường sức từ
Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó gọi là lực điện từ
II. Chiều của lực điện từ. Quy tắc bàn tay trái
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào?
a. Thí nghiệm
7
S
N
K
A
A
B
+
-
Chúng ta theo dõi chậm từng bước, chú ý chiều chuyển động của đoạn dây AB
8
S
N
K
A
A
B
+
Chúng ta theo dõi chậm từng bước chú ý chiều chuyển động của đoạn dây AB
-
+ Đổi chiều dòng điện
9
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào yếu tố nào?
Đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB
Giữ nguyên chiều dòng điện, đổi chiều đường sức từ
a. Thí nghiệm:
chiều lực điện từ thay đổi.
chiều lực điện từ thay đổi
b. Kết luận:
Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều đường sức từ.
Qua thí nghiệm ta có kết luận gì?
10
2. Quy tắc bàn tay trái
- Biết chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn thẳng và chiều đường sức từ.
- Quy tắc bàn tay trái giúp ta xác định được chiều của lực điện từ tắc dụng lên dây dẫn.
Quy tắc bàn tay trái:
- Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay. Chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện. Thì ngón tay cái choãi ra 900 chỉ chiều của lực điện từ
11
12
- Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó gọi là lực điện từ
- Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều đường sức từ.
- Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra một góc 900 chỉ chiều của lực điện từ.
13
Hãy so sánh lực từ và lực điện từ?
14
III. Vận dụng
S
N
F
A
B
C2 áp dụng quy tắc bàn tay trái, xác định chiều dòng điện qua đoạn AB
Trong đoạn dây dẫn AB, dòng điện có chiều đi từ B đến A
15
S
N
F
A
B
C3 Xác định chiều đường sức từ cuả nam châm hình bên
Đường sức từ của nam châm có chiều đi từ dưới lên trên.
16
A
c
S
N
B
C
D
C4 Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn dây dẫn AB, CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua và có tác dụng gì đối với khung dây.
o
o’
Lực điện từ tác dụng như hình vẽ
Cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay theo chiều kim đồng hồ
H. a
17
A
B
c
D
N
S
C
O
O’
Lực điện từ tác dụng như hình vẽ.
Cặp lực điện có không có tác dụng làm khung quay.
H. b
18
A
c
S
N
B
C
D
o
o’
Lực điện từ tác dụng như hình vẽ
Cặp lực điện từ có tác dụng làm khung quay theo chiều ngược với chiều kim đồng hồ
H. c
19
Điều nào sau đây là đúng khi nói về tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện ?
A. Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn đặt trong từ trường và cắt các đường sức từ thì có lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn đó.
B. Khi cho dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn đặt trong từ trường và song song với các đường sức từ thì thì có lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn đó.
C. Khi cho dòng điện chạy qua dây dẫn đặt trong từ trường , ở mọi vị trí của dây dẫn thì luôn có lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn đó.
D. Các phát biểu A,B,C đều đúng.
20
Quy tắc bàn tay trái dùng để làm gì? Chọn câu trả lời đúng:
C. Xác định chiều của lực điện từ do từ trường tác dụng lên một đoạn dây dẫn có dòng điện đặt trong từ trường đó .
B. Xác định chiều dòng điện chạy trong ống dây.
A. Xác định chiều đường sức từ của thanh nam châm.
D. Xác định chiều đường sức từ của dây dẫn mang dòng điện.
21
Có thể em chưa biết: xem SGK trang 75
Thông tin bổ xung có thể em chưa biết:
Hai cặp nam châm điện (NC1, NC2) trong tivi , máy tính. thuật ngữ chuyên ngành gọi là cuộn lái tia (NC1: lái mành, NC2: lái dòng). Mỗi giây cuộn lái mành có thể quét được 50 mặt, cuộn lái dòng có thể quét được 312,5 dòng tương ứng với một mặt (tần số quét là 15625Hz). Hiện nay tần số quét có thể cao hơn, nên chất lượng (độ phân giải) cao hơn.
Quét được như vậy là do ứng dụng của lực điện từ.
22
Hướng dẫn về nhà:
Học thuộc phần ghi nhớ.
Đọc phần: “ Có thể em chưa biết”
Làm bài tập: 27.1, 27.2, 27.3, 27.4 27.5 SBT. Trang 33-34
23
VUI ĐỂ HỌC
Có các vật sau : một thanh nam châm, một thanh thép, một miếng xốp nhẹ, một chậu bằng nhựa đựng nước. Làm cách nào em có thể chế tạo thanh thép thành thanh nam châm?
24
Làm nhiễm từ thanh thép : Cho thanh thép tiếp xúc với nam châm
Đặt thanh thép lên miếng xốp .
Thả nhẹ miếng xốp nổi trên mặt nước trong chậu .
Chờ thanh thép định hướng theo phương Bắc – Nam địa lí .
Đánh dấu cực của thanh thép .