Bài 27. Lực điện từ

QUI ĐỊNH
Phần phải ghi vào vở:
Các đề mục.
Khi nào có biểu tượng xuất hiện.
Khi hoạt động nhóm, các thành viên đều phải hoạt động và giữ trật tự .


Kiểm tra bài cũ
Trong thí nghiệm phát hiện từ trường của dòng điện:
Câu 1: Dây dẫn AB được bố trí như thế nào để hiện tượng xảy ra dễ quan sát nhất?
Tạo với kim nam châm thử một góc bất kì.
Song song với kim nam châm thử.
Vuông góc với kim nam châm thử.
Tạo với kim nam châm thử một góc nhọn.
Câu 2: Hãy kiểm tra các phát biểu sau đây, phát biểu nào là đúng?
Dòng điện gây ra từ trường và có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm thử đặt gần nó.
Các hạt mang điện có thể tạo ra từ trường.
Các vật nhiễm điện có thể tạo ra từ trường.
Các dây dẫn có thể tạo ra từ trường.
Câu hỏi1: Dòng điện tác dụng lực từ lên kim nam châm. Vậy ngược lại, nam châm có tác dụng lực lên dòng điện hay không?
Câu hỏi 2 : Nêu một phương án kiểm tra dự đoán của bạn?
I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòng điện chạy qua:
1. Thí nghiệm: (HS hoạt động nhóm)
Mục đích:
Chuẩn bị:
Tiến hành TN:
+ Lắp mạch điện như hình 27.1
+ Đóng khoá K, quan sát đoạn dây dẫn AB
Tiết 29: LỰC ĐIỆN TỪ
K
Hình 27.1
Tiết29: LỰCĐIỆNTỪ
I. Tác dụng của từ trường lên dây dẫn có dòngđiệnchạyqua:
1.Thínghiệm:
C1: Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì?
Khi K đóng, đoạn dây AB bị đẩy ra ngoài nam châm ( hoặc hút vào trong lòng nam châm ), chứng tỏ đoạn dây dẫn AB chịu tác dụng của một lực nào đó → lực điện từ.
2. Kết luận: Từ trường tác dụng lực lên đoạn dây dẫn AB có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường. Lực đó được gọi là lực điện từ.
II. Chiều của lực điện từ - Quy tắc bàn tay trái:

Đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB
Giữ nguyên chiều dòng điện, đổi chiều đường sức từ
1. Chiều của lực điện từ phụ thuộc vào những yếu tố nào?

a. Thí nghiệm: (HS hoạt động nhóm)

: chiều lực điện từ thay đổi.
: chiều lực điện từ thay đổi
B. Kết luận: Chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn AB phụ thuộc vào chiều dòng điện chạy trong dây dẫn và chiều của đường sức từ.
- Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện
2. Quy tắc bàn tay trái:
thì ngón tay cái choãi ra
90o chỉ chiều của lực điện từ.
*Chú ý: Khi đồng thời đổi chiều dòng điện chạy qua dây dẫn AB và đổi chiều đường sức từ thì chiều lực điện từ không thay đổi.
Ghi nhớ:
Dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong ……………và không song song với …………………. thì chịu tác dụng của ………….
Quy tắc bàn tay trái:
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều …………. thì ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều của ………..
từ trường
đường sức từ
lực điện từ
dòng điện
lực điện từ
III. Vận dụng:
C2: Áp dụng quy tắc bàn tay trái, xác định chiều dòng điện chạy qua đoạn dây dẫn AB trong hình 27.3
Hình 27.3
hoặc
Áp dụng quy ước chiều đường sức từ bên ngoài nam châm: đi ra từ cực Bắc, đi vào từ cực Nam của nam châm → chiều đường sức từ đi từ trên xuống dưới.
Vận dụng quy tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều của lực điện từ thì chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện. Vậy chiều dòng điện đi từ B → A của đoạn dây dẫn AB.
C3:Hình nào mô tả đúng chiều đường sức từ (hoặc cực) của nam châm trên hình 27.4?
Hình c
Hình a
Hình b
Hình 27.4
C4: Biểu diễn lực điện từ tác dụng lên các đoạn AB , CD của khung dây dẫn có dòng điện chạy qua trong hình 27.5a, b , c. Các cặp lực điện từ tác dụng lên AB và CD trong mỗi trường hợp có tác dụng gì đối với khung dây?

VUI ĐỂ HỌC
Có các vật sau : một thanh nam châm, một thanh thép, một miếng xốp nhẹ, một chậu bằng nhựa đựng nước. Làm cách nào em có thể chế tạo thanh thép thành thanh nam châm?
Làm nhiễm từ thanh thép : Cho thanh thép tiếp xúc với nam châm .
Đặt thanh thép lên miếng xốp .
Thả nhẹ miếng xốp nổi trên mặt nước trong chậu .
Chờ thanh thép định hướng theo phương Bắc – Nam địa lí .
Đánh dấu cực của thanh thép .