Bài 27. Hội thoại (tiếp theo)

Ngữ văn - lớp 8
Tiết 113: Hội thoại (TT)
Tôi nắm lấy vai gầy của lão ôn tồn bảo :
-Chẳng kiếp gì sung sướng thật,nhưng có cái này là sung sướng : bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc: ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào thế là sung sướng.
- Vâng! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng .
Cho đoạn văn

KIỂM TRA BÀI CŨ
Dựa vào đoạn trích và những điều em đã biết về truyện Lão Hạc. Hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên ?
-Xét về địa vị xã hội: Ông giáo có địa vị cao hơn một nông dân nghèo như lão Hạc.
-Xét về tuổi tác : Lão Hạc có vị trí cao hơn.
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không ?
[…] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. […]
Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:
- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!

Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại , khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá , cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dàì trong tiếng khóc ,hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán.Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn . […]
Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng .Giá những cỗ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , hay đầu mẩu gỗ ,tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi .
Cô tôi bỗng giọng, lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi ,nghiêm nghị :

- Vậy mày hỏi cô Thông – tên ngưòi đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói nói tiếp:
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày, và mày cũng phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng , Những ngày thơ ấu )
Lần
Bà cô bé Hồng
Bé Hồng
1
- Hồng!Mày có muốn vàoThanh Hoá chơi với mẹ mày không?
-Không!cháu không muốn vào...
2
- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!
-Im lặng
3
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy
cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá..
-Sao cô biết mợ con có con?
4
-Vậy mày hỏi cô Thông...Truớc sau cũng một lần xấu...?
-Im lặng
5
-Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày...
TIẾT : 113
Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Người con ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ khiến cha mẹ rất bực mình.
Cho tình huống 1

Nói leo

Hiện tượng người con nói xen vào câu chuyện như trên được gọi là hiện tượng gỡ?
HỘI THOẠI (T T)
- Dạo này, bố thấy điểm môn Anh của con hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang nhờ bạn.
Ông Nam chưa nói hết câu, B?c đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu:
Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa!

Hiện tượng người con c?t l?i ngu?i b? trong câu chuyện như trên được gọi là gỡ?

NÓI TRANH
Qua các tình huống trên em cần lưu ý
những gì khi giao tiếp ?
Cần tránh nói tranh, nói leo trong hội thoại
Cho tình huống 2
I.Lượt lời trong hội thoại
II. Luyện tập :
Bài 1:
TIẾT : 113
6
5
2
1
HỘI THOẠI (T T)
hùa theo
cai lệ
Bài 1:
HỘI THOẠI (T T)
Bài 2:
Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí
phát triển ngược chiều nhau :
* Cái Tí nói: rất nhiều, rất hồn nhiên
* Chị Dậu: thỡ ngược lại, im lặng không nói gỡ?
b.Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại như vậy có hợp với tâm lí nhân vật không ? Vỡ sao?
=> DiƠn bi�n cu�c tho�i ph� hỵp víi t�m l� nh�n v�t.
- Lóc ®Çu: TÝ : nãi nhiÒu -> ch­a biÕt nã bÞ b¸n
ChÞ DËu: nãi Ýt -> ®au lßng vì ph¶i b¸n con
- VÒ sau: TÝ: nãi Ýt -> nã biÕt nã bÞ b¸n. Nã buån
ChÞ DËu: nãi nhiÒu -> ph¶i thuyÕt phôc con
2,c.
ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm sù hån nhiªn, ngoan ngo·n cña c¸i TÝ
cµng lµm cho chÞ DËu ®au lßng, cµng t« ®Ëm nçi bÊt h¹nh
s¾p gi¸ng xuèng ®Çu c¸i TÝ.
Bài 3:
tâm trạng xúc động,
ngẹn ngào trước tấm
lòng của em mỡnh.
ngỡ ngàng, hãnh
diện sau đó
là xấu hổ
HỘI THOẠI (T T)
- Im lặng là vàng -> khi cần im lặng để giữ bí mật để thể hiện tôn trọng người khác, để đảm bảo sự tế nhị khi giao tiếp.
Bài 4:

Cả hai nhận xét trên đều đúng nhưng mỗi nhận xét lại đúng
với một số hoàn cảnh khác nhau:
- Im lặng là dại khờ, là hèn nhát -> khi im lặng trước nh?ng hành vi
sai trái, trước áp bức bất công, trước sự xúc phạm đối với mỡnh
hay đối với nh?ng người lương thiện.
HỘI THOẠI (T T)
A
B
D
C
Tôn trọng lượt lời của người khác khi hội thoại là:

Nói leo, nói đế theo lời của người đang nói
Không chú ý vào lời của người đang nói
Không nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc xen vào lời người khác
Nói tuỳ thích
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Một học sinh lớp 8
Ở nhµ (trong gia dình)
ở trường (ngoài xã hội)
Ông bà
Cha mẹ
Anh chị
Em
Thầy cô
Anh chị khối 9
Bạn cùng khối
Các em khối 6,7
Cháu
Con
Em
Anh-chị
Học trò
Em
Bạn bè
Anh-chị
* Các mối quan hệ của vai xã hội.
Vai dưới
Vai trên
Vai dưới
Vai ngang hàng
Vai trên
Da dạng
KÍNH CHÚC THẦY CÔ SỨC KHOẺ!
CHÚC CÁC EM CHĂM NGOAN, HỌC GIỎI !